DİL, ULUSUN TEMELİDİR

Ç’ARE Fatim
Adige Mak, 14 Mart 2009
Çeviri: HAPİ Cevdet Yıldız

Adigece ve Adige yazı dili konulu “Yuvarlak Masa” toplantısı dün, 13 Mart günü Adige Devlet Üniversitesi’nde (ADÜ) yapıldı. Toplantı ADÜ’nin Adige Filolojisi ve Kültürü Fakültesi tarafından düzenlendi.

“Yuvarlak Masa” toplantısında biliminsanları, dönüş yapmış soydaşlar ve öğrenciler görevler  aldılar. Toplantı Adige Kürsüsü Başkanı Prof. Dr. Haç’emız Mir tarafından yönetildi.

Toplantı, Adige Filolojisi ve Kültürü Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Ç’ırğ Ashad tarafından açıldı. Ashad, 14 Mart’ın, her yıl Adigece ve Adige yazı dili gününün  cumhuriyetim boyutunda  kutlanmakta olduğunu söyledi.  “Ulusumuzun bir ulus olarak varlığını sürdürmesi için dilimizin korunması başta gelen bir görev ve  zorunluluktur, bu bağlamda 14 Mart günü tarihsel önemde bir gündür” dedi Prof. Dr. A. Ç’ırğ.

Ardından söz AC Eğitim ve Bilim Bakanı yardımcısı Alıy Maryet’e verildi. Alıy, birkaç yıldan beri Adigece’nin de bir devlet dili olduğunu söyledi. Bu bağlamda Adigece’nin korunmasına ve geliştirilmesine ilişkin bir devlet programımızın bulunduğunu ve Adigey’de uygulamada olduğunu, bu program çerçevesinde değişik görevlerin yerine getirilmesine devam edildiğini  söyledi.

Alıy Maryet sözlerini şöyle sürürdü: “Bazıları “Adigece’yi yitirmek üzereyiz’ gibisine kaygılar içindeler, böylesine şeylerin  söylenmekte olduğunu duyuyoruz. Ancak durum o denli kritik bir aşamaya gelmiş değil. İstatistiksel bir bilgi olarak, bu son iki yılda okullarımızda Adigece eğitim alan  öğrenci sayısında bin  100 kişilik bir artış olduğunu söyleyebilirim. Bugün ilk ve ortaöğretim okullarımızda Adigece okuyan toplam öğrenci sayısı 30 binin üzerinde, bu öğrencilerin sadece 14 bini Adige. Ancak bunu bir başarıymış gibi görüp bekleyemeyiz. Ancak Adigece sadece okulda öğrenilmekle yetinilmemeli. Anadilimiz  her Adige ailesinde hak ettiği saygıyı görmeli, büyükler çocuklarıyla Adigece konuşmalı ve her bir Adige ailesi Adigece sevgisini küçüklerine de aşılamalıdır”.

Adige Kürsüsü’nde Doç. Dr. Haç’emız Mir, Adige yazı dilinin doğuşu ve günümüzde  taşıdığı tarihsel önem üzerinde durdu, Adigece bir “ulusal zenginlik” kaynağıdır, dedi. Haç’emız,  “Dil,  her dönem için bir duyuru,  tarihi anlatma  aracı ve ulusun bir aynası olmuştur. Dil, ulusun eşsiz bir zenginlik kaynağıdır, ulusun özlem ve düşünceleri, dünyaya bakış biçimi, ulusun geçmiş yaşamı ve şimdiki durumu dil aracılığıyla öğrenilir,  ortaya konur. Bugün her ulus ve her bir ulusal topluluk kendi dil ve kültürünü koruma kaygı ve uğraşısı içindedir” dedi.

Günümüz Adigece’sinin durumu üzerine, Adigey Cumhuriyeti Sosyal Bilimler Enstitüsü Müdürü Bırsır Batırbıy bir konuşma yaptı: “Adigeler yüzyıllar boyunca bugünkü gibi, yazılı bir yaşama kavuşma özlemi içinde olmuşlardır. Bir yazı diline kavuşmak ve o yazı diliyle eğitim almak, bütün bunlar  ulusun en değerli varlıkları arasındadır. Ulusal dilimizle okumamız dilimizi koruma olanağını bize sağlıyor, dilimize canlılık kazandırıyor, yaşamımızı artan bir düşünce derinliği içinde yeniden düzenlememizde bize yardımcı oluyor. Bizi yarınlara karşı daha eğitimli bir hale getiriyor”.

Tarih ve Kültür Kürsüsü öğretim üyesi Doç. Dr. Vınereko Mir, Adige Xase yönetim kurulu üyesi Hunego Çetıb (Katib), Türkiye’den dönüş yapmış biliminsanı Yedic Batıray, Prof. Dr. Abreg Açerdan, Almanya’dan gelen Monika Helig de birer konuşa yaptılar.

Daha sonra Adigece Olimpiyatı yarışmalarına katılan ve derece alan Adige Filolojisi ve Kültürü Fakültesi öğrencilerine başarı belgeleri ile ödülleri Dekan Ç’ırğ Ashad tarafından verildi. Birinciliği Çuamıko Maryet, ikinciliği Bzesej Fatim, üçücülüğü de Celeyko Said aldı.

Çuamıko Maryet, Délekare Emma ve Hopserıko Said kendi şiilerini okudular. Hazeşıko Mos, “Siç’as” (Sevdiğim) adlı şarkıyı okudu. Toplantı geceyi büyüleyen “Jıv” topluluğunun söylediği  eski şarkılar eşliğinde sona erdi.