SURİYE ADİGELERİNE ÇIKIŞ YOLLARI BULARAK YARDIMCI OLUYORLAR

SEHUTE Nurbıy
Adige  Mak Gazetesi, Nisan 2013
Çeviri: AÇUMIJ Hilmi

Merkez basınında yer alan haberlere göre Suriyede hala huzur ortamı yok, çatışmalar artmıyorsa azalmıyor. Bu yüzden zor karşısında yaşadıkları yerlerden ayrılıp Adigey’e gelmiş olan soydaşlarımızın ülkelerinde huzurun yeniden sağlanması  üzerine geri dönüş olanaklarının çabuklaşmasına güvenmesi zor. Cumhuriyetimize geri dönenlerin sayısı çok mu, onlar yaşamlarını nasıl sürüdürüyorlar, yeni yerlerine nasıl adapte oluyorlar?  Bu ve benzeri sorulara yanıt bulmak üzere bu gün Adige Cumhuriyeti Ulusal İşler, Yurtdışında Yaşayan Soydaşlarla İlişkiler ve Basından Sorumlu Komite Başkanı ŞHALAHO Asker ile sohbet ettik.

ŞHALAHO Asker; ‘Suriye’de savaş başladığından beri toplamda 562 kişi olan 126 aile Adigey’e geri döndü. Bunlar arasında 45 kişi olan 13 aile Nalçik’e, 16 kişi olan 3 aile Türkiye’ye gittiler. İçinde bulunduğumuz yılın 22 Nisan tarihi itibariyle 345 kişi olan 101 aile cumhuriyetimize yerleşti. Aile sahibi olmayan 31 kişi ile 62 öğrenciyide onların sayısına ilave ettiğimizde Adigey’de toplamda 456 kişi kaldı.

– Onlar daha ziyadesi ile nerelerde yaşıyorlar?

 En çok Mıyekuape’de yaşıyorlar. 228 kişi olan 71 aile Cumhuriyetimizin başkentinde kaldı. Fakat kalanların içerisinde başka yerleri yaşamak için seçenler de çıktı. Sayı olarak Thatamıkuaye rayonunda Penehes köyü ikinci sırayı tutuyor. 61 kişiden oluşan 12 aile bu köyü, yerleşmek için seçtiler. Aynı şekilde Adigekale’de 2 aile, Haştıku köyünde iki aile, Afıpsıp ve Şıncıye köylerinde birer aile, İnem’de iki aile, Hakurenehable ve Mamhığda ikişer aile, Koşhablede bir aile, Cırakıye’de iki aile Cece rayonu Kelermeskaya bucağında 1 aile, Mefehable’de bir aile yerleşti. Şunu da belirtmek gerekiyor 2013 yılının başından beri 74 kişiden oluşan 20 aile Adigey’e yerleşti.

-Yaşamın pek çok çeşitli yönü olduğunu hatırlatmaya bile gerek yok. Yaşayacağın bir konut, dil, okul, sağlık sorunları gibi şeyler herkese lazım. Yurtdışından geri dönmüş olunca bütün bunlar zor oluyor. Bunun yanısıra eğer çalışacağın bir işin de yoksa tüm bunlar için gereken harcamayı nereden karşılayabilirsin ki?…

– Barındıkları konutlardan bahsetmek gerekirse;  köylerden kendilerine ait olmak üzere 4 şehirden de 6 konut satın aldılar. Cumhuriyetimizdeki okullarda Suriye’den gelmiş 68 çocuk eğitim görüyor. Bunlardan 50 tanesi Mıyekuape, 4 tanesi Adigekale, 12’si Tehutemıkuaye, 2 tanesi Şevcen rayonlarındaki okullarda eğitim alıyorlar. Daha ufak yaşlarda olan dokuz çocuk ise anaokulu-kreşlerde bakılıyor. Gelecektede yer almak üzere kent idari amirleri ile anaokulu-kreş konusunda görüşmeler yapıyoruz.

– Geri dönenlerin yaşam olanaklarına sahip olmları konusunda  yerel yönetimin ne gibi çalışmaları var.

– Adige Cumhuriyeti Başkanı’nın kararnamesi ile zorluklar karşısında kalıp vatana geri dönmek zorunda kalan soydaşlarımıza yardım etmek amaçlı sorunları çözmek üzere Başbakanın başkanlığını yaptığı bir komisyon kuruldu. Bu komisyon, bizim komitemiz ve istekli olan tüm devlet kurumları, gelenleri davet etmek, var olan sorunlarını eldeki imkanlar ölçüsünde çözmek ve yardımcı olmaya çalışmak konusunda çabalıyorlar. Komisyon aldığı kararları uygulayarak, Yabancı ülke vatandaşı olan soydaşlarımızın gerekli evraklarının hazırlanmasında, Sağlık bakanlığına bağlı kurumlar ücretsiz hizmet veriyorlar, ayrıca gereken sağlık sorunlarının tedavisi de üzretsiz yapılıyor. Eğitim ve Bilim Bakanlığı da geri dönen soydaşlarımızın Rusça öğrenebilmeleri için Mıyekuape ve Tahtamıkuaye’de ücretsiz kurslar düzenlediler.  Komisyonun aldığı karar doğrultusunda yurtdışından gelip Adigey’de yaşayan soydaşlarımızın Adige kültürü ve tarihi konusunda 25 aralık tarihinde başlayan kurslar açıldı. Oluşturulan program çerçevesinde bu konuda 72 saat süren kurslar verildi.

Günümüzde çalışacağın bir iş yeri bulmak çok kolay değil.  Bunun yanısıra bu yurtdışından gelenler için daha da zor. Böyle olmasına rağmen bu konuda neler yapıldı?

–  Komitemiz Suriye’den gelmiş soydaşlarımıza iş bulma konusu ile devamlı surette ilgileniyor, elinden geleni yapıyor. Örneğin, inşaat, hizmet sektörü, üretim gibi sektörlerde çalışmak üzere 60 soydaşımız işe yerleştirildi. Bir mühendis ve bir kaynakçı redüktör fabrikasında çalışıyor, Devlet akademik ansamblesi ‘İslamey’e iki kızkardeş girdi, terzilik konusunda beş bayan çalışıyor, tıp alanında da bir kişi çalışıyor. Ayrıca ufak kiosk tipi lokanta ve araba yıkama-yağlama tesisi kiralayarak geçimini sağlayacak kazanç elde edenler de var.  Suriye’den gelip Şevcen rayonuna yerleşen soydaşlarımız ortaklaşa büyük baş hayvanlar alıp onlardan elde ettikleri ürünleri satarak geçinmeye başladılar. Bu gibi konularda yurtdışından gelen soydaşlarımıza iş bulmak için komitemiz ticaretle iştigal eden bir grup insanla iyi ilişki içerisinde.

Biz soydaşlarımıza gönüllerinden kopanla yardımcı olan hayırseverlerinde olduğunu işittik. Bu konudan da bahsedebilir misin?

– Komitemizin ticaret erbabı ilede olan iyi ilişkileri sayesinde gücü yeten işyerleri Suriye’den gelen soydaşlarımıza yardımcı oluyor. Örneğin ‘Sapıy’ (Adige Devlet Konseyi-Parlemento milletvekili Sapıy Vyaçeslav’ın başkanlığını yaptığı) firma bir aileye yardımcı oldu, başkanlığını HUT’IJ  Aslan’ın yaptığı Adıgpromstroy bir başka aileye yardımcı oldu. Müdürlüğünü Adige Devlet Konseyi Xase milletvekili KUMP’IL Tembot’un yaptığı Rosselhozbank Adigey şubesinin çalışanlarından oluşan kolektif Vosime Cambolat’ın oturduğu evi satın alması için 170 bin Rublelik para yardımında bulundu. Adige Devlet Konseyi-Xase milletvekili Sergey Pogodin’in başkanlığını yaptığı Kartontara fabrikası Haştıku’da yaşamakta olan bir soydaşımızın göz ameliyatını yapmak için 70 bin Rublelik yardımda bulundu. 21 aileye her ay sosyal yardım olması için 10 bin Ruble veriliyor. Bunları komünal giderlerini karşılamak için kullanıyorlar. Altı ay süresince bu miktarda para yardımı yapılması kararlaştırıldı. Benzer şekilde hayır yardımlarında, toplumsal organizasyonlarda bulunuyorlar. Bunlar arasında ‘Barış Ligi’, Tatarların organizasyonu olan ‘Duslık’ gibileri de var. Geçen yıl Uspensk rayonunda yaşayan soydaşlarımız kendi aralarında para toplayıp et, günlük yaşamda kullanılan temel ihtiyaçları satın alıp ayrıca tüm bunlara 714 bin 350 Ruble’de ilave ederek yardımda bulundular. Yakınlarda kıyı boyu Şapsığlarıda 254 bin 500 Ruble para yardımı ile yardım malzemeleri getirdiler. 2013 yılı Nisan ayı itibariyle Suriye’den gelen soydaşlarımıza toplamda yapılan para yardımı 4 milyon 278 bin Ruble’ye ulaşıyor. Yaklaşık yüz aileye maddi yardımda bulunuldu. Adigey’de okuyan 62 üniveriste öğrencisi soydaşımıza da her ay üç bin rublelik maddi yardımda bulunuluyor.

-Adını andıkların dışında başkalarıda hayır yardımlarında bulunmuyor mu?

– Onları da ilave edeyim. Bu yıl geri dönenlere yardım eden vakıf vasıtası ile Krasnogvardeyske Rayonunda bulunan ‘Lab’ isimli firma 180 litre sıvı yağ, Koşhable rayonunda bulunan Mamrıko firması 300 litre sıvıyağ, Dondukovsko değirmeni 1 ton un verdi. Örnek gösterilecek benzeri pek çok yardım var. Tüm bunlar savaş-kargaşalık sebebiyle vatanlarına dönmüş olan soydaşlarımıza yardım etmenin yanısıra yeni ortamlarına alışmalarını adapte olmalarını sağlamaya, düzgün yaşama olanağı elde etmelerine hizmet eden şeyler.

Sorularımızı yanıtladığın için teşekkürler Asker.