NI XASEXER – KADIN MECLİSLERİ

GHUNEKHO K. Özbay

Adigelerin yaşamı ilk çağlardan beri kadın, erkek eğitliğine dayalıdır. Bu eşitlik toplumsal yapının oluşmasında da etkili olmuştur. Dünyada bir çok meclis türleri vardır ama Adigelerdeki kadın meclisini bulmak mümkün değildir. Bizlerdeki bu kadın meclisine Nartlarda ve söylencelerinde rastlarız. Nartlarda bu meclise “ Xase” yani Ana Meclisi, temel deyimiyle Kadın Meclisi denirdi. Nartlar döneminde bu meclisin önemi çok büyüktü. Bu meclis akıllı, bilgili kadınlardan oluşurdu. Meclis yeri olarak Aleclerin evi ve başkanı da Aleclerin guaşesiydi. Mecliste toplanan kadınlar çocuklarının geleceği, onların bilmesi, uymaları gereken kurallar ve kadınların sorunları tartışılıp karara bağlanırdı. Alınan kararlarda Nart meclisine sunulur ve onandıktan sonra kararlar işlevlik kazanır, herkeste bu kararlara uyardı. Yani, toplumsal bir anayasa oluşturulurdu.

Bizler bu xaseyle ilgili söylem ve şarkıları Nart destanlarında bulabildiğimizi belirtmiştim. Örnek verecek olursak da “Bedefı Nartme zerafewsagher” şarkısı ve diğer anlatımlardır.

Günümüzde tartışılır hale gelen Adige sosyal yapısındaki kadın-erkek eşitliğinin bir nedeni de olmalı. Eskiden her iki kesimde kendi içlerinde özgür, birbirleriyle saygılı ve beraberlerdi. Şimdi bir çok toplumun olmasını istediği bu yaşam biçimine sahip olamıyoruz. Bunda, içinde bulunduğumuz toplumların sosyal kültürlerinin ve düzenlerinin etkisindeyiz. Hal böyle olunca da sosyal yaşam asimilasyonu hız kazanmaktadır.

Evet, güzel ama yok olmakta olan bu yapımızı başkalarının yaşamlarına kurban etmeyelim. Kendi düzenimiz, kendi yaşam biçimlerimiz kendi içimizde olsun. Geleceğimizde kısmen buna bağlıdır.

Hiç unutmam, bölgemizde bulunan Amerikan üssünde görevli Amerikalılar köyümüz düğüne gelmişlerdi. Düğün bitiminde “Bizler demokrasi, kadın-erkek eşitliği diye yasalar çıkartıyoruz ama sizler zaten bunları gelenekleriniz arasına monte etmiş ve uyguluyorsunuz” demişlerdi.

Lhıtenıgheche…