ADİGELER ONLARLA ONUR DUYUYOR

SICIH Hazretbıy
Emekli Albay, Tarih Bilimdalında Kandidat
Adige Mak Gazetesi, Ocak 2014
Özet Çeviri: AÇUMIJ Hilmi

Sovyetler Birliği döneminde 12 bin 722 kişi Sovyetler Birliği Kahramanı ilan edildi. Bunlardan 11 bin 635 kişiye İkinci Dünya Savaşı esnasında bu isim verildi, bunlardan 87’si bayandı. 115 kişi iki defa Sovyetler Birliği Kahramanı ünvanı kazandı. Ünlü pilotlar A.İ. Pokrışkin, İ.N. Kojedub  ve Sovyetler Birliği Mareşali G. K. Jukov üç kez Sovyetler Birliği Kahramanı oldu.

SSCB Kahramanı Madalyası

SSCB Kahramanları arasında Adigey’de doğup büyümüş veya yaşamış 51 kişi yer alıyor. Bunlardan 7’si Adige. Bunları dört grupta ele almak mümkün. İlk grup Adigey’de doğan 27 kişi, savaş öncesi dönemde Adigey’de yaşayıp Adigey’den askere alınan 11 kişi, üçüncü grupta Lebape’de doğan Aleksandr Greskin, Adlerli Martiros Nagyulan gibi Mıyekuape’de eğitim görenler yer alıyor, dördüncü grupta ise savaş sonrasında Adigey’e gelip yerleşenler yer alıyor.

Altın yıldızla onurlandıran 29 kişi Mıyekuape’den askere alındı, bunlardan 11’i Mıyekuape doğumluydu. Krasnogvardeyske ve Tehutemıkuaye rayonlarından dörder, Tevçoj ve Şevcen rayonlarının üçer, Cece rayonundan iki, Koşhable ve Mıyekuape rayonlarından birer kahraman. Günümüzde Lazarevske diye anılan Shapsugh rayonundan ise iki Adige kahraman çıktı.

Genelde 39 Rus 7 Adige, 2 Ukraynalı, Ermeni, Latış ve Tatarlardan ise birer kahraman çıktı.

Adigey’den SSCB Kahramanı ünvanı verilen ilk kişi ANDIRHUAYE Hüseyin.  İkincisi ise AÇUMIJ Aydemir. Üçüncüsü ise Tevçoj rayonundan Mihayir Kornitske. Daha sonra Penehes köyünden FUTSE Abubeçir’de SSCB kahramanı oldu.

Mıyekuapeli general Nikolay Mihaylov’da Altın Yıldız alan Adigeylilerdendi.

Adigey İnem doğumlu Astronot Anatolıy Berezovda 1982 yılında SSCB kahramanı oldu.

Bunların yanısıra havacı Anatolıy Şevkunov, Andrey Danikin, Aleksandr Vajinske,  Aleksey Makarenke, Nikolay İşenke, İvan Çuçvage, Aleksandr Lavhin, Dmitri Zyuzin, Mikhail İgnatiyev, Vlademir Tyukov, Martiros Nagulyan, Nikolay İvanov, Aleksandr Gruzdin SSCB kahramanı oldu.

Taman ve Kırım’daki savaşlarda Aleksey Soroka, Ukrayna’daki savaşlarda Petr Gredin, Nikolay Spunov, Şatilov Kim, Çeçetko Nikolay.

Dnyeper nehri yakınlarında  yapılan kanlı savaşlarda 2 bin 438 kişi SSCB Kahramanı ilan edildi. Bunlar arasında Adigeyli altı kişi bulunuyordu: THAĞUŞE İsmail, İvan Kalimanov, Vasiliy Lazov, GİZATULİN Hamazan, Andrey Toporkov, Vasiliy Tsvetkov.

Moldavya’da Dnyester nehrinin aşılması esnasında Koşhableli KOŞ Alıy.

Belerusya’nın işgalden kurtarılması esnasında Aleksandr Geraskin.

Karelya’daki savaşlarda Dmitri Skvortsov.

Dunay nehri yakınlarındaki savaşlarda Grigoriy Kovalenke.

Tise nehri yakınlarındaki savaşlarda Fyedor Kupin.

Riga’da yapılan savaşta Aleksey Zuykov.

Moonzundske operasyonunda Pavel Çalov.

Visla nehri yakınlarındaki savaşlarda Georgıy Şumakov, Konstantin Vasilenke.

Polonya’daki savaşlarda Aleksandr Starikovske, NEHAYE Davut, Petr Stepanenke, Nikolay Kutenke, Nikolay Yudin, Mikhail Guriyev.

Doğu Prusya’da yapılan savaşlarda Nikolay Silantiyev.

Oder Nehri yakınlarında yapılan savaşlarda Lavrentıy Juravle, İvan Donski.

Berlin operasyonu esnasında BJIHEKO Kımçerıy, Pavel Koltsov.

Üzücü olmakla birlikte SSCB Kahramanları’nın hepsine zaferi görmek nasip olmadı. Kahramanlarımızdan 15’i Ukrayna, Kafkas, Kırım, Polonya ve Almanya’da canlarını teslim ettiler. Bunlardan 10’u kendilerine SSCB Kahramanı ünvanı verildiğini görmediler. Savaşın ardından SSCB Kahramanları’ndan 18’i sivil hayata geçti 18’i ise askeriyede kaldı.

Kıvanç Madalyası;

Kıvanç Madalyası’na layık görülenler SSCB Kahramanları’na benzetilirler. Kıvanç Madalyası 1943 yılından itibaren verilmeye başlandı. İkinci Dünya Savaşı esnasında 2 bin 631 kişiye Kıvanç Madalyası verildi. Bunların arasında Adigeyli 13 kişi vardı. Bunlardan 8’i Adigey’de doğdu. 3’ü savaşa Adigey’den gitti, 2’si ise savaştan sonra Adigey’e gelip yerleşti.

Kıvanç Madalyası kazananlardan 11’i Rus ve bir Adige ile bir Ermeni’ydi.

Adigeyden ilk Kıvanç Madalyası’nı kazanan kişi Sergey Sivikyan’dı. Daha sonra ise İvan Titovda bu madalyayı kazandı.

Cece Rayonundan Leonid Mayborade, Tehutemıkuaye rayonundan İsidor Bugrimov, Tlevustenhable’den Grigoriy Koşakov, Koşhable’den Vasiliy Kardaşov’da bu madalyayı kazandılar.

Savaşın bitimi ardından 1946 yılında Adigeyli 5 kişiye bu madalya verildi; Koşhableli İvan Yampolske, Krasnogvardeyskeli İvan Yesin, Vasiliy Agiyenke, Mıyekuape Rayonundan  Mikhail Vlasov, Andrey Osipov.

RF Kahramanları

Adigeyli 8 kişi Rusya Federasyonu Kahramanı oldu.

Adigey’den ilk Rusya Federasyonu Kahramanı olan kişi Tehutemıkuayeden Mezıhe Vlademir.

Adigeyli beş subay; Valdislav Dolonin, Yevgenıy Osokin, Nikolay Şavalev, Vlademir Semenkov, TSEY Eduard RF Kahramanı oldu.

Dağıstan’da savşçılarla yapılan çatışmada canını yitiren Artem Garmaş’ta RF Kahramanı ilan edildi.

Zaman durmadan ilerliyor. SSCB Kahramanları’ndan en son yaşama veda eden kişi Kazakistan’da yaşayan Pavel Koltsov.  Kıvanç Madalyası sahiplerinden hayatta kalan son kişi ise Koşakov Mikhail.

Rusya Federasyonu Kahramanları’ndan Mezıhe Vlademir Moskova’da, TSEY Eduard Mıyekuape’de yaşıyor.