Toplantıya AC Başbakanı Kump’ıl Murat, AC
Devlet Başkanlığı ve AC Bakanlar Kurulu İdari İşler
Başkanı Aleksandr Pitsenko, AC Başbakanı
yardımcısı Aleksandr Petrusenko, Kültür Bakanı
Ğazıy Çemışo, Eğitim ve Bilim Bakanı
Bedanıko Ramazan, AC Ulusal İşler, Dış Ülkelerdeki
Soydaşlarla İlişkiler ve Haber Alma Komitesi Başkanı
Jaç’emıko Vyaçeslav ve diğer ilgililer de
katıldılar.
Prof. Dr. Bırsır Batırbıy,
“Türkiye’de Kuzey Kafkasya kökenli 5 milyon kadar
bir nüfus bulunduğu bize söylendi. Kafile 5 bin
km üzeri bir yol katetti, 50’den çok Adige köyünü
ziyaret ettik ve oralardaki soydaşlarla buluştuk. Bu
son yıllarda Türkiye yönetimlerinin Adigelere ilişkin
tutumlarında olumu yönde bazı gelişme ve
iyileştirmeler var. Örneğin dil ve giyim kuşama artık
fazla ses çıkarmıyorlarmış, Adigelerin yaşam düzeyleri
de pek fena sayılmaz. Dinsel baskılar da hafiflemiş
görünümde. Bütün bunlar, kuşkusuz Adige diasporasının
Adige anayurduna ilişkin konularda daha fazla
bilgilenmelerini beraberinde getirdi. Adigey’e dönmek
ve yrleşmek istediğini söyleyen çok sayıda kişiyle
karşılaştık, dönüş için hazır olduklarını söyleyenler
az sayıda değiller. Ancak Türkiye’deki mal
varlıklarını da korumak istiyorlar ve o
çerçevede RF yurttaşı olmak istiyorlar” (2).
Bırsır sözlerini şöyle sürdürdü: “Adigeler, şu an
Türkiye’nin toplumsal yaşamında güçlü bir konumdalar.
Güney Osetya’ya yapılan saldırı ve Oset-Gürcü
çatışmaları sırasında, Rusya’yı etkili bir
biçimde desteklediler”.
“Nef”in
her yerde coşku ve sevinçle
karşılandığını, çocukların başarılı gösteriler
sunduklarını söyleyen Ç’ermıt Muhdin de
sözlerini şöyle sürdürdü: “Çocuklar kuşkusuz
profesyonel kişiler değiller, öyle olduğu halde
çocukların dansları her yerde ilgi ve beğeniyle
izlendi. Türkiye gezimiz ve etkinliklerimiz, özellikle
gençler başta olmak üzere, oradaki
Adige/Çerkeslerin ulusal kültürümüze olan
ilgilerini daha da artırdı” dedi ve şöyle devam
etti: “Devlet olanaklarından yararlanarak, dış
ülkelerdeki soydaşlarımıza yardım etmeliyiz, onlara
dil, edebiyat, tarih, kültür ve sanat içerikli
kitaplar, çalışma ürünleri ve benzerlerini
ulaştırmalıyız”.
Toplantıda, Adige
diasporasından çok kişinin Adige Cumhuriyeti’nin
kalkınması için her türlü katkıya hazır olduğu
görüşü de dile getirildi. Diasporanın ekonomik gücünü
yanımıza çekmek için, öncelikli olarak yapılması
gereken işler var, ama bu gibi konulara el atmış,
bunların neler olduklarını araştırmış da
değiliz, dendi.
Başkan Thakuşın Aslan, “Soyut konular üzerinde
değil, somut yatırım projelerinin neler olabileceğini
bulmamız, önceliği onlara vermemiz ve bu gibi konular
üzerinde yoğunlaşmamız gerekiyor”, dedi.
Türkiye’den Adigey’e dönmüş olan kişiler de, dış
ülkelerde yaşayan soydaşlarımızla olan bağlarımızın
geliştirilmesinin tam zamanı olduğunu söylediler.
Önerilen görüşler arasında, Adigelerin yoğun olarak
bulundukları ülkelere AC Devlet Başkanı’nın da
gitmesi, cumhuriyetimizden ve diasporadan 15-20
kişilik çocuk grupları oluşturulması, bunların
bir araya getirilmeleri, bu gibi buluşmaların
çoğaltılmaları, her yıl dil, kültür ve diğer konularda
araştırmalar yapacak biliminsanlarının Türkiye, Suriye
ve Ürdün gibi dış ülkelere gönderilmeleri, bunun
için de “AC Ulusal İşler, Dış Ülkelerdeki Soydaşlarla
İlişkiler ve Haber Alma Komitesi” dairesinin
Bakanlık düzeyine çıkarılması gibi konular da
bulunuyor.
Bu arada gece gündüz, bütün gün, yani 24 saat Adigece
radyo yayını yapılması, Adige Televizyonu (3) ve diğer
cumhuriyet kitle iletişim araçlarının
hazırladıkları belgesel çekim ve yayınların uydu
yoluyla Ürdün’den yayın yapan “Nart Tv”
aracılığıyla dış ülkelerdeki Adigelere
ulaştırılmaları, kardeş kent ilişkilerinin
güçlendirilmeleri, Adige Televizyon yayınlarının
Karadeniz Shapsughyası’ndan (хы ШIуцIэ
Шапсыгъэм) da izlenebilecek bir güce yükseltilmesi
gibi konular da genişliğince ele alınıp görüşüldü.
Son konuşmayı Adigey Cumhuriyeti Devlet Başkanı
Thakuşın Aslan yaptı ve konuşmaları toparladı,
özetle, “Dış ülkelerdeki diasporamızla olan
ilişkilerimizi, Rusya Federasyonu Hükümeti’nin
belirlemiş olduğu kurallara uygun olarak düzenlemeli
ve yürütmeliyiz. Çalışmalarımızda yasalara
titizlikle uymamız gerektiğini asla unutmamalıyız”
dedi.
BİLGİ NOTLARI:
1) “Adige
Mak” Gazetesi Başyazarı/Genel Koordinatörü
DERBE Timur’un tarafımdan yapılmış yazı dizisi
çevirileri için Bkz. “Nef”in Türkiye Gezisi
Ardından: Birliğe Doğru Uzanan Yol-1-5”,
CircassianCenter, Araştırma Bölümü. -HCY
2) Diasporanın çifte vatandaşlık istediği
belirtiliyor. -HCY
3) Adigece televizyon yayını Cumartesi ve Pazar
günleri dışında, diğer günler akşamları 10 dakika
olmak üzere, haftada toplam 50 dakika yapılıyor. -HCY
