Ali İhsan Aksamaz
(Ön açıklama: Bugünkü misafirim Veli Aydın. Veli Aydın, EL Yayınları’nın editörü ve kurucularından biri. Ben kendisini 2009’dan bu yana tanıyorum. Üç ortak arkadaşımız var. Biri Lutfu Baysal, Sırrı Öztürk ve Ahmet Hulusi Kırım idi. Lütfü Baysal ve Sırrı Öztürk öldü. Ahmet Hulusi Kırım yaşıyor ve hâlâ yazıyor. Veli Aydın ile bir söyleşi yaptım. Biyografisi, EL Yayınları ve kitaplarından konuştuk. Bu metin söyleşimize ait. Ali İhsan Aksamaz)
+
Ali İhsan Aksamaz: Önce biyografinizden konuşalım da öyle başlayalım! Nerede doğdunuz? Hangi okullarda okudunuz? Mesleğiniz nedir? Nerelisiniz? Şimdi nerede yaşıyorsunuz? Ne işle uğraşıyorsunuz? Hangi dilleri biliyorsunuz? Lütfen, kendinizden bahsedin!
Veli Aydın: Dersim merkeze bağlı (30 km uzaklıkta), doğal güzellikleriyle, geniş hudutlarıyla, bayındır hale getirilmiş tarım arazileriyle öne çıkan Sin Köyü’nde (şimdiki resmi adıyla Geyiksuyu) dünyaya gelmişim. 20’li yaşlara kadar yaşadığım köy, ilgi çekici atmosferiyle, onlarca trajik olayın yaşandığı geçmişiyle, dramatik sosyal tarihiyle, uzun yıllar süren komünal hayat tarzıyla, türkü tadında dili ve kültürüyle; çeşit çeşit meyve ağaçlarıyla, sık ormanlık alanlarıyla, bol tatlı sularıyla, el değmemiş coğrafyasıyla bilinir, anılır… Ancak, günümüzde insandan, kültürden arındırılmış, yıkımlarla, yasaklarla, devlet zoruyla boşaltılmış ve neo-liberal politikalarla kuşatılmaya alınmış virane bir köy görünümünde…
İlkokulu köyde okudum. Türkçeyi öğrenmem, okuma-yazma sürecim ilkokulla başladı. O ana kadar, bırakalım okuma yazmayı, Türkçe bilmez-konuşmaz bir durumdaydım. Özetle, sadece benim değil, akranlarım ve bütün köylüler için yabancı, resmi bir dil olarak karşımıza çıkarılmıştı Türkçe.
Ortaokul ve liseyi Elazığ’da akrabaların evinde kalarak devam edebildim. Diplomayı alamadan lise son sınıfta gözaltına alındım ve 1984 yılında tutuklandım. Uzun anlatılara girmeden, o yıllardan başlayarak bugüne kadar karınca kararınca mücadele ediyor, savunduğum, inandığım, bildiğim yolda yürüme, yaşama çabası içindeyim…
İşi ve mesleği bir yere kadar belirleyen, öncelikle maddi yaşam şartlarıdır. Kişinin içinde yaşadığı ortam ve koşullarla birlikte sosyo-kültürel etkenler de tayin edici bir rol oynar. Benim de hayatımda çalıştığım işler, zamanla edindiğim kimi iş tecrübeleri oldu. Köy yaşamının odağında olan toprak ve hayvancılık işlerinden tutalım da, bugün yaptığım “işe” gelinceye kadar çok çeşitli alanlarda çalışmışlığım oldu.İstanbul’da Beyoğlu ilçesi Dolapdere semtinde ikamet ediyorum.
Ortaokul, lise ve cezaevi yıllarında Almancayı orta derecede öğrenmiştim. Batı dilleri konusunda uzun yıllar “dışlayıcı” bir tavır takındığım için Almancayı geliştirip ilerletmedim. Farklı dilleri öğrenme konusu başlı başına ele alınması gereken zor, karmaşık bir mesele, büyük tartışmalar doğuran bir konu… Bu konunun kapitalist üretim biçimiyle, sosyo-ekonomik yapıyla, üretimin ilişkilerinin maddi temelleriyle ilintili birçok boyutu vardır. Şu anda Türkçe dışında bildiğim bir dil ne yazık ki yok.
Ali İhsan Aksamaz: Biliyorum, çok zor bir iş yapıyorsunuz Editörsünüz. EL Yayınlarının editörüsünüz. Lütfen, önce bize EL Yayınlarından bahsedin! EL Yayınları ne zaman kuruldu? EL Yayınları kaç yaşında? EL yayınları hangi toplumsal sorumlulukla kuruldu? EL ne anlama geliyor?
Veli Aydın: EL fikriyatı ve pratiğinin oluşum tarihi, kuruluş günü 2001 yılının 1 Mayıs’ıdır.1 Mayıs’ın devrimci, evrensel anlamına, mirasına ve çağrısına dayanarak yola çıkıldı. Başlangıçta birçok arkadaşın katılımı ve emekleriyle yayın dünyasına adım attı.“İnsanlığın devrime, devrimin devrim kitaplarına, devrim kitaplarının sana ihtiyacı var!” şiarını rehber edinmeyi görev bildi. Bu bilinç ve sorumlulukla ilişkilere, çalışmalara ve yayınlara yaklaştı, ele aldı ve sürdürdü. Ara vermeden, yayın pratiğini ve çizgisini zikzaklar çizmeden bugüne getirmeyi başarabildi.
Yayınevine EL adı verilmesi, emekle, emek gücüyle, her türlü emeğin üretim ilişkilerindeki özgül niteliği ve temelleriyle ilgilidir. Teori ve pratiğin süreçler zincirinde işlevsel olması, toplumsal ilişkilerin nirengi noktasını oluşturması anlamında EL adı uygun bulundu. Tartışma ve ortak fikir yürütmelerimizde, üç ana özelliğe vurgu yapılarak kabul gördü ve kullanıldı: Devrimcilik, kolektivizm ve yaratıcılık…
Ali İhsan Aksamaz: EL Yayınlarının yayınlanmış kaç kitabı var? Lütfen, yayınlanmış kitaplarınızın adlarından ve içeriklerinden bize kısaca bahsedin!
Veli Aydın: Yayımladığımız kitaplar için 6 farklı kategori programlandı. Bunlar 18 Mayıs Kitaplığı (Gerçekler devrimcidir), Dava Kitaplığı (İnsan değişir, değiştirir), Yüz Fikir Kitaplığı (Düşünce ve davranış birbirinden ayrılmaz), Bin Çiçek Kitaplığı (Aslolan hayattır), Belge Kitaplığı (Söz uçar, yazı kalır) ve Eğitim Kitaplığı (iyi düşünmek, iyi söylemek, iyi yapmak için)’dır.Kurulduğu yıldan şu ana kadar yayımladığımız kitapların sayısı 76. Kitap sayısından ziyade, yazar ve okurla kurulan ilişkinin karakterini ve doğrultusunu, kitap içeriklerini, tezlerini, edebi ve estetik düzeylerini, özelliklerini önde tutmaya çalıştık, çalışıyoruz.
Ali İhsan Aksamaz: Yazarlarınızın adlarından da bize bahsedin, lütfen!
Veli Aydın: Dr. Sait Kırmızı Toprak, Abdülkadir Yaşargün, Orhan İyiler, Ozan Telli, H. Yeşil, Mehmet Yeşiltepe, Sadık Göksu, Haluk Yurtsever, Yusuf Köse, Ali Taşyapan, Emrah Cilasun, İshak Baran, Veysi Ülgen, Erdoğan Şenci, Ahmet Hulusi Kırım, Mahir Konuk, İsmail Hardal, Alkan Arslan…;Nagalingam Shanmugat hasan, Bob Avakian, Zhang Chunqiao, Karam Khella, Stefan Engel, Jose Maria Sison, Pol Pot, K.J.A.
Ali İhsan Aksamaz: Her kitabınız çoğunlukla ne kadar tirajla yayınlanıyor? Size bunu da sorayım!
Veli Aydın: Seksen milyonu aşkın nüfusa sahip Türkiye’de kitapların basım miktarı artık 1000 rakamı civarında seyrediyor. El Yayınları’ndan çıkardığımız kitapların basım miktarı da 1000’dir. Türkiye’de yayımlanan kitapların basım adedi yıllara göre değişkenliği giderek azalan/ daralan sonuçları ortaya seriyor.
Ali İhsan Aksamaz: Yeni kitap projeleriniz var mı? Bize müjdeli haberleriniz var mı? Yeni kitaplarınız hangi alandan olacak; söyleyebilir misiniz?!
Veli Aydın: Bu soruya çok özetle cevap vereyim: Yayın programımıza aldığımız birçok yazar, kitap ve konular var. Özellikle devrimci mücadele tarihinin ve özel olarak da uluslararası komünist hareketin ideolojik, politik, kültürel ve felsefi çalışmalarını yayımlamayı önde tutarak hareket edeceğiz. Doğa, toplum ve insan üzerindeki her tür baskı, ayrımcılık ve sömürüye karşı insanlığın ufkunu ilerleten metinlere ve analizlere öncelik vereceğiz. Yine, yaşadığımız coğrafyanın ve bölgenin tarihsel birikimine, toplumsal sorunlarına ve geleceğine devrimci bakış açısıyla eğilen, bilimsel bir yaklaşımla ele alıp değerlendiren ürünlerin seçimini elden bırakmayacağız.
Ali İhsan Aksamaz: Teşekkür ederim. Şimdilik başka sorum yok. Ancak sizin söyleyecekleriniz varsa, buyurun, onu da söyleyin, lütfen! Sakalınız toprağa kadar erişsin!
Veli Aydın: Kapitalist sistemin emperyalist aşaması bir dünya sistemidir. Bu sistem, kendi iç çelişkiler gerçeğinin duvarlarına çarpmıştır, insanlığın vicdanında mahkûm olmuştur. Bir geleceği yoktur. Yerküre üzerinde toplumlar, halklar, insanlar ve diğer canlılar birikmiş, ağırlaşmış sorunları yaşamakta… Bundandır ki, bütün insanlığın kurtuluşuna ışık tutan, çözüm üreten, yol gösteren komünizm fikriyatına sarılarak konuşmayı, yazmayı, yaşamayı hâkim kılmalıyız diyor; haklı, düşündürten sorularınız ve yarattığınız fırsattan dolayı teşekkür ediyorum.
+
“Moşletinobaşi gza otanaps do gzalepe oʒ̆iraps k̆omunist̆uri simadak!”
( Goʒ̆otkvala: Andğaneri musafiri çkimi ren Veli Aydini. Veli Aydini ren Gamaçkvale EL-işi edit̆ori do magedginepeşi art-arti. Ma emu 2009 ʒ̆anaşen doni viçinop. Sum oşkaruli manebra komiqonunan çkin. Entepeşi arteri rt̆u Lutfu Baysali do majurati Sirri Ozturki rt̆u. Masumani ren Ahmet Hulusi K̆irimi. Lutfu Baysali do Sirri Ozturki domiğures, mara Ahmet Hulusi K̆irimi skidun do xolo ç̆arups. Veli Aydini k̆ala ar int̆erviu dop̆i. Edo muşi biyografi do Gamaçkvale EL-işi noçalişepeşen molapşinit çkin. Aya ren int̆erviu çkinişi t̆ekst̆i. Ali İhsan Aksamazi)
+
Ali İhsan Aksamazi: ʒ̆oxle biyografi tkvanişen bğarğalat do eşo gevoç̆k̆at! So yeçkindit, dibadit? Namu nʒ̆opulapes igurit? Mu mesleği giğunan? Sonuri ret? Aʒ̆i so skidut? Mu dulya ikipt? Namu nenape giçkinan? Ç̆it̆a- ç̆it̆a dudi tkvanişen molamişinit, mu iqven!
Veli Aydın: Muxuri Dersimişi şkagurişa mek̆ireli oput̆e Sinis yepçkindere, dovibadere. Oput̆e çkimişi aʒ̆ineri resmuri coxo ren Geyiksuyi; şkagurişa (30) eçi do vit k̆ilomet̆ro mendranobas ren. Buncinaluri mskvanoba muşiten, mçire onžğoni muşiten, oʒ̆opxineri dobira muşiten, ʒ̆oxlemtimu ren oput̆e çkimi. Eçoni ʒ̆anapeşakis, oput̆es dopskidi ma. Emindroneri oput̆e çkimi aʒ̆ineri steri va rt̆u. Dido mskva at̆mosferiten, skidineri vitepeten t̆rajik̆uri ambarepe muşiten, dramat̆uli sosyaluri tarixiten, ginže naqoneri k̆munaluri skidala muşiten, birapa steri loqa nena do k̆ult̆uriten; çkvadoçkva xiliş capeten, p̆eci mt̆k̆alepe muşiten, dido do loqa ʒ̆k̆arepe muşiten, xe umeğapu coğrafya muşiten içkinen do işinen oput̆e çkimi. Mara uk̆oçeli, uqazu, uk̆ult̆ureli, felaketepeten, yasağapeten, oxenʒaleşi menceliten get̆k̆oçineri xalk̆i muşi do ve neoliberaluri p̆olitik̆apeşi oğubuten zeri; meşkvineri steri ren oput̆e çkimi andğaneri ndğas.
Maartani nʒ̆opula vik̆itxi oput̆e çkimis. Maartani nʒ̆opulas ç̆it̆a-ç̆it̆a Turkuli Nena ogurus kogevoç̆k̆i ma; ok̆itxu-oç̆aruşen ç̆it̆a-ç̆it̆a ambari maqu. Emindroşakis xvala ok̆itxu-oç̆aru var, Turkuli oğarğaluşenti ambari va miğut̆u ma. Mk̆ule nenaten; xvala ma var, malamturepe çkimi şeniti, mteli oput̆arepe şeniti, Galenişi nena, resmuri nena rt̆u Turkuli.
Oşkenani nʒ̆opula do lise vik̆itxi noğa Elazığis; mzaxalepe komiqonut̆u ek. Edo entepeşi oxorişa dovibargi do eşo domak̆itxu oşkenani nʒ̆opula do lises. Liseşen dip̆loma va maqu, z ar ndğas zaptiyepek mç̆opes do kemzdes k̆araolişa. Aya rt̆u Liseşi masumani ʒ̆anas. Edo cixaşa mendemiqones (1984) vit̆on çxoro oşi do otxo neçi do otxo ʒ̆anas. Mk̆ule nenaten giʒ̆vat; emindros ar gzas gebdgiti do aʒ̆iti eya gzas vore ma. Ç̆it̆a- ç̆it̆a rtas nati, aya dava çkimis mevumxvacup, meçkineri gza çkimis dobgitur, oskidu şeni şur do guriten viçalişep ma.
Didopeten madduri skidalak dulya do mesleğis gza momçapan. K̆oçişi skidalaşi xali do muşi monoçane k̆ala sosyo-k̆ult̆uruli fakt̆orepesti didi roli kuğun k̆oçişi skidalas. Mati çkvadoçkva dulyapes doviçalişi, namtini tecrubepe maqu oraşi doloxe. Oput̆eşi dulyapeşen oxaçku do maskindinobaşen andğaneri “dulya” çkimişa, çkvadoçkva speropes doviçalişi ma. Noğa İst̆anboli- Beyoğlişi semti Dolapderes pskidur ma aʒ̆i.
Oşkenani nʒ̆opula, lise do cixaşi ʒ̆anapeşi morgvalis, ç̆it̆a-ç̆it̆a Almanuri Nena vigureret̆i ma. Galeni nenapes “ğula” voʒ̆k̆ert̆i ma ginže ʒ̆anapeş morgvalis. Emuşeniti Almanuri Nena tişen k̆udelişa va maguru. Majura nenape oguruşen molaşinuşa toli va miğun aʒ̆i. Aya ren meç̆ireli dulya do emuşeni. Aya ren amuşk̆uleni ok̆otkvaluşi tema. K̆ap̆italist̆uri gamamalaşi xali, sosyo-ek̆onomiuri moʒ̆opxa, gamamalaşi artikartisobaşen yeçkinderi ren aya. Andğaneri ndğas Turkuli Nenaş met̆a çkva nena va miçkin ma; gurimeç̆voni ren.
Ali İhsan Aksamazi: Komiçkin, dido meç̆ireli dulya ikipt tkvan. Tkvan edit̆ori ret. Gamaçkvale EL-işi edit̆ori ret tkvan. İpti Gamaçkvale EL-işen molamişinit, mu iqven! Mundes geidginu Gamaçkvale EL-i? Muk̆o ʒ̆aneri ren Gamaçkvale EL-i? Namu anank̆eniten geidginu Gamaçkvale EL-i? EL-i mu tkvala ren?
Veli Aydın: EL-işi simada do p̆rat̆ik̆i yeçkindu (2001) eçi oşi do ar ʒ̆anaşi (1-a) Maartani Mayisis.1-a Mayisişi magektale, opapeşdoloxeni zmona, xvameri anderi do coxinaten gzas gebdgitit çkin. İpti dido manebrak numxvacu aya dulyas do eşoten entepeşi emeğiten oçalişus kogeoç̆k̆u EL-ik.
“K̆oçinobas gektala, gektalas gektalaşi ketabepe dvaç̆irs do gektalaşi ketabepekti ok̆itxu gak̆vandepan! Aya slogani ren EL-işi mdade.
Aya gagnapa do anank̆eniten, munasepetepe do noxvenepe do gamaçkvapes k̆imet̆i komeçu do meçaps EL-ik. Çkar udodginu, gamaçkvaluşi p̆rat̆ik̆i do gamaçkvaluşi ğara zigzagi uxvenuten andğaşa skidu EL-ik. EL-i, aya solen mulun, giçkinani? Turkuli zit̆a xeşen mulun coxo muşi. Emeğiten, emeğişi menceliten, k̆arta gamamalaşi artikartisobas beciti do temeli ren xe. Aya gagnapaten xeşen mulun gamaçkvale çkinişi coxo. T̆eori do p̆rat̆ikişi k̆lemuris beciti ren xe, lamtinaluri artikartisobaşi şkaguri ren xe. Emuşeniti aya coxo çkinda moxva momixtes. Ok̆otkvalu do oşkaruli ok̆osimadupe çkinişen yeçkindu aya coxo. Sumi beciti xasieti kuğun aya coxos: Magektaloba, K̆olekt̆ivizmi do maxvenaloba. Aya coxo aya sum xasieti muşiten goink̆vatinu do ixmarinu.
Ali İhsan Aksamazi: Gamiçkvineri muk̆o ketabi uğun Gamaçkvale EL-is? Mu iqven, gamiçkvineri ketabepe tkvanişi coxope do dolorenepeşenti molamişinit!
Veli Aydın: Ketabepe çkini gamiçkvinen (6) anşi k̆at̆egoris; eşo goink̆vatinu. Aya anşi k̆at̆egori eşo ren: (18) vit̆o ovro coxoni Ketabxana ( Mʒxadepe magektale ren), Davaşi Ketabxana (K̆oçi ikten, oktiraps), Oşi Simadaşi Ketabxana (Simada do Oğodoba ar ren), Vitoşi Pukirişi Ketabxana (Skidala ren irişen ʒ̆oxle), Rabisk̆epeşi Ketabxana (Nena putxun, ç̆ara doskidu) do Gamantanaşi Ketabxana (K̆ai osimadu do k̆ai otkvalu ren k̆ai dulyape oxvenu şeni. Maartani ndğaşen aʒ̆işa (76) sume neçi do vito anşi ketabi gamavoçkvit çkin. Didopeten ketabepeşi muk̆onoba vardo, mç̆aru do mak̆itxalepe k̆ala artikartisobaşi xasieti do gza, ketabepeşi dolorena, t̆ezepeşi, edeburi do est̆et̆ik̆uri xali ren beciti çkini şeni; emuşeniti amk̆ata xasietepes k̆imet̆i komepçit do komepçapt.
Ali İhsan Aksamazi: Mç̆arepe tkvanişi coxopeşenti molamişinit, mu iqven!
Veli Aydın: Dr. Sait Kirmizi Toprak, Abdulkadir Yaşargun, Orhan İyiler, Ozan Telli, H. Yeşil, Mehmet Yeşiltepe, Sadık Goksu, Haluk Yurtsever, Yusuf Kose, Ali Taşyapan, Emrah Cilasun, İshak Baran, Veysi Ulgen, Erdoğan Şenci, Ahmet Hulusi K̆irim, Mahir Konuk, İsmail Hardal, Alkan Arslan; Nagalingam Shanmugat Hasan, Bob Avakian, Zhang Chunqiao, Karam Khella, Stefan Engel, Jose Maria Sison, Pol Pot, K.J.A.
Ali İhsan Aksamazi: Didopeten muk̆o t̆irajiten gamiçkvinen k̆arta ketabi tkvani? Ayati gk̆itxat!
Veli Aydın: Turkiyes skidun otxo neçi milyoni k̆oçi. Mara ketabepeşi t̆iraji didopeten ren (1000) vitoşi; k̆arta ketabişi t̆iraji ren mexole vitoşi. EL-işen gamiçkvineri ketabepeşi t̆irajiti eşo ren, vitoşi ren k̆arta ketabi çkinişi t̆iraji. Turkiyes gamiçkvineri k̆arta ketabişi t̆iraji ar ʒ̆anaşen majuranişa itken. Aya t̆rajiti ʒ̆anaşen ʒ̆anaşa imʒikanen; ayati aşo miçkit̆an.
Ali İhsan Aksamazi: Ağani ketabiş p̆rojepe giğunani? Ağani pukironi ambarepe giğunani çkinda? Namu speroşen iqvasunon ağani ketabepe tkvani; gatkvenani?
Veli Aydın: Mk̆ule nenaten giʒ̆vat: Ardido mç̆aru komiqonunan do ardido ketabi do mevzu komiğunan p̆rogramis. Didopetenti magektaluri mucadeleşi tarixişen do doxmeli xaliten opapeşdoloxeni k̆omunisturi oxonk̆anaşi ideolojik̆uri, p̆olit̆ik̆uri, k̆ult̆uruli do felsefuri noxvenepe gamaviğat, aya dulyaşa toli komiğunan; eşo matkven aʒ̆i. Buncina, lamtinala do k̆oçinobaşi mskvanoba do cumalobas xolo mxuci mepçaten ketabepe çkiniten. K̆arta zulumi, gamak̆atu do gamaşvaluşa nodgituşen ambaroni t̆ekst̆i do analizepeşi ketabepe gamaviğaten ʒ̆oxle. Xolo coğrafya do muxuri çkinişi tarixuri xampobaşen, lamtinaluri p̆roblemepeşen do arçkvaneri ʒ̆anapeşen magektaluri gagnapeten ambaroni do ilmuri noxvepeşa toli maqvasunonan xolo.
Ali İhsan Aksamazi: Dido şukuri giʒ̆umert. Aʒ̆i çkva k̆itxala va miğun. Mara tkvan molaşinuşi çkva mutu çkva giğunan na, eti molamişinit, mu iqven! Pimpili dixaşa gegixtan!
Veli Aydın: K̆ap̆italist̆uri sist̆emişi emp̆eryalist̆uri xali ren dunyaşi sist̆emi. Aya sist̆emi, doloxeni tezatepe muşiten geicginu; k̆oçinobaşi vicdanis bedualoni ren aya sist̆emi. İstikbali va uğun aya sist̆emis. Dunyaşi lamtinalepe, xalk̆epe, k̆oçepe do majura şuronepes monk̆a p̆roblempe kuğunan. Mteli k̆oçinobaşi moşletinobaşi gza otanaps do gzalepe oʒ̆iraps k̆omunist̆uri simadak. Emuşeniti aya simadaşi teten bğarğalat, p̆ç̆arat do dopskidat. K̆itxalape tkvanişi gurine mati aşo bğarğali. Oğarğalu do simadepe çkimişen molaşinuşi fursat̆i maqu, emuşeniti şukuri giʒ̆umert.
+
“მოშლეთინობაში გზა ოთანაფს დო გზალეფე ოწირაფს კომუნისტური სიმადაქ!”
( გოწოთქვალა: ანდღანერი მუსაфირი ჩქიმი რენ ველი აჲდინი. ველი აჲდინი რენ გამაჩქვალე ელ-იში ედიტორი დო მაგედგინეფეში ართ-ართი. მა ემუ 2009 წანაშენ დონი ვიჩინოფ. სუმ ოშქარული მანებრა ქომიყონუნან ჩქინ. ენთეფეში ართერი რტუ ლუთфუ ბაჲსალი დო მაჟურათი სირრი ოზთურქი რტუ. მასუმანი რენ აჰმეთ ჰულუსი კირიმი. ლუთфუ ბაჲსალი დო სირრი ოზთურქი დომიღურეს, მარა აჰმეთ ჰულუსი კირიმი სქიდუნ დო ხოლო ჭარუფს. ველი აჲდინი კალა არ ინტერვიუ დოპი. ედო მუში ბიჲოგრაфი დო გამაჩქვალე ელ-იში ნოჩალიშეფეშენ მოლაფშინით ჩქინ. აჲა რენ ინტერვიუ ჩქინიში ტექსტი. ალი იჰსან აქსამაზი)
+
ალი იჰსან აქსამაზი: წოხლე ბიჲოგრაфი თქვანიშენ ბღარღალათ დო ეშო გევოჭკათ! სო ჲეჩქინდით, დიბადით? ნამუ ნწოფულაფეს იგურით? მუ მესლეღი გიღუნან? სონური რეთ? აწი სო სქიდუთ? მუ დულჲა იქიფთ? ნამუ ნენაფე გიჩქინან? ჭიტა- ჭიტა დუდი თქვანიშენ მოლამიშინით, მუ იყვენ!
ველი აჲდინ: მუხური დერსიმიში შქაგურიშა მეკირელი ოფუტე სინის ჲეფჩქინდერე, დოვიბადერე. ოფუტე ჩქიმიში აწინერი რესმური ჯოხო რენ გეჲიქსუჲი; შქაგურიშა (30) ეჩი დო ვით კილომეტრო მენდრანობას რენ. ბუნჯინალური მსქვანობა მუშითენ, მჩირე ონძღონი მუშითენ, ოწოფხინერი დობირა მუშითენ, წოხლემთიმუ რენ ოფუტე ჩქიმი. ეჩონი წანაფეშაქის, ოფუტეს დოფსქიდი მა. ემინდრონერი ოფუტე ჩქიმი აწინერი სთერი ვა რტუ. დიდო მსქვა ატმოსфერითენ, სქიდინერი ვითეფეთენ ტრაჟიკური ამბარეფე მუშითენ, დრამატული სოსჲალური თარიხითენ, გინძე ნაყონერი კმუნალური სქიდალა მუშითენ, ბირაფა სთერი ლოყა ნენა დო კულტურითენ; ჩქვადოჩქვა ხილიშ ჯაფეთენ, პეჯი მტკალეფე მუშითენ, დიდო დო ლოყა წკარეფე მუშითენ, ხე უმეღაფუ ჯოღრაфჲა მუშითენ იჩქინენ დო იშინენ ოფუტე ჩქიმი. მარა უკოჩელი, უყაზუ, უკულტურელი, фელაქეთეფეთენ, ჲასაღაფეთენ, ოხენცალეში მენჯელითენ გეტკოჩინერი ხალკი მუში დო ვე ნეოლიბერალური პოლითიკაფეში ოღუბუთენ ზერი; მეშქვინერი სთერი რენ ოფუტე ჩქიმი ანდღანერი ნდღას.
მაართანი ნწოფულა ვიკითხი ოფუტე ჩქიმის. მაართანი ნწოფულას ჭიტა-ჭიტა თურქული ნენა ოგურუს ქოგევოჭკი მა; ოკითხუ-ოჭარუშენ ჭიტა-ჭიტა ამბარი მაყუ. ემინდროშაქის ხვალა ოკითხუ-ოჭარუ ვარ, თურქული ოღარღალუშენთი ამბარი ვა მიღუტუ მა. მკულე ნენათენ; ხვალა მა ვარ, მალამთურეფე ჩქიმი შენითი, მთელი ოფუტარეფე შენითი, გალენიში ნენა, რესმური ნენა რტუ თურქული.
ოშქენანი ნწოფულა დო ლისე ვიკითხი ნოღა ელაზიღის; მზახალეფე ქომიყონუტუ ექ. ედო ენთეფეში ოხორიშა დოვიბარგი დო ეშო დომაკითხუ ოშქენანი ნწოფულა დო ლისეს. ლისეშენ დიპლომა ვა მაყუ, ზ არ ნდღას ზაფთიჲეფექ მჭოფეს დო ქემზდეს კარაოლიშა. აჲა რტუ ლისეში მასუმანი წანას. ედო ჯიხაშა მენდემიყონეს (1984) ვიტონ ჩხორო ოში დო ოთხო ნეჩი დო ოთხო წანას. მკულე ნენათენ გიწვათ; ემინდროს არ გზას გებდგითი დო აწითი ეჲა გზას ვორე მა. ჭიტა- ჭიტა რთას ნათი, აჲა დავა ჩქიმის მევუმხვაჯუფ, მეჩქინერი გზა ჩქიმის დობგითურ, ოსქიდუ შენი შურ დო გურითენ ვიჩალიშეფ მა.
დიდოფეთენ მადდური სქიდალაქ დულჲა დო მესლეღის გზა მომჩაფან. კოჩიში სქიდალაში ხალი დო მუში მონოჩანე კალა სოსჲო-კულტურული фაქტორეფესთი დიდი როლი ქუღუნ კოჩიში სქიდალას. მათი ჩქვადოჩქვა დულჲაფეს დოვიჩალიში, ნამთინი თეჯრუბეფე მაყუ ორაში დოლოხე. ოფუტეში დულჲაფეშენ ოხაჩქუ დო მასქინდინობაშენ ანდღანერი “დულჲა” ჩქიმიშა, ჩქვადოჩქვა სფეროფეს დოვიჩალიში მა. ნოღა ისტანბოლი- ბეჲოღლიში სემთი დოლაფდერეს ფსქიდურ მა აწი.
ოშქენანი ნწოფულა, ლისე დო ჯიხაში წანაფეში მორგვალის, ჭიტა-ჭიტა ალმანური ნენა ვიგურერეტი მა. გალენი ნენაფეს “ღულა” ვოწკერტი მა გინძე წანაფეშ მორგვალის. ემუშენითი ალმანური ნენა თიშენ კუდელიშა ვა მაგურუ. მაჟურა ნენაფე ოგურუშენ მოლაშინუშა თოლი ვა მიღუნ აწი. აჲა რენ მეჭირელი დულჲა დო ემუშენი. აჲა რენ ამუშკულენი ოკოთქვალუში თემა. კაპითალისტური გამამალაში ხალი, სოსჲო-ეკონომიური მოწოფხა, გამამალაში ართიქართისობაშენ ჲეჩქინდერი რენ აჲა. ანდღანერი ნდღას თურქული ნენაშ მეტა ჩქვა ნენა ვა მიჩქინ მა; გურიმეჭვონი რენ.
ალი იჰსან აქსამაზი: ქომიჩქინ, დიდო მეჭირელი დულჲა იქიფთ თქვან. თქვან ედიტორი რეთ. გამაჩქვალე ელ-იში ედიტორი რეთ თქვან. იფთი გამაჩქვალე ელ-იშენ მოლამიშინით, მუ იყვენ! მუნდეს გეიდგინუ გამაჩქვალე ელ-ი? მუკო წანერი რენ გამაჩქვალე ელ-ი? ნამუ ანანკენითენ გეიდგინუ გამაჩქვალე ელ-ი? ელ-ი მუ თქვალა რენ?
ველი აჲდინ: ელ-იში სიმადა დო პრატიკი ჲეჩქინდუ (2001) ეჩი ოში დო არ წანაში (1-ა) მაართანი მაჲისის.1-ა მაჲისიში მაგექთალე, ოფაფეშდოლოხენი ზმონა, ხვამერი ანდერი დო ჯოხინათენ გზას გებდგითით ჩქინ. იფთი დიდო მანებრაქ ნუმხვაჯუ აჲა დულჲას დო ეშოთენ ენთეფეში ემეღითენ ოჩალიშუს ქოგეოჭკუ ელ-იქ.
“კოჩინობას გექთალა, გექთალას გექთალაში ქეთაბეფე დვაჭირს დო გექთალაში ქეთაბეფექთი ოკითხუ გაკვანდეფან! აჲა სლოგანი რენ ელ-იში მდადე.
აჲა გაგნაფა დო ანანკენითენ, მუნასეფეთეფე დო ნოხვენეფე დო გამაჩქვაფეს კიმეტი ქომეჩუ დო მეჩაფს ელ-იქ. ჩქარ უდოდგინუ, გამაჩქვალუში პრატიკი დო გამაჩქვალუში ღარა ზიგზაგი უხვენუთენ ანდღაშა სქიდუ ელ-იქ. ელ-ი, აჲა სოლენ მულუნ, გიჩქინანი? თურქული ზიტა ხეშენ მულუნ ჯოხო მუში. ემეღითენ, ემეღიში მენჯელითენ, კართა გამამალაში ართიქართისობას ბეჯითი დო თემელი რენ ხე. აჲა გაგნაფათენ ხეშენ მულუნ გამაჩქვალე ჩქინიში ჯოხო. ტეორი დო პრატიქიში კლემურის ბეჯითი რენ ხე, ლამთინალური ართიქართისობაში შქაგური რენ ხე. ემუშენითი აჲა ჯოხო ჩქინდა მოხვა მომიხთეს. ოკოთქვალუ დო ოშქარული ოკოსიმადუფე ჩქინიშენ ჲეჩქინდუ აჲა ჯოხო. სუმი ბეჯითი ხასიეთი ქუღუნ აჲა ჯოხოს: მაგექთალობა, კოლექტივიზმი დო მახვენალობა. აჲა ჯოხო აჲა სუმ ხასიეთი მუშითენ გოინკვათინუ დო იხმარინუ.
ალი იჰსან აქსამაზი: გამიჩქვინერი მუკო ქეთაბი უღუნ გამაჩქვალე ელ-ის? მუ იყვენ, გამიჩქვინერი ქეთაბეფე თქვანიში ჯოხოფე დო დოლორენეფეშენთი მოლამიშინით!
ველი აჲდინ: ქეთაბეფე ჩქინი გამიჩქვინენ (6) ანში კატეგორის; ეშო გოინკვათინუ. აჲა ანში კატეგორი ეშო რენ: (18) ვიტო ოვრო ჯოხონი ქეთაბხანა ( მცხადეფე მაგექთალე რენ), დავაში ქეთაბხანა (კოჩი იქთენ, ოქთირაფს), ოში სიმადაში ქეთაბხანა (სიმადა დო ოღოდობა არ რენ), ვითოში ფუქირიში ქეთაბხანა (სქიდალა რენ ირიშენ წოხლე), რაბისკეფეში ქეთაბხანა (ნენა ფუთხუნ, ჭარა დოსქიდუ) დო გამანთანაში ქეთაბხანა (კაი ოსიმადუ დო კაი ოთქვალუ რენ კაი დულჲაფე ოხვენუ შენი. მაართანი ნდღაშენ აწიშა (76) სუმე ნეჩი დო ვითო ანში ქეთაბი გამავოჩქვით ჩქინ. დიდოფეთენ ქეთაბეფეში მუკონობა ვარდო, მჭარუ დო მაკითხალეფე კალა ართიქართისობაში ხასიეთი დო გზა, ქეთაბეფეში დოლორენა, ტეზეფეში, ედებური დო ესტეტიკური ხალი რენ ბეჯითი ჩქინი შენი; ემუშენითი ამკათა ხასიეთეფეს კიმეტი ქომეფჩით დო ქომეფჩაფთ.
ალი იჰსან აქსამაზი: მჭარეფე თქვანიში ჯოხოფეშენთი მოლამიშინით, მუ იყვენ!
ველი აჲდინ: დრ. საით ქირმიზი თოფრაქ, აბდულქადირ ჲაშარგუნ, ორჰან იჲილერ, ოზან თელლი, ჰ. ჲეშილ, მეჰმეთ ჲეშილთეფე, სადიქ გოქსუ, ჰალუქ ჲურთსევერ, ჲუსუф ქოსე, ალი თაშჲაფან, ემრაჰ ჯილასუნ, ისჰაქ ბარან, ვეჲსი ულგენ, ერდოღან შენჯი, აჰმეთ ჰულუსი კირიმ, მაჰირ ქონუქ, ისმაილ ჰარდალ, ალქან არსლან; ნაგალინგამ სჰანმუგათ ჰასან, ბობ ავაქიან, ზჰანგ ჯჰუნყიაო, ქარამ ქჰელლა, სთეфან ენგელ, ჟოსე მარია სისონ, ფოლ ფოთ, ქ.ჟ.ა.
ალი იჰსან აქსამაზი: დიდოფეთენ მუკო ტირაჟითენ გამიჩქვინენ კართა ქეთაბი თქვანი? აჲათი გკითხათ!
ველი აჲდინ: თურქიჲეს სქიდუნ ოთხო ნეჩი მილჲონი კოჩი. მარა ქეთაბეფეში ტირაჟი დიდოფეთენ რენ (1000) ვითოში; კართა ქეთაბიში ტირაჟი რენ მეხოლე ვითოში. ელ-იშენ გამიჩქვინერი ქეთაბეფეში ტირაჟითი ეშო რენ, ვითოში რენ კართა ქეთაბი ჩქინიში ტირაჟი. თურქიჲეს გამიჩქვინერი კართა ქეთაბიში ტირაჟი არ წანაშენ მაჟურანიშა ითქენ. აჲა ტრაჟითი წანაშენ წანაშა იმციქანენ; აჲათი აშო მიჩქიტან.
ალი იჰსან აქსამაზი: აღანი ქეთაბიშ პროჟეფე გიღუნანი? აღანი ფუქირონი ამბარეფე გიღუნანი ჩქინდა? ნამუ სფეროშენ იყვასუნონ აღანი ქეთაბეფე თქვანი; გათქვენანი?
ველი აჲდინ: მკულე ნენათენ გიწვათ: არდიდო მჭარუ ქომიყონუნან დო არდიდო ქეთაბი დო მევზუ ქომიღუნან პროგრამის. დიდოფეთენთი მაგექთალური მუჯადელეში თარიხიშენ დო დოხმელი ხალითენ ოფაფეშდოლოხენი კომუნისთური ოხონკანაში იდეოლოჟიკური, პოლიტიკური, კულტურული დო фელსეфური ნოხვენეფე გამავიღათ, აჲა დულჲაშა თოლი ქომიღუნან; ეშო მათქვენ აწი. ბუნჯინა, ლამთინალა დო კოჩინობაში მსქვანობა დო ჯუმალობას ხოლო მხუჯი მეფჩათენ ქეთაბეფე ჩქინითენ. კართა ზულუმი, გამაკათუ დო გამაშვალუშა ნოდგითუშენ ამბარონი ტექსტი დო ანალიზეფეში ქეთაბეფე გამავიღათენ წოხლე. ხოლო ჯოღრაфჲა დო მუხური ჩქინიში თარიხური ხამფობაშენ, ლამთინალური პრობლემეფეშენ დო არჩქვანერი წანაფეშენ მაგექთალური გაგნაფეთენ ამბარონი დო ილმური ნოხვეფეშა თოლი მაყვასუნონან ხოლო.
ალი იჰსან აქსამაზი: დიდო შუქური გიწუმერთ. აწი ჩქვა კითხალა ვა მიღუნ. მარა თქვან მოლაშინუში ჩქვა მუთუ ჩქვა გიღუნან ნა, ეთი მოლამიშინით, მუ იყვენ! ფიმფილი დიხაშა გეგიხთან!
ველი აჲდინ: კაპითალისტური სისტემიში ემპერჲალისტური ხალი რენ დუნჲაში სისტემი. აჲა სისტემი, დოლოხენი თეზათეფე მუშითენ გეიჯგინუ; კოჩინობაში ვიჯდანის ბედუალონი რენ აჲა სისტემი. ისთიქბალი ვა უღუნ აჲა სისტემის. დუნჲაში ლამთინალეფე, ხალკეფე, კოჩეფე დო მაჟურა შურონეფეს მონკა პრობლემფე ქუღუნან. მთელი კოჩინობაში მოშლეთინობაში გზა ოთანაფს დო გზალეფე ოწირაფს კომუნისტური სიმადაქ. ემუშენითი აჲა სიმადაში თეთენ ბღარღალათ, პჭარათ დო დოფსქიდათ. კითხალაფე თქვანიში გურინე მათი აშო ბღარღალი. ოღარღალუ დო სიმადეფე ჩქიმიშენ მოლაშინუში фურსატი მაყუ, ემუშენითი შუქური გიწუმერთ.