BOREN İSMAİL MİLLETİ İÇİN YAŞADI

MAMIRIKO Nuriyet
Adige Mak Gazetesi, Nisan 2013
Çeviri AÇUMIJ Hilmi

Adige Cumhuriyeti Çeraşe Tembot Sosyal Bilimler Araştırma Enstitüsü’nde gelenekselleştiği üzere yaşamını ve çalışmalarını milletimiz için gerçekleştirimiş olan insanlarımızın anılıyor. Nisan ayının sonlarında Adige toplumsal-siyasi alanında büyük emekçi Adigey’de milli eğitimin gerçekleştirilmesi için çalışan öncülerden BOREN HASANIKO İsmail’in 110. doğumyıldönümü anısına yuvarlak masa toplantısı düzenlendi.

BOREN İsmail 1903 yılında Shapsugh köyü Pseytukta bir çifiçi ailenin oğlu olarak doğdu. İlk eğitimli Adigelerdendi. Sadece 36 yıllık bir yaşamı oldu. Fakat yaşamında ulusu için yaptıklarını değerlendirecek olursak elinden geleni ulusu için ardına koymadığı sonucuna ulaşırız. Afıpsıp’te ilk komsomolün çekirdeklerini atanlardan. Köylülerin eğitim sahibi olmasına yönelik hem kendi köyünde hem de diğer köylerde  büyük çalışmalar yaptı. 1923 yılında Adige Otonom Bölgesi Yürütme Komitesi Sekreteri seçildi. Adigey’de parti organizasyonel çalışmaları, eğitim bilim çalışmlarının Adigey’de yaşam geçmesi gibi konularda büyük katkısı oldu. BOREN İsmail çok bilgiliydi, çok dil biliyordu. Moskova’da Doğu Bilimleri Devlet Enstitüsü mezunuydu. SSCB’nin Türkiye Konsolosluğu’nda çalıştı, SSCB’nin yakın doğu ülkeleri ile diplomatik ilişkilerini yürütüyordu. 1929 yılılı ekim ayında kurulan Adige Bilim-araitırma  Enstütüsü (günümüzdeki AC. Çeraşe Tembot Sosyal Bilimler Araştırma Enstitüsü) Müdürü’ydü. Adige Otonom Bölgesi’nde cehaletin kaldırılması için samimi olarak çalıştı. Genç Adige Edebiyatı’nın kök salması için yoğun çalıştı. Şair ve yazarlarla buluşur, eserlerin değerlendirilmesinin yapıldığı toplantılara katılırdı. Kendisi de otonom bölgenin toplumsal-politik olaylarına dair makaleler yazardı.

BOREN iyi huylu, ulusu için bıkmadan yorulmadan çalışan, insanlara değer veren, açık yürekli samimi bir insandı.

BOREN İsmail 1936 yılından itibaren Adige Otonom Bölgesi Eğitim Bölümü Başkanı ve Adige Bilimsel Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü’nü yapıyordu.

Fakat ‘Ey dert sen nereden çıktın… Тэ укъикIи лъажь…’ dedikleri gibiydi. 6 Mart 1937 yılında haksız yere partiden atılır. Üzerinden bir hafta geçmeden hapsedilir. İki yıl boyunca çok sıkıntı çeker fakat suçsuz olduğu için üzerine hiç bir ithamı almaz. 24 Ocak 1936 tarihinde BOREN İsmail Krasnodar Hapishanesi’nde vefat eder. Yapılan işkence ve darplar karşısında yüreği dayanamaz. Bu olayın ardından 30 yıl geçtikten sonra parti tarafından her hangi bir suçu olmadığı açığğa çıkartılır. BOREN İsmail milletinin özgürlüğü, Adigey’in eğitim bilim yolunda ilerlemesi için yaşamını feda eder. İşte bu yüzden adını anmalı hiç onu untmamalıyız.

Yuvarlak masa toplantısına ensitütü bilimadamları, BOREN İsmail’in köylüleri, hemşehrileri HUŞT Şaban, ÇEMIFO Gaziy, AÇUMIJ Kazbek katıldılar.

Bu önemli etkinliği açarak yöneten ise Adige Cumhuriyeti Çeraşe Tembot Sosyal Bilimler Enstitüsü Müdürü BIRSIR Batırbıy’di. BOREN İsmail’in yaşamının millet için  nasıl çalışılıra güzel bir örnek olduğunu açılış konuşmasında belirtti. Daha sonra PENEŞU Asker, ŞHALAHO Abu, YEMT’ITL Raziyet gibi biliminsanları ve gazeteci HUŞT Şaban ile Enstitü Tarih Bölümü çalışanı KEREKEYE Zavur, BOREN İsmail’le alakalı sunumlar yaptılar. Konuşmalarında BOREN İsmail’in yaşadığı devrim yıllarında insanların çektikleri zorluklar yeni sistemi tanımıyor-anlamıyor olmaları, yaşamın zorlukları ve tüm bunların günümüz yaşantısına kök olan özellikleri üzerine değinirken BOREN İsmail’in en zor tahammül edilecek dönemdeki çalışmalarının bizim günümüzdeki olanaklarımızın temini yolunda olduğuna değindiler. İsmail’in sadece 20 yaşındayken parti Otonom Bölge Yürütme Komitesi Sekreterliği’ne seçilmesi, önündeki engellerin çokluğu buna rağmen kararlı, dirençli  yiğitlik içerisinde üzerine aldığı sorumlulukları yerine getirmesi, canını sakınmadan milleti için çalışması gibi konular dile getirildi.

1936 yılında Adige Yazarlar Birliği’nin kongresine katılarak orada akıl dolu bir sunum yaptığına değindiler. Tüm konuşmalarda İsmail’in doğduğu yetiştiği çevre, aldığı eğitim çalışmaları dünyaya bakış açısı, yaşamda tuttuğu yol ile örnek alınacak bir insan olduğuna da değindiler.

Yuvarlak masa toplantısında bazı çıkarsamalarda da bulundular. Bir Adige edebiyat dili oluşturulmasının gerekliliği, alfabenin satandartlaştırılması, Rus harflerinin öneminin Adigelere kavrattırılması, kabul edilmesinde İsmail’in büyük çaba ve katkıları olduğu bu bağlamda da ulusuna büyük hizmet ettiği belirtildi. Tüm bu iyi çalışmlarını araştırıp, inceleyip bu konuda kendisinin hiç yanlış adım atmamış olmasına rağmen kendisine uygulananlarıda unutmadan, İsmail’in milleti için yaptıklarını yeni nesillere aktarmanın gerekliliği konusunda fikir birliğine vardılar.