NAT ŞEBATINEKO’NUN DOĞUŞU VE VEZERMEG’İ KURTARIŞI

Ş’AVEFIJ Hağur
Çeviri: HAPİ Cevdet Yıldız

Vezermeg (Озэpмэджь;Verzemeg), Natiye’de (Nart Ülkesi’ne) yaşayan düzgün, doğru ve iyi kalplinin biriydi. Bu nedenle Natlar (Nartlar) onu sürekli başkan seçerlerdi. Verzemeg’in hep başkan seçilmekte olması Aleg‘in tepkisini çekiyor, onu öldürmenin yollarını arıyordu.

Ancak onu öldürmeye fırsat bulmadan, Verzemeg’in bir oğlu dünyaya geldi, çocuğa annesi “Şebatıneko” (Щэбатынэкъу;Şebatınıko) adını koydu.

Çocuk doğduğu sırada Vezermeg Nart Kurultay’ındaydı. Annesi çocuğunu mahzene, bodrum  evine gönderdi (к1ыунэ). Mahzenin önüne bir at, bir kartal ve bir de tazı dikti.

Kocası döndüğünde şöyle dedi:
– Çocuk ölü doğdu, ben de onu toprağa gömdürdüm.
– Ölü doğduysa ne yapalım ki, şansımız yokmuş, deyip bir daha o konuyu açmadı Vezermeg .

Annesi, babasından saklayarak, çocuğa on beş on altı yaşına girene dek mahzende baktırdı.

Bir gün Vezermeg’in artık öldürüleceğini duydu, çocuğu mahzenden aldırıp yanına getirtti. Annesi çocuğa Şebatıneko adını vermişti, bu adı vermekle çocuğun çok sayıda ok sahibi, bolluk ve bereket içinde yaşayacak  biri olmasını dilemişti.

Şebatınıko henüz gün ışığını görmemişti, mahzenden çıkarıldığında şaşırıp kaldı. Güneşi işaret edip bunun ne olduğunu annesine sordu. O da güneş olduğunu söyledi. Gece olunca yıldızları sordu, onların da birer yıldız olduklarını annesinden öğrendi.
– Şebatıneko, dedi annesi, baban bugün Aleg’in evine götürüldü, onu orada öldürmek istiyorlar. Hemen hazırlanıp gitmelisin. Ölüm kupasındaki (шъотабжъэ) içkiyi içmeden önce varıp onu kurtarmalısın. Evin içine dalıp içki kupasını babanın elinden hemen al, kupanın içindeki zehirli yılanı (щэджыблэ) da öldür, yoksa yılan ya seni öldürür ya da babanı öldürür.

Çocuk yola koyulup eve vardı. Vezermeg’in ayakta, elinde de bir içki kupası  olduğunu gördü.

Nat Vezermeg Natların başkanıydı, topluluğa dönüp şöyle seslendi:
– İçkimi içmemden önce bir dileği olan varsa, bunu şimdi söylesin, sonra geç kalmış oluruz.

Böyle dendiğinde,  Şebatıneko’nun atılıp “Benim söyleyeceğim var!” diyerek kupayı babasının elinden alması gerekiyordu. Çocuk ileri fırladı.

Kupayı ihtiyarın elinden kaptı, kupanın içindeki zehirli yılanı  parçaladı, bu arada Aleg üstüne saldırmıştı, ancak Aleg’i  yere yıkıp  iki kulağını da dibinden kesti.

Natlar paniğe kapılmışlar, kendileri de dışarı çıkmışlardı.

Vezermeg çocuğa sordu:
– Sen kimlerdensin, böyle nereden geldin buraya?diyerek.
– Benim nereli olduğum önemli değil, oyalanma, yolu biliyorsan, ortalık karışmadan önce hemen evine git!diyerek Şebatıneko ihtiyarı uzaklaştırdı.

Vezermeg atına atlayıp evinin yolunu tuttu, Nat şöleni ise dağıldı.

Şebatınıko’yu dönüşünde annesi karşıladı.
– Ne yaptın a edepsiz (бзэджьэжъ)?diyerek.
– Dediğin gibi yaptım” karşılığını verdi çocuk da.

Şebatıneko mahzene  döndü.

Üçüncü gün Vezermeg bitik, morali çok bozulmuş halde geri döndü. Kendisini hemen karısı karşıladı,  olup biteni sordu.
– Peşimden bir atlı geldi, ömrüm boyunca öyle yaman bir atlı görmüş değilim, benim için yaptığını, şimdiye değin kimse yapmış değil, dedi Vezermeg.
– O çocuk senin çocuğun olsaydı onu neye değişirdin?diye karısı kocasına sordu.
– Öyle bir çocuğu dünya mülklerine değişmezdim, dedi ihtiyar.
– Öyleyse, o senin oğlun, dedi kadın.
– Oğlum mu, sen çocuğumun ölü doğduğunu söylemiştin, dedi Vezermes.
– Öyleyse, hadi gel, dedi ve ihtiyarı mahzene indirdi.
– Peşinden gelmiş olan atlı bu çocuk muydu?diye sordu kadın.
– Evet, oydu, dedi öteki de.

Aynı gün Şebatıneko mahzenden çıktı.

Şebatıneko Aleglerin evini ararken Akonde ile karşılaşmıştı. Aleg’in evini araması Nat Vezermeg’in o evde olması nedeniyleydi. Akonde delikanlıyı karşılama bahanesiyle oylamak, bu arada Vezermeg’in öldürülmesi için zaman kazanmalarını sağlamak istiyordu. Şebatıneko’yu bu amaçla karşılamıştı. O evde yaşananlar ve o evi ararken karşılaşılan olaylar şarkılarda anlatılmaktadır.

Savsırıko ile Şebatıneko kuzen, teyze çocukları (зэпхъорэлъфэгъу) idiler.

Not: Bu Natuhay teksti Kıyıboyu Sapsughya’nın Natıhuace (Нэтыхъуаджэ) köyünde 1879 yılında doğan Hağur Ş’avefıj (Хьагъур Шъэофыжь) tarafından 19 Mayıs 1959’da Natho Kırmız’a Adigey’in Natıhuay (Нэтыхъуае) köyünde yazdırıldı. Natho Kırmız,  Adige Öğretmen Okulu öğrencisidir. Tekstin orijinali ise Adige Bilimsel Araştırma Enstitüsü’ndedir.

Açıklama: Natıhuce köyü Karadeniz kıyısında Anapa yakınında iken, 1924 yılında yerinden kaldırılarak Adigey’in şimdiki Tahtamukay rayonuna Natıhuay köyü adıyla yerleştirilmiştir. Adige Öğretmen Okulu, şimdi Adige Devlet Üniversitesi’ne, Adige Bilimsel Araştırma Enstitüsü de AC Tembot K’eraş Sosyal Bilimler Araştırma Enstitüsü’ne dönüşmüştür. -HCY