YENİ FEDERAL BÖLGE HAKKINDA

BABUG Ergun Yıldız
20. 01. 2010

Dün akşam üstü itibariyle Kafkasya’da ve Rusya Federasyonu’nda yeni bir durum ortaya çıktı.

Mevcut yapıya yeni bir federal birim daha eklendi, adı da Kuzey Kafkasya Federal Bölgesi.

Dağıstan, Çeçenya, İnguşetya, Osetya; Kabardey Balkar; Karaçay Çerkes ve Stavropol eyaletini içerisine alan bu yeni federal yapılanmanın henüz ne anlama geldiği konusunda kimsenin netleşmiş bir fikri yok.

Bu durum Kafkasya ve biz Çerkesler için iyi mi olacak kötü mü?

Genellikle bizler, içerisinden pek iyi sonuçlar çıkmayan paketlere alışkın olduğumuz için tabii ki, yine endişe içerisinde izliyoruz olan biteni.

Aslında bu durum Davos zirvesinde üstü kapalı ima edilen ve Rusya Federasyonu Devlet Başkanı Medvedev’in 12 Kasım 2009 tarihinde yaptığı idari değerlendirme toplantısında da tekrar edilen bir düşüncenin hayata geçirilmesinden ibarettir.

Dolayısıyla biraz konu ile ilgisi olanlar tarafından beklenen bir şeydi bu gelişme.

Fakat yeni yapının tam olarak nasıl ve ne şekilde olacağı bilinmiyordu ki, o da netleşti şimdi.

Son kararda en çok şaşkınlık yaratan şey ise, bölgenin başına atanmış olan kişi ile ilgili oldu.

Çünkü genel beklenti, bu bölgenin başına ya bir istihbarat üst düzey yetkilisinin veya asker kökenli bir kişinin getirilmesi yönünde idi.

Kısaca söylersek hiç kimse bu yeni adamı beklemiyordu.

Yeni bölgenin başına geniş yetkilerle getirilen Aleksandr Hloponin, esasen ekonomi eğitimi almış ve Rusya’nın en önemli sanayi kuruluşlarından olan Nornikel (Noritski Nikel) şirketinin kurucu ortaklarından olan başarılı bir işadamı.

Hloponin’in Krasnoyarsk valisi iken bu göreve getirilmiş olması, onun siyasi kariyeri açısından bir yükselme ve geleceğe hazırlanma şansı olarak görülüyor ve eğer bu bölgede başarı gösterirse gelecekte çok daha önemli görevlere geleceğine kesin gözüyle bakılıyor bir kısım siyasi yorumcular tarafından.

Fakat bir başka görüşe göre de Kuzey Kafkasya’nın Sibirya’ya benzemediği, o nedenle yeni valinin bu bölgede başarılı olma şansının biraz tartışılabilir olduğu ifade edilerek, onu çok daha çetin sorunlarına beklediği belirtiliyor.

Fakat her iki kesim analistlerin ittifak ettikleri nokta ise, başarılı olması durumunda onun için siyasi yükselişin yolunun açıldığı yönünde.

Rusya Federasyonu Devlet Başkanı Medevedev bu görev için Aleksandr Hloponin ile görüşürken “Kafkasya’nın başta gelen sorunlarının işsizlik, ekonomik sıkıntılar, klancılık ve rüşvet konusu olduğunu söylediği belirtilerek, bunlar askeri yöntemlerle çözülemez o nedenle bölgede ekonomik modernizasyon gereklidir ve bu konularda Hloponin tecrübelidir, bu tecrübesinden de Kafkasya’da istifade edeceğiz” dediği ifade ediliyor bazı basın organlarında.

Bazı analistler de bu görüşü destekler nitelikte yorumlarda bulunarak “Kafkasya’da sorun salt askeri yöntemlerle çözülemez, Çeçenya’da cıvataları fazlaca sıktık ve bu kez İnguşetya’dan patladı, o nedenle bu görevlendirme doğru bir seçimdir” düşüncesini savunuyorlar.

Tartışılan bir başka mesele ise Hloponin’in hem Kafkasya federal bölgesinin başına hem de Rusya Federasyonu başbakan yardımcılığı görevine atanması ile ilgili.

Yani aynı anda iki görevlendirme yapılmasının anayasaya uygunluğu gündeme getirildi, fakat bu konuda açıklama yapan Duma Anayasa Komisyonu Başkanı Vladimir Pligin, durumun anayasaya uygun olduğunu belirterek bu tartışmalara noktayı koydu.

Yeni oluşturulan bölgede yer alan cumhuriyetlerin başkanları ise, genel olarak durumu olumlu karşıladılar ve bölgede ana sorunun ekonomik olduğunu, bu nedenle ekonomik alanda tecrübeli ve başarılı birisinin atanmış olmasından da memnun olduklarını ifade ettiler.
Bunun tek istisnası İnguşetya Devlet Başkanı Yunus Bek Yevkurov. Asker kökenli olan Yevkurova göre, bu bölgede ana sorun istikrar ve güvenlik sorunudur, o nedenle yeni atama buradaki reel duruma uygun değil ve başarılı olması biraz şüpheli.

Yukarıda yeni oluşturulan federal bölge hakkında Rusya Federasyonu basınında çıkan genel görüşleri anlatmaya çalıştım.

Meselenin bizimle ilgili kısmı netleşmemiş olsa da bu konuda şahsi görüşlerimi de şu an itibariyle şöyle özetleyebilirim:

Yeni durum bizim açımızdan ciddi soru işaretleri barındırıyor ve şimdilik kesin olan şey, Çerkes dünyasının ve doğal topraklarının yeniden iki ayrı parçaya bölünmüş olmasıdır.

Adigey ve kıyı boyu Shapsugh bölgesi diğer bölgelerden idari açıdan kopartılarak tamamen kuşatılmış ve yalnızlaştırılmıştır. İkinci aşama bunların yutulması aşamasıdır.

Çerkes dünyasının önemli bir bölümünün Karadeniz ile ilişkisi kesilmiştir.

Çerkes dünyasının önemli bir bölümü Türki halklar ile baş başa bırakılmıştır, her ne kadar yeni bölge Stavropol, Mezdegu ve KBC-KÇC de yaşayan tüm Kabardey ve Besleneyleri aynı idari yapıda topluyor olsa da uzun vadede bunun somut bir getirisi olup olmayacağı daha net ortaya çıkacaktır.

Şahsi kanaatimce bu adımın en önemli amacı şudur:

a) Kısa vadede olimpiyatların yapılacağı bölgenin emniyetli hale getirilmesi,

b) Orta vadede bölgenin, Rusya’nın sorunsuz bölgelerinden kopartılarak yeni bir olağanüstü hal bölgesi haline getirilip özel yasalarla yönetilmek istenmesi

c) Uzun vadede ve işlerin kötü gitmesi halinde ise, bu bölgenin gözden çıkartılarak emniyetli Rusya ile komşuları arasında bir tampon bölge yaratılmak istenmesidir.

Meseleye iyimser bakmak gerekirse ve R.F devlet başkanının ifadelerine bakılırsa cidden ekonomik bir iyileştirme sağlanması da beklenebilir.

Bu durumun daraltılmış bölgede her açıdan kontrolün sağlanmasına yardım etmesi ve hızla bir iyileşme olması da beklenebilir.

Tabii bunlar tahmindir sadece, ne olacağını ve tam olarak ne planlandığını gelecek günler bize gösterecektir elbette.

Fakat yine kesin olan bir şey var ise, o da her şeyin bizim irademiz dışında geliştiği ve bizim ancak, şöyle midir-böyle midir diye yorum yapmaktan başka hiçbir etkimizin olmadığı hakikatidir.

Şahsi kanaatimce çok sürpriz bir gelişme olmazsa 2012’de Başbakan Putin yeniden devlet başkanı, yeni vali Hloponin ise başbakandır.

Bekleyelim görelim.