ADİGEY'İN SAHİP OLDUĞU KÜLTÜR ZENGİNLİĞİ
(ADİGEY'İN DÜNYA KÜLTÜR MİRASINA KATKILARI)

 

Hağur Susan
Fotograf: Eşşıne Aslan

Çeviri: Jade Wumar
Adige Mak Gazetesi, 08 Mayıs 2007

 
   
 



Tanınmış arkeolog, tarih alanında doktora sahibi Aleksandr Leskov 7 mayısta Adige Cumhuriyeti başkanı Thaquşıne Aslan ile buluştu. Bilim adamlarını kaygılandıran iki husus üzerine konuştular. Şu anda Aleksandr Leskov  Amerika'da çalışıyor ve Pennsilvanya Üniversitesi'nde öğretim üyesidir. Arkeologa göre, çoğu Adigey'de çıkarılmış eski arkeolojik eserler Rusya dışına çıkarılmıştır. Bunlar Berlin'de iki müzede ve Amerika'da çeşitli müzelerde bulunmaktadır. Arkeolog  bunları Adigey'in kültür mirası olarak  değerlendirmiştir.1915 yılında “Maykop Hazineleri” isimli koleksiyon San-Francisco'da sergilenmiştir. Toplanan arkeolojik eserler Maykop Hazineleri adıyla dünya bilim literatürüne girmiştir.

Leskov aynı isimle Filadelfiya'da İngilizce bir kitap yayıma hazırlamıştır. Toplanan arkeolojik eserler 2 bini aşkın olup yüzde 90'nı  altın ve gümüşten mamuldür. Böyle bir kitabı Adigey Cumhuriyeti'nin finanse etme imkanı olup olmadığı ve Rusça'ya çevrilmesi imkanının sağlanabilmesi isteğiyle Aleksandr Leskov başkanla konuştu.

Leskov'un çok hassasiyet gösterdiği ikinci husus, dünya arkeolojisine sunmak amacıyla “Eski Kuban-Adigey kültürünün kıymetli arkeolojik  eserleri”nin bir araya getirilmesidir. Moskova, Krasnodar ve Mıyekhuape müzelerinde bulunan materyaller ve bunlarla birlikte Berlin ile Filadelfiya bunlara dahil edilecektir.

Başkan Thaquşıne Aslan arkeologun düşüncelerinin çok önemli olduğunu belirterek onunla aynı görüşte olduğunu beyan etti.Bu iki projeye maddi anlamda yardımcı olabilecekler ve çözüm yolları hususunda  önümüzdeki günlerde çare düşünecekler.
 

Дунэе мылъкур Адыгеим иI

ЗэлъашIэрэ археологэу, тарихъ шIэныгъэхэмкIэ докторэу Александр Лесковым АР-м и Президентэу ТхьакIущынэ Аслъан жъоныгъуакIэм и 7-м зэIукIэгъу дыриIагъ. ШIэныгъэлэжьыр зыгъэгумэкIырэ IофыгъуитIумэ зэIукIагъэхэр атегущыIагъэх.
 

Джыдэдэм Александр Лесковыр Америкэм щэпсэу, Пеннсильванскэ университетым икIэлэегъадж. Археологым къызэриIуагъэмкIэ, ижъырэ пкъыгъо угъоигъэхэр (нахьыбэр Адыгеим къыщычIахыгъэх) Урысыем ращынхэу хъугъэ. Ахэр Берлин имузеитIумэ ыкIи Америкэм имузейхэм ачIэлъых. Дунэе мылъкур Адыгеим иIэу археологым ылъытагъ. «Мыекъуапэ ихъарзынэщхэр» ыцIэу коллекциер Сан-Франциско 1915-рэ илъэсым къыщагъэлъэгъуагъ. Пкъыгъо угъоигъэхэм джа шъхьэр яIэу дунэе наукэм хэхьагъ.
 

Джа цIэр иIэу инджылызыбзэкIэ тхылъ Филодельфием къыщыдигъэкIынэу Лесковым ыгъэхьазырыгъ. Къаугъоигъэхэм пкъыгъо зэфэшъхьафэу мини 2-м ехъу къыхеубытэ, процент 90-р дышъэм е тыжьыным хэшIыкIыгъэх. Ащ фэдэ тхылъ пчъагъэ тиреспубликэ ыщэфын амал иIэмэ, урысыбзэм ралъхьанымкIэ Адыгеир къыхэлэжьэщтмэ зэригъашIэ шIоигъоу Александр Лесковыр Президентым дэгущыIагъ.
 

ЯтIонэрэ Iофыгъоу ар зыгъэгумэкIыщтыгъэр дунэе археологие къэгъэлъэгъонэу «Кубань — Адыгеир, ижъырэ искусствэм ипкъыгъо лъапIэхэр» зыфиIорэр зэхэщэгъэныр ары. Москва, Краснодар, Мыекъуапэ ямузейхэм ачIэлъ материалхэм ямызакъоу, Берлинрэ Филодельфиемрэ къыхагъэлэжьэщтых.
 

Археологым игупшысэхэм мэхьанэ зэряIэр ТхьакIущынэ Аслъан хигъэунэфыкIыгъ ыкIи адыригъэштагъ. МылъкукIэ IэпыIэгъу къафэхъун зылъэкIыщтхэм, хэкIыпIэхэм тапэкIэ джыри зэдяусэщтых.

 

ХЬАГЪУР Сусан.

Сурэтыр Iэшъынэ Аслъан тырихыгъ