Prof. Dr. BIRSIR Batırbiy
Adige Cumhuriyeti Sosyal Bilimler Araştırma Enstitüsü Başkanı
Adige Mak Gazetesi, Haziran 2013
Çeviri AÇUMIJ Hilmi
THARKOHO Yunus Adige dilbilimi yanısıra Adige yaşamında da büyük yer tutuyor. Ulusal alanda başlayan her türlü faydalı işte, eğitim-bilim alanıda, toplumsal olay organizasyonlarda özverili bir şekilde çalışan insanlarımızdan birisi de THARKOHO Yunus. Her alanda Yunus örnek alınası birisi; öncelikli olarak özverili bir şekilde çalışıyor olması, daha sonra attığı her adımın akıl dolu olması söylediği ile yaptıklarının örtüşmesi, yapılması gerekenleri yapılması gerektiği gibi gerçekleştirmesi vb. tamamen böylesine düzenli olan, yazdıkları ile amaçları ile düzenli olan çok sayıda insanımız yok. Bu açıdan da Yusuf örnek alınacak birisi.
Adige dilbilimine olan katkıları açısından ele alacak olursak, bu gün dilbilimimizin araştırma alanları belirli bir yol içerisinde ise, belirli yol-yöntemler geliştirilmişse bunlarda Yunus’un büyük katkısı olduğu yadsınamaz. Hangi konuya el atarsan at hiç eksiksiz her birisinde yapılmış ilerlemeleride gözardı etmeyen değerlendiren, yapılması-bulunması gereken yeni şeylere de el atan bir bilimsel yol üzerindedir.
Yunus’un en güzel huylarından birisi de ne kadar farklı şeyler üzerinde birbirleri ile örtüşmeyen görüş ve bakış açılarına sahip olunsa, bu konularda tartışmalara girilse dahi ağzından gönül kırıcı bir kelime dahi duyulması imkansızdır.
Ben Yunus’u 1957 yılından itibaren tanıyorum. Enstitüye yeni kaydolduğum yıllarda bizi okutacak öğretmen yokken bir ay kadar bizi okutması gerekmişti. İnsanın okuduğu dersi unutmadığı ve bu dersteki anlatılanların yaşamında önemli yer tutması çok sık rastlanılan bir şey değil. Yunus’un sesteş kelimeler hakkında verdiği dersi bu gün yeni dinlemişim gibi kulağımda yankılanır olarak duyuyorum. Bu konudaki kendi bakış açısını başkalarının sahip olduğu bakış açılarını çok ilginç bir şekilde bu gün dahi unutmayacak kadar akılda kalıcı bir şekilde anlatmıştı. Üzerinden vakit geçip bizlerde okulu bitirip çalışmaya başladığımızda, daha sonra daha sık görüşmeye başladık, bazen görüşlerimiz, çalışmalarımız örtüşmese de uzun yıllar uzlaşıp anlaşabildik.
Yunus’la ilişkimizin en geliştiği dönem ise benim bakanlıkta çalıştığım dönemdi. Onunla kendi yazdıkları ve arzuları üzerine biraraya gelmiştik. O dönemlerde okullar için standart bir program oluşturulması gerekiyordu. O zaman Yunus’la birlikte söylediklerimiz, yaptıklarımız birbiri ile örtüşür birbirini tamamamlar şekilde çalışıp gerekli programı hazırladık bakanlıkta bu programı kabul etti, uzun yıllar okullarda eğitim, bu program üzerine verildi.
Yunus’un sevdiğim bir diğer özelliği ise köyüne karşı sıcakkalplilikle olan bağı. O Askalaye hakkında derlediği tarihi bilgileri iki ciltlik bir kitap olarak hazırlarken ben de ona yardımcı olmuştum. Bende Askalay’i diğer köylerden ayrı görüyorum, Onunla Pşıjhable’yi çok seviyorum. Askalaye’de çok bulundum, okullarla çalışırken burada yaşadığımda çıktı, çokta arkadaşım var, ilginç öykülerde dinledim. Yunus’un kendisinin de bilmediği havadisleri ona aktardığımda çıktı. Askalayelilerin yaşamları insanları ağırlama şekilleri konusunda da bilgi sahibiyim. Yunus’un Askalaye hakkında yazdığı bu iki ciltlik kitabı üzücü olmakla birlikte yayınlayamadık, basılmadılar. Ama şunu belirtmeliyim ki, köyle alakalı yapabilecek çalışmalarda ne gözden geçirilmeliyse ne gözetilmeliyse hepsini Yunus gerçekleştirdi.
Bu günlerde Yunus’un biraz sağlık problemleri olmakla birlikte, Bu enstitüte çalıştığım son beş yıl boyunca hiç durmadan yapılması gerekenler hakkında kaygılar duyduğunu, kendi üzerine düşen vazifeleri gereği gibi yerine getirerek çalıştığını belirtmeliyim.
Benim şahsım adına kıymet verdiğim saygı duyduğum büyüklerimizden birsinin de Yunus olduğunu belirtmeliyim. Çalışmaları eserleri uzun yıllar ulusumuza hizmet edecekler. Milletimizin hazineleri arasında yer alacaklar. Ağırbaşlı sakin bir insan. Hiç bir zaman yüksek sesle konuştuğunu duymadım. Ufağıysan da, her kimsen de kendisini büyük göstermeye çalışan, gönül kırıcı en ufak bir davranışına rastlamadım. Yunus’la sohbet edeceksen de yaşamın getirdiği çeşitli sorunlar üzerine konuşacaksan da o kadar rahatlatıcı sakinleştirici sohbeti olan başka hiç kimseye raslamadım. İyi bir insan, çok akıllı ve insanları organize edebilen, onların arasında yer alabilen bir yapıya sahip. Onur duyduğumuz, kıymet verdiğimiz, saygı duyduğumuz bir çalışanımız.