“ULUS OLARAK DÜNYA ÇAPINDA TANINMAMIZ İÇİN YAPILMASI GEREKEN ÇOK ŞEY VAR.”  
 

Yemt’ılh Nurbiy
 Adige Mak, 18.08.2007

Çeviri: Jade Wumar

  
   
 
Adige ulusunu ilgilendiren her konuda tavizsiz bir dava adamı olan sayın Meşfeş’üı Necdet Hatam ile bir söyleşi yaptık. Söyleşide Adigelerin temel sorunları karşısındaki politik duruş ve çözüm önerilerinin A.C devlet politikaları ile örtüşür bir şekilde gündem bulup; yürütülmesinin gerekliliği ve bu anlamda büyük önemi olan Adige Mak haberlerinin ve Türkçe çevirilerinin diasporada okunması yanında farklı bazı konulara da değindik.



Yemt’ılh Nurbiy: Sayın Hatam, bir kaç aydır resmi yayın organımız olan Adige Mak gazetesi haberlerinin Adigece ve Türkçe olarak binlerce Adige insanına ulaştığının buna da sizin yaptığınız katkı ve öncülüğün bilincindeyiz. Bu nasıl gündeme geldi? Bu çeviri işi nasıl başladı?

Necdet Hatam: Ben ve arkadaşlarımı bu konuda eyleme geçmeye zorlayan olgu, Adige ulusal bilincine sahip kimseleri dur durak bilmeden ulusu adına bir şeyler üretmeye sevk eden düşüncedir. Şahsen yıllarca uğraş verdiğim, bugünde aktif faaliyetlerde bulunduğum dernekler, DÇB üyeliğim, Dönüşcüler Vakfı kurucularından ve yöneticisi olmam Adige şiir literatürüne olan derûni sevgim gibi bütün konuların temeli; düşüncelerimi oluşturan yüksek Adigelik bilincidir.

Diasporayı yeniden anavatanıyla buluşturup ulusça hep beraber çoğalıp geleceğe yürümek vazgeçilmez ve taviz verilemez en yüksek idealimizdir.

Yemt’ılh Nurbiy: Anavatanına dönüş niyetinde olanların ulusal tarihlerini bilmesi gerekmiyor mu?

Necdet Hatam: Sayısı milyonlarla ifade edilen anavatanları dışında yaşayan Adigeler bugün sahip olmadıkları gelecekte de asla sahip olamayacakları ulusal kurum ve özgürlüklere, anavatanda yaşayıp sayısı sadece 100 bin olan Adigelerin sahip olduğunu bilirlerse, anavatan Adigelerinin ulusal kazanımlarından haberdar olurlarsa bu durum diaspora Adigelerinin anavatana duyacakları ilgide ve dönüş düşüncelerinde etkili olmaz mı? Bir diaspora Adige'si anavatanında bir mevkiye gelmiş kendisi ile aynı aile adını taşıyan akrabasını gazete haberinde görürse anavatana dönüş konusunda motive edilmiş olmaz mı? Bu düşüncelerle elimizdeki imkanları bir araya getirdiğimizde Adige Mak haberleri ve çevirileri Türkiye'de ve Türkiye dışında yaşayıp Türkçe konuşan Adigelere ulaşır hale geldi. Dünyanın pek çok ülkesine dağılmış soydaşlarımız A.C. yöneticilerinden, sporcularından eğitim ve bilim adamlarından, tarımsal üretimin bel kemiği çiftçilerimizden, Adigey'de barış ve kardeşlik uğruna çaba harcayanlardan haberdar olmaya başladı. Görsel olarak ta bütün bunları gazete resimlerinden tanır ve bilir oldu.

Yemt’ılh Nurbiy: Çeviri işine başlamada bir zorlukla karşılaştınız mı?

Necdet Hatam: Bu işin sağlıklı başlaması ve amaçlanan doğrultuda fayda vermesi için öncelikle Adige Mak gazetesi internet sitesinin işlevsel bir şekilde çalışması ve güncellenmesi gerekiyordu. Gazete çalışanları işin gereğini fazlası ile yaptı ve yapıyor. Adige Mak gazetesinde yer alan haberlerden diasporanın ilgisini daha çok çekeceği düşünülen haberler internet ortamına ilgili resimlerle beraber aktarılıyor. Ancak herkesinde malumu olduğu üzere Adigece bilmeyen pek çok soydaşımız Türkçe konuşuyor. Bu sebeple Adige Mak haberlerinin Türkçe’ye çevrilmesinin büyük faydası olacağından gayet emin olarak çeviri işini üstesinden gelebileceğine güvendiğim gençlerden rica ettim. Ulusal hassasiyet ve düşüncelerimizin örtüşmesinden kaynaklansa gerek, gençler bana ricamı tekrarlatmadan tamamen gönüllü olarak işin gereğini yaptılar. Buradan Şhalaxhue Ragıp Mete ve Jade Wumar'a teşekkür ediyorum. 

Yemt’ılh Nurbiy: Adige Mak’da yer alan haberlerin Türkçe çevirilerinin kaç kişi ye ulaştığını tahmin ediyorsunuz ?

Necdet Hatam: Çeviriler öncelikle www.circassiancanada.com  sitesinde yer almaya başladı. Bu sitenin yükünü Sayın Seauh (Sixhu) Kuban ve arkadaşları üstleniyor. Bu siteye anavatana dönmüş olan Yedic Batıray, Çetewo İbrahim, Begh Mahmut, Çetewo Nadir ve ben yardımcı olmaya çalışıyoruz. Sitenin günlük 7 bin civarında izleyici kitlesi var. Çeviriler ayrıca www.kafkasfederasyonu.org, www.nartlar.com ve http://www.kayserikafkas.org sitelerinde de yayınlanıyor. Haber çevirileri bir günde toplam 10 bin kadar izleyiciye ulaşıyor.

Yemt’ılh Nurbiy: Bu çevirilerden ulusal anlamda ne gibi kazanım ve sonuçlar bekliyorsunuz?

Necdet Hatam: Çeviri işinin başlamasına temel teşkil eden düşüncelerimi yukarıda arz etmiştim. Bundan başka Adige Mak’ın insanlara anladıkları ve kullandıkları dilde ulaşması biz Adigelere ve Adigey'e bunun dışında da Rusya Federasyonu'na olumlu sonuçlar getirecektir. Biz yapılan işin derin ve önemli bir anlamı olduğunu düşünüyoruz. Bugün Rusya Federasyonu zayıflar da, dağılırsa bundan hoşnut olacak global güçlerin varlığını biliyoruz. Bu güçlerin Rusya Federasyonu'nda daima bir kaos ortamı oluşması için bıkmadan gayret ettikleri de aşikardır.

Bu global güçlerin uzantıları mütemadiyen Adigey ve Kafkasya’dan haberleri Türkçe olarak kamuoyuna sunuyorlar, ancak bu haberler çoğunlukla Adigey'de halklar arasında uyum ve barış olmadığı hatta bugünden yarına etnik kökene dayalı bir iç kaosun ve çatışmanın çıkacağı şeklinde kurgulanıyor. Bu tür haberler diasporadaki soydaşlarımızı olumsuz biçimde etkiliyor, bunun sonucu anavatana ilgi ve özlem duyan insanların sayısında azalma oluyor. Rusya Federasyonu'nun uyguladığı politikalar çarpıtılıp dezenformasyon yapılıyor.

Yemt’ılh Nurbiy: Yani anavatandan haberlerin diasporaya ulaşmasının bir anlamı ve önemi var öyle mi ?

Necdet Hatam: Anavatandaki olumsuzluklardan öte insanlara umut aşılayan, onlara ulusal varoluş anlamında güven veren ve halklar arasındaki karşılıklı anlayışı pekiştiren uygulamaların, soydaşlarımızın yanında Türkçe bilen herkese de ulaşması R.F.'nun onların nezdindeki itibarını artıracak, uygulanmakta olan R.F politikaları üzerinde onları düşündürecek, hatta halklar arası eşitlikçi bir düzen için uğraş verenler için yeni düşüncelerin temelini oluşturacaktır. Rusya’nın federatif yapısı daha da pekişip bu çerçevede demokrasi daha da kök salarsa bu durum R.F düşmanlarının yıkıcı çabalarını da temelsiz kılıp onların etkisini en aza indirecektir.

Yemt’ılh Nurbiy: Sizinle tanıştığım günden beri daima ulusumuzun daha yoğun iletişim içinde olmasının ulusal anlamda öneminin ve gerekliliğinin vurgusunu yapıyorsunuz. Öncülük ettiğiniz bu çeviri işi bu anlamda da olumlu ve faydalı sonuçlar veriyor mu?

Necdet Hatam: Vermez olur mu! Bugün karşılaştığımız ulusal sorunların ve bunların çözümünü zorlaştıran en temel olgunun kökeninde anavatanda yaşayan Adige nüfusunun azlığı ve ulusumuzun çok büyük bir kısmının anavatanları dışında dünyaya dağılmış olmalarının yattığı herkesçe bilinen bir vakıadır. Açıkça söylemek gerekir ki, nüfusumuzun büyük bir kısmının vatanlarının dışında yaşıyor olmasının sebebi; Rus-Kafkas savaşları sırasında uluslaşma sürecini tamamlayamamış olmamızdır. Bundan dolayı çözümlememiz gereken en öncelikli ulusal konu; farklı ülkelerde yaşayan, tutum ve düşüncelerinde birlik ve beraberlik gösteren bir ulus olabilmeyi gerçekleştirmektir.Diasporayı anavatana getirecek anavatandaki Adigeleri daha da güçlendirecek düşünce budur.

Yemt’ılh Nurbiy: Dağınık bir ulusun sorunlarını çözmek daha mı zor ?

Necdet Hatam: Geçtiğimiz yüzyılda insan topluluklarının ulus olabilmesi için sınırları tayin edilmiş bir ülkede beraber yaşıyor olmaları gerekiyordu. Aynı ülkede yaşamayanların bir araya gelmeleri, görüşmeleri, ortak çalışma yapmaları ve toplumların ulus olabilmeleri mümkün değildi. Duygusal olarak birbirlerine yakın olsalar da bir araya gelmezlerse duygusal ve düşünsel anlamda birbirlerinden uzaklaşıyorlardı.Tasa ve kıvançta ortak tavır takınmalarını sağlayan etken; sınırları belli bir coğrafik bölgede ve ortak bir yönetim altında yaşıyor olmaları idi.

Bütün ulus olarak anlamamız gereken şey mevcut bütün iletişim imkanlarından en iyi şekilde faydalanmak zorunda olduğumuzdur. Darmadağın olmuş bir halk bu gerçekleştirilirse güçlü bir ulus olma imkanına sahip olacaktır. İnternet ortamının kullanılması bunu gerçekleştirmede ilk adımdır. Bundan dolayı diasporadaki insanlarımızın kendi imkanları ile kurdukları siteleri yeterli görmeyip, cumhuriyetimizin beş dilde yani Adige, Türk, Rus, Arap, ve İngiliz dillerinde siteler hazırlamasının tam zamanı olduğunu düşünüyorum. Ardından 24 saat aralıksız yayın yapacak ve bütün dünyada dinlenebilecek ulusal radyo kurulmalıdır.

Yemt’ılh Nurbiy: Devlet imkanları ve bireysel katkılar beraber mi kullanılsın?

Necdet Hatam: Devlet desteğiyle kişisel katkıların beraberce kullanılıp umutlarımızı adeta yakın gelecekte görünür kılacak olan uydu üzerinden yapılacak TV yayınıdır. Ulusumuz daha çok iletişim ile birbirinden haberdar hale gelirse kederde, tasada, kıvançta ortak olacağız. Ulusal nüfusumuzun hiçte az olmadığının bilincinde olarak, ulusal düşüncelerimizi daha da geliştirip yayarak, birbirimizin varlığından güç ve cesaret alarak yaşayacağız. Diaspora; Rusya Federasyonu'nun kurucu cumhuriyetlerinden olan A.C.’nin ve orada yaşayan Adigelerin vatanın, ulusal varlığın, anadilin, fedakar koruyucuları olduklarını, anavatana dönmeyenlerin ise asimile olarak yok olacaklarının bilincine daha da kesin bir şekilde ulaşacaktır.

Yemt’ılh Nurbiy: Sayın Hatam sizinde bildiğiniz gibi bu yıl "Adige Dili" yılı. Söz konusu haber çeviri işi ve Adige Mak haberlerini internet ortamında Adigece yayınlanması Adige dili açısından da fayda getirecek sanıyorum. Siz ne dersiniz?

Necdet Hatam: Kesinlikle. Önce Adige Mak haberlerini çeviren gençler literatür diline aşina oluyorlar. Adigece okuma yazma öğrenip de okuyacak materyal bulamadığı için bildiklerini unutmaya yüz tutmuş kişilere, yazılı metinler, internet ortamında evlerine kadar ulaşıyor. Adige dilini unutmaya başlayanlar da Adigece, Adige Mak haberlerini, Türkçe çevirileri ile kıyaslayıp, dillerini öğrenmeye yeniden motive olacağı, hiç dil bilmeyenlerin de dilini öğrenmeye teşvik edilmiş olacağı umudu vardır.

Yemt’ılh Nurbiy: Son olarak eklemek istediğiz bir şey var mı?

Necdet Hatam: Yöneticilerimizin, 5 ayrı dilde site, Adigece radyo, uydu yayını projelerinin ulusa Adigey’e getireceği fayda ve olumlu imajın farkına vararak, bu projelere gerekli önemi ve desteği vereceklerine olan inancımın ve güvenimin altını ısrarla çiziyorum. Bu projeler, uygulamaya başlandığı anda kuvvetli ve kudretli bir ulus olduğumuzu varsayabileceğimiz düşüncesinin bir yanılsama olmayacağı inancındayım.

Yemt’ılh Nurbiy: Allah yardımcımız olsun. Adige Mak’a ve ulusu için böyle yoğun çaba sarf edenlere şahsınızda teşekkür ediyorum.

Necdet Hatam: Sağ olun. Bende size müteşekkirim.