JILASE Marit
Adige Mak Gazetesi, Ağustos 2012
Çeviri: AÇUMIJ Hilmi

Dünya Çerkes Bilimler Akademisi’nin bu yıl yirminci kuruluş yıldönümü. Akademinin kuruluşuna katılan günümüzde de ona başkanlık eden ünlü bilimadamı, Çerkes ulusunun geleceği için büyük işlere imza atmış olan, yurtsever NEFIŞ Adam.

NEFIŞ Adam 1938 yılında Zeyıko köyünde doğdu. Ulusal konularda canla başla çalışan bilimadamı derin ilime sahip iyi eğitimli birisi. Fizik-matematik bilimdalında Profesör. Rusya Federasyonu, Kabardey-Balkar, Karaçay-Çerkessk, Adigey Cumhuriyetleri onursal bilimadamı, Rusya Bilimler akademisi, Petrovske Bilim ve Sanat akademisi, Abhazya bilim Akademisi, İspanya Bilim Akademisi üyesi. Prf. Dr. NEFIŞ Adam Rusya Bilimler Akademisi Kabardey-Balkar Cumhuriyeti Bilim Merkezi Tatbiki Matematik ve Otomatizasyon Bilimsel Araştırma Enstitüsü Başkanı.

Ülke ve Çerkes ulusu için büyük çalışma ve başarılara imza attığı için defalarca devlet ve toplumsal organizasyonlar tarafından çeşitli madalya ve nişanlarla taltif edildi. Bunlardan bir tanesi de Dünya Çerkes Bilimler Akademisi’nin verdiği nişandı. NEFIŞ Adam iki defa Kabardey-Balkar Cumhuriyeti devlet ödülü’ne layık görüldü. Ulusal bilime olan katkılarından dolayı RF başkanının yayınladığı kararname ile 2010 yılında ‘Şeref Nişanı’ ile de taltif edildi

Dünya Çerkes Bilimler Akademisi’nin 20. kuruluş yıldönümü anısına bu akademinin de başkanı olan NEFIŞ Adam’a bazı sorular yönelttik;

JILASE Marit: Adam, bu yıl 20. kuruluş yıldönümünü kutladığımız Dünya Çerkes Bilimler Akademisi’nin yolunun daha da uzun olmasını diliyoruz. Bu akademinin kurucuları arasında sen de bulunuyorsun ayrıca bu gün ona başkanlıkta yapıyorsun. Ulusun aklını-fikrini, bilimini birleştirmek için yola çıktığınızda ne gibi umutlarınız vardı, misyonunuz ne idi?

NEFIŞ Adam: Novosibirsk’te, SSCB Bilimler Akademisi Sibirya bölümü Matematik kısmında çalışırken, o zaman da, Adigeler içinde Adige akademisi kurmamız gerektiğine inanıyordum.

Geçtiğimiz yüzyılın 90’lı yıllarında cumhuriyetimize dönünce bu amacımı gerçekleştirmek üzere çalışmaya başladım. 1991 yılında tatbiki matematik ve otomatizasyon enstitüsünü kurduk. Ardından Dünya Çerkes Bilimler Akademisinin kuruluş çalışmalarına başladık. Ulusal konularda kaygı duyan bilimadamları ile birlikte ülkemizde yaşayan Çerkes bilimadamları ile yurtdışında yaşayan bilimadamlarına ulaşmaya çalıştık.

Bilimadamlarının yanısıra politikacı ve STK çalışanları da yanımızdaydılar. Konumuza bakış açımızı ve amaçlarımızı birbirimizle istişare ettikten sonra akademinin temellerini atacak olan bir kongre düzenlemeye karar verdik. 20 yıl kadar önce ağustos ayında ilk defa toplandık. İşte o zaman akademinin ana misyonunu da belirledik – Çerkeslerin bilimsel, gelenek-göreneksel, sanatsal birikimlerinin biraraya getirilmesi ve ulusun geleceği için bunların değerlendirilmesi.

Ardından, aynı yılın ekim ayında Dünya Çerkes Bilimler Akademisinin durumu ve tüzüğünüde netleştirdik. 90’lı yıllarda akademinin çalışmalarını, akademiye ait ilk gazete olan ‘Nasıp’te yayınlıyorduk.

JILASE Marit: Senin gibi yurtseverlerin gücü ile kurulan Dünya Çerkes Akademisi bu gün büyük öneme sahip işler beceriyor. Bu akademiye ilk alınanlar kimler?

NEFIŞ Adam: Akademiye ilk alınanlar arasında ünlü kişiler, coğrafya bilim dalındanda Prof. Dr. BOLE Vladislav, BOREY Rauf, teknik bilimlerde Prof. Dr. BIGU Hazretali, filoloji bilimdalında Prof. Dr. GABUNIYE Zinaide, HEKUAŞE Andrey, tarih bilimdalında Dr. GUGU Raşad, Moskova ve Petersburg’ta bulunan soydaşımız bilimadamları KALMIK Yura, KOMAFE Muradin, KOMAFE Muhadin, MEKET’EY Abdullah, Türkiye’den Adige bilimadamı Mustafa Vurdum, Hollanda’dan (Hatko) Fathi Recep Dünya Çerkes Bilimler Akedemisi’nin ilk akademisyenleri oldular.

Akademiyi ilk kurduğumuzda sadece 25 bilimadamı üyesiydi oysa günümüzde Dünya Çerkes Bilimler Akademisi’ne 334 bilimadamı üyesi var. Bunlardan 229’u akademinin asil üyesi, 69 bilimadamı ise akademiye aday üyeler, fahri üyelerin sayısı ise 36 kişi. Dünya Çerkes Bilimler Akademisi’nde Çerkes olmayan bilimadamları da yer alıyor. Rus, Alman, Fransız, İspanyol, İngiliz, İsrailli, Dağıstanlı, Balkar, Karaçay gibi ulusların yetiştirdiği, akademimizin tüzüğüne uyan bilimadamları da akademimizde yer alıyor.

JILASE Marit: Adam, Dünya Çerkes Bilimler Akademisine bağlı dallardan, bilimsel merkezlerden bahsedebilir misin? Son yıllarda üzerinde ne çok durduğunuz konu nedir?

NEFIŞ Adam: Akademimiz dokuz ana kola sahip, bunların her biride kendi arasında bölünüyor. Örneğin bunlar arasında tarih, filoloji, kimya, tıp, tıbbi biyoloji, fizik, energetik mekanik, matematik ve nano iletişim teknolojisi, teknik bilimler, yeryüzü ve tabiat bilimleri, bio-matematik, sosyal bilimler dalları ve bunların alt kollları vd. var.

Dünya Çerkes Bilimler Akademisine bağlı altı bilimsel merkez var. Bunlar Adigey, Karaçay-Çerkes cumhuriyetleri Stavropol ve Krasnodar eyaletleri ile Moskova’da faaliyet gösteriyorlar. Bunun yanısıra ülke dışında başka ülkelerde de Akademiye bağlı dallar açıyoruz. İsrailde bulunan Çerkes Kültür Enstitüsü ile Çerkes Tarih enstitüleri iyi çalışıyorlar. Matematik ve Nano iletişim dalımıza bağlı bilimadamlarımız arasından bazıları Rusya, Abhazya, Bulgaristan, Kazakistan, ABD, Tacikistan, Türkiye’de çalışıyorlar. Örneğin, onların 2011 yılında ön ayak olduğu İkinci uluslarası Rusya-Kazakistan bilimsel sempozyumu ile 9. genç bilimadamları kongresi düzenlendi. Mesela bunlar için gereken maddi imkanlar ise Kabardey-Balkar Cumhuriyeti ile Kazakistan Cumhuriyeti hükümetleri, Rusya Temel Bilimsel Araştırmalar vakfı tarafından sağlandı.

Bu son yıllarda pek çok iş başardık. Örneğin, akademimize bağlı Matematik ve nano-iletişim teknolojileri dalımızın çalışmalarının önemine binaen Rusya bilimler Akademisi Prezidyumunun başkana sunduğu raporda bu dalımızın çalışmalarıda yer aldı.

Akademisyenlerimizin, bilimadamlarımızın çalışmaları ‘DÇBA- raporları’ isimli dergimizde yayınlanıyorlar. Akademimizin Armavir’deki dalı tarafından ‘Eğitim-Bilim-Sanat’ isimli bilimsel dergi yayınlanıyor.

JILASE Marit: Dünya Çerkes Bilimler Akademisi’nin dünya bilimine katkılarından şüphe duymak mümkün değil. Siz büyüklerin başlattığı bu yolda aranıza yeni katılan gençler var mı?

NEFIŞ Adam: Son yıllarda akademimizin daha da gençleşiyor olmasından büyük memnuniyet duyuyoruz. Geçtiğimiz son beş yıl içerisinde akademimize 20 genç biliminsanı katıldı. Bunlar arasında fizik-matematik bilimdallarında çalışan biliminsanları NEFİŞ Viktoriye (Nalçik), PSHU Arsen (Çerkessk), ŞIBZIHO Zavur (Moskova), KALE Ruslan (Nalçik), teknik bilimlerde Dr. ŞECIHAŞ’E Yura (Nalçik), kimya bilimdalında Dr. BORIKOYE Timur (Nalçik), tıp bilimdalında Dr. HURAYE Zaire (Nalçik), biyoloji bilimdalında Dr. AŞINE Yunıs (Mıyekuape), Psikoloji Bilimdalında Dr. AVENESOVA Fatima (Armavir), ekonomi bilimdalında TURBİLİN Aleksandr (Krasnodar), BELAĞI Kandur Lyubov (Ürdün) ve diğerleri yer alıyor.

Akademimiz dışında ulusumuzun entelektüellerini bir araya getirecek her hangi başka bir organizasyon yok. Fizikçi, matematikçi, tarihçi, kimyacı, tıpçı, ve diğer bilimdallarında çalışanların yalnız kendi branşları ile çözemeyecekleri pek çok konu var. Fakat tüm bu bilimadamları bir araya geldiklerinde ortak akılları ile Çerkeslerce öneme haiz konularda daha uzaklara bakma ve sorunlar üzerine yoğunlaşma yetisine sahip olurlar.
Bilim adamlarımız bilimsel konuların yanısıra toplumsal sorunlarımız üzerine de aktif olarak durmaktalar. Üstesinden geldiğimiz işlerde büyüklerimizin, özellikle akademimizin yönetim kurulu üyelerinin önemli katkıları var. Her birinin ismini anmamız mümkün değil.

Bu yurtseverlerin sayısı çok oluyor. Milli gazetelerimizin sağladığı bu imkanla, Adigelerin yaşadıkları cumhuriyetlerin başkanlarına onlara karşı olan memnuniyetimizi iletmek istiyorum. Onlar her zaman bizleri destekliyorlar, Dünya Çerkes Bilimler Akademisinin üstesinden geldiği sorunlara kıymet veriyorlar. Bunun yanısıra bizlere maddi destek olan şahıslar ve kurumlar da var. Onlar akademimizin önder bilimadamlarına ödüller veriyorlar.

Amaçlarını gerçekleştirerek, görevlerinin üstesinden gelerek Dünya Çerkes Bilimler Akademisi ilerlemeye devam ediyor. Ben uzak görüşlüyüm. Dünya Çerkes Bilimler Akademisinin yarınlarının büyük ve güzel olacağına güvenim sonsuz.

JILASE Marit: Teşekkürler, Adam. Ulusumuzun kalkınmasında Dünya Çerkes Bilimler Akademisinin büyük bir imkanımız olması hasebiyle başarılı olmasını temenni ediyorum.