ÇERKESYA’DA BİR HAİN

Karl Marx
Çeviri: Hatko Schamis 
Karl Marx/ Friedrich Engels, Toplu Eserler, (Karl) Dietz Yayınları, Berlin, Cilt 12, 1961, sayfa 166-7. 25 Mart 1857 yılında yazılmış, The Free Press’in (Özgür Basın) 1 Nisan 1857 tarihli 34. sayısında yayınlanmış bir makale.

Aşağıda yayınladığımız mektup Pester Lloyd’dan alınmıştır.

”Çerkesya Merkez Karargahı, Tuapse, 26  Şubat.

Çerkes halklarının geleceği/kaderi üzerinde çok önemli etkisinin olacağını düşündüğüm bir olayın ilk olarak Avrupa kamuoyuna ulaştırılmasını sağlayacak bu mektubu İngiliz vapuru ‘ Kangaroo’ ile gönderiyorum. Mehmet Bey ( Bangya)’ in Çerkes boylarının liderlerinin ve temsilcilerinin isteği ile başkomutanlık görevini üstlendiğini ve benim de Mehmet Bey’in emrinde çalıştığımı biliyorsunuz.

23 Şubat Pazartesi günü merkez karargahımızın olduğu Tuapse’ye ulaştık. Yola çıkmadan önce Mehmet Bey farklı sınıflardan yüzlerce iyi eğitilmiş askeri uzmanı göreve getirmişti, bunlar da bizimle birlikte Tuapse’ye geldiler. Bildiğiniz gibi Mehmet Bey, törenlerle Çerkes Askeri Birlikleri’nin başkomutanlığına getirildi. Çerkes Beyleri, asilleri ve halktan delegeler Kuran’a el basarak Mehmet Bey’e bağlı kalacakları üzerine yeminler ettiler ve yine Çerkesya Parlamentosu’ndan bir grup delege en yüksek mevkinin sembolü olan kutsal bayrağı bugün göndere çekti. Yeni başkomutan kutsal sancağa (Bayrak, yeşil bir zeminin üzerinde beyaz bir kılıç, yarım ay ve bir yıldızdan oluşuyor) bağlı kalacağına dair yemin ederken coşku ve heyecan öylesine büyük, Çerkesler şimdi öylesine kararlılar ki, “ya bağımsızlık, ya ölüm” yemini ediyorlar. Mayıs ayına kadar 150 bin savaşçının (?) toplanacağı sanılıyor. Mehmet Bey bana:

‘’Rusya artık Çerkesler arasında yeni bir ruhun ortaya çıktığına yakında bizzat kendisi şahit olacaktır. Emrime verilen malzemeyi tanıyorum (Mehmet Bey, daha önceki savaşta da Çerkeslerin yanındaydı) ve hiçbir askeri örgütlenmesi olmadığı halde düşmanına karşı 30 yıldan fazla direnen bu halkın gerçekten ciddi bir şekilde örgütlenebilirse tam bağımsızlığına ulaşacağından kuşku duymuyorum! Gelecek bahara kadar bu dağlardan önemli haberlerin sizlere ulaşacağından emin olabilirsiniz. Gelişmeler üzerine haberleşme sistemimizin izin verdiği hızla sizleri bilgilendirmeye devam edeceğim.“;

Bangya, önce Kossuth (**) sonra da Szemere (***) için çalışan bir Macar önderidir; 1851 ve 1852 yılları arasında İngiltere’de sığınmacı olarak yaşamış, hem Prusya ve hem de Fransız hükümeti hesabına casusluk yapmış ve doğal olarak bu efendileriyle ilişkisi devam etmektedir. Simdi İngiltere’nin şemsiyesi altında yeni bir ruhun ortaya çıktığı Çerkesya’ya gitmiş. Eski ruh Rusya’ya karşıydı, öyleyse bu yeni ortaya çıkan ruh Rusya yanlısı olmalı. Çerkesya hiçbir zaman kaybetmediği bağımsızlığına kavuşacakmış… Bir de tüm bu iddiaları tamamlamak için daha kurulmamış bir parlamento icat edilmiş.

DİPNOTLAR:
(*) 
Pester Lloyd, Almanca yayın yapan bir Macar gazetesi. –HS (Hatko Schamis)
(**) lajos Kossuth’un asıl mesleği avukatlıktır. 1802-1894 yılları arasında yaşamış, Macar Parlamentosu’nda ulusal liberal kanattan milletvekilliği yapmış ve Macar bağımsızlık mücadelesine önderlik düzeyinde aktif olarak katılmıştır. -HS
(***) Bertalan Szemere de bir dönem Kossuth ile birlikte bağımsızlık için mücadele etmiş, 1848-9 devrim yıllarında başbakanlığa kadar yükselmiş, 1812-1869 yılları arasında yaşamış bir Macar yurtseveri. İkisinin de yolları bir dönem İstanbul’da kesişiyor. -HS