XABZE MUTLAKA GÜNCELLENMELİ

YEMUZ Nevzat Tarakçı

Yaşlılar dertli, yetişkinler endişeli, gençler şikâyetçi…
Konu, “xabze”nin kendi özü içerisinde değişimine devam edemeyişi.
Yani xabzenin sosyal hayatımızda gereği gibi uygulanamayışı.
Sanırım sıkıntının temel kaynağı, bazı xabze kurallarının güncel olmayışı, çağa uymayışı.
Önce şu konuda anlaşalım.
Xabze güncellenmeli mi?
Yoksa olduğu gibi korunmalı mı?
Farklı görüşler olabilir ancak güncellenmeyen kuralların, geleneklerin uzun süre yaşaması mümkün değil!
Zaten bu toplumun, bu kültürün xabzesiz yaşaması asla mümkün değil!
O halde kim güncelleyecek xabzeyi?
Ne zaman ve nasıl?
Xabzeden sorumlu bir devlet bakanımız yok sanırım!
O halde bu iş kimin, kimlerin sorumluluğunda?
Derneklerimiz, üst kurumlarımız mı?
Yani, seçilmiş temsilcilerimiz, yöneticilerimiz mi?
Yoksa bu konuda duyarlılık hisseden herkes, hepimiz mi?

SÖZÜN İLERİSİNE GEÇMEK
Konuştuğumuz, tartıştığımız, birlikte çözüm yolları aradığımız pek çok konu var.
Konuşmalar ve çözüm önerileri on numara ama icraat zayıf.
Bunu da aşmalıyız, sözün ilerisine taşmalıyız!
Bu güncellemeler üst kurumlarımızın gayretiyle yapılırsa elbette gayet hoş olur.
Ancak yöresel özellikler de dikkate alınıp bölge dernekleri tarafından yapılacak olursa buna da kimsenin bir diyeceği olmaz.
Çok da iyi olur.
Üst kurumların da bilgi ve birikimlerinden faydalanılarak xabzeyi özünden kopartmadan, ayakları yere basan, uygulanabilir anlamlı güncellemeler mutlaka yapılmalı!

BEYİN FIRTINASI ŞART!
Her kesimden halkın görüş ve önerilerinin alındığı, konuyla ilgili anketlerin yapıldığı, kadın, erkek, genç yetişkin her kesimin görüş bildirdiği toplantılar bu işin başlangıç noktası olmalı.
Konunun uzmanları bu verileri işlemeli.
Kurallar, anlaşılır olmalı.
Uygulanabilir olmalı.
Hangi kurallar hangi noktalarda aksıyor?
Hangileri günlük hayatta uygulanamıyor?
Hangileri hangi sebeple değişmeli?
Değişenin yerine ne gelmeli?
Bu ve buna benzer konular enine boyuna tartışılmalı ve karara bağlanmalı.
Alınan bu yeni kararlar yazılmalı, çizilmeli, paylaşılmalı.
Asla unutulmasın: Korkulacak husus, güncellenmiş xabze kurallar değil güncellenemeyen xabzedir!

GENÇLER XABZEYİ ÖZÜMSEMELİ
Güncelleme de yetmez, bu kuralların halk nazarında karşılığı olmalı. Özellikle bu kuralları gençler benimsemeli, çağ dışı olarak algılanmamalı…
Gençlerin gündemine girmeyen xabze zor yaşar…
Bu konuda öncelikle yöneticilere, yazar ve çizerlere, adı bu kültürle özdeşleşmiş bilgi, birikim ve ufuk sahibi kişilere büyük görev düşüyor.

XABZENİN KURALLARI DEĞİŞMEZ DEĞİLDİR
Sayın KUŞHA Doğan, Türkiye’de “Çerkesler ve Gelenekleri” adıyla yayınlanan Maf’edz Sarebiy’in “Adige Xabze” kitabının ön sözünde xabze ile ilgili şu ifadelere yer verir.
“Xabze, toplumsal yaşamın ve insan hayatının her kademesine müdahale eder. Toplumsal yaşam içerisinde bireysel ilişkiler, komşularla ilişkiler, bireylerin aile içi ilişkileri, mülkiyet, çocukların eğitimi, kadın ve yaşlılara saygı, insan hakları, çevreye saygı, hayvanları koruma konusunda xabzenin oldukça katı kuralları vardır.”
Xabze, çoğumuzun algıladığı gibi sadece töre ve gelenekler değildir.
Xabze aynı zamanda sağlıklı toplumsal yaşam için hukuk kurallarını da içerir.  Kendisi de hukukçu olan değerli büyüğümüz Av. Rahmi TUNA’nın yazdığı ve 2009 yılında yayınlanan “Adige Xabze” isimli eserde, xabze-hukuk ilişkisi detaylı olarak ele alınmıştır.”
“Ayrıca xabzenin kuralları değişmez değildir. Xabze insanlara çağa uymayı, çağdaş olmayı öğretir.”