SETENAY GUAŞE out, ALMASTI in

YEMUZ Nevzat Tarakçı

Çerkes toplumunun temel taşı olan xabze, sığ bir tartışmayla, gündemde.
Hem de ne yazık ki telaş ve panik havasında bir tartışmayla.

“Xabze, sosyal yapımıza büyük zarar veriyor, Çerkes kadınlarını eziyor!” tepkiselliğiyle,

Almastı’yı, Setenay Guaşe’ye tercih etmek algısıyla gündemde.

“Toplumumuzda, toplumsal cinsiyet eşitsizliği var!”
“Günümüzde xabze, erkeklerin şekillendirdiği bir sistemler bütünü haline dönüştü.”
“Çerkes kadını denilince akla gelen; güzellik, incelik, narinlik gibi niteliksel algılar kadına zarar veriyor.” Düşünceleri ile gündemde.

Bilmem ki feminizm üzerinden “xabze” nin genleriyle oynamayı talep etmek, feminizm üzerinden xabzeyi dövmeye kalkışmak ne adar akıllıca?

O halde soralım, dün bizi biz yapan xabze, bugün bizi bize düşman mı ediyor?
Xabzeyi ne yapalı?

“XABZE” YLE ÇAĞDAŞ OLMAK ÇAĞA UYMAK
Dünya değişiyor, gelişiyor, yenileniyor!
“Xabze’nin de kuralları değişmez değildir.
Şüphesiz “xabze” nin de değişmesi, yenilenmesi gereken tarafları vardır.
Genlerini korumak şartıyla!
Xabze insanlara çağa uymayı, çağdaş olmayı öğütlemez mi?

DÜZEYLİ BİR ÜSLUP ŞART
Toplumsal ağır konuları konuşmak, tartışmak düzeyli bir üslup, hatırı sayılır bir birikim gerektirir.
Tartışmalarda, duygu yoğunluğu yerine bilimsel araştırmalar, somut bilgiler ön planda olmalı.
Ayrıca halka itici gelen figürlerin, halka rağmen halka dayatılmasından ısrarla kaçınılmalı.

SETENAY GUAŞE
Setenay Guaşe, Nart mitolojisinde doğurganlığı, bilgeliği, zarafeti simgeleyen bir karakterdir.
Nart Sosrıko’nun annesidir.
Nart kahramanlarının akıl hocasıdır.
Seteney Guaşe tüm dünya kültürü için değerli bir karakterdir.

ALMASTI
Almastın, kuytu yerlerde yaşayan, insana benzeyen, insan gibi konuşan, her tarafı kıllı, gözleri dikey, korku, çirkinlik ve kötülük çağrıştıran bir yaratıktır.

XABZE KADIN DÜŞMANI MI?
“Geldiğimiz noktada, xabze kadınlar için bir baskı mekanizmasına dönüşmüştür. Xabze, kadını yok sayıp ikinci plana itmektedir. Xabzede kadına biçilen rol ‘hizmet etme’ rolüdür…” görüşüne katılır mısınız?

SUÇLU XABZE Mİ?
Suçlu, xabze mi, yoksa onu çağa göre yorumlayamayan toplum mu?
Xabzeyi çıkarları için kullanan xabze baronları mı?

“Xabze kusurludur, bu kurallar, kadınları eziyor, değişsin bu kurallar! Diyen varsa bunlar xabzenin gerçek tarihini, bu kurallar manzumesinin içeriğini, önemini, gücünü, gerekliliğini çok iyi bilerek bu donanım ve bu hassasiyetle konuya yaklaşmalı değil mi?

HER FİKİR BİR KÜSKÜNLER LİMANI BULUR
Ruhları inciten negatif enerji yüklü söylemler,
Yapmayı değil yıkmayı hissettiren ifadeler,
Dünü, araştırmamış; yarını planlamamış telaşlı eylemler…
Bilgi, birikim ve araştırmadan uzak, piyasa söylemleri içeren ifadeler kırıcı, yıkıcı da olsa eminim her fikir, teknesini demirleyeceği bir küskünler limanı bulur!

Söylem ve eylemlerin doğru olup olmadığına bakmadan başkalarına inat bu söylem ve eylemlere sahip çıkacak, bu düşünceleri, yeni keşif gibi sunacak bir küskünler tayfası elbet bulunur!

Ayrışmış, bölünmüş, kamplaşmış bir toplumda bu hiç de sürpriz olmaz.

FARKLI FİKİRLERE AÇIK OLMAK.
Elbette farklı düşünceler hep olmuştur olmaya da devam edecektir.
Farklı görüş sahiplerini dinlemek, onları anlamaya çalışmak duyarlılığın gereğidir.
İşte burada kuşak çatışması devreye giriyor.
Çerkes toplumunda genç olmanın zorlukları…

XABZEYİ ANCAK GENÇLER YAŞATABİLİR
Gençlerin söylemlerine kulak vermeyen, onları layıkıyla önemsemeyen toplumların örü uzun olmamıştır.
Toplumumuzda da genç beyinler daha çok önemsenmeli, gençlere daha çok imkan tanınmalı.
Gençler de daha aktif olmalı.
Gençler daha çok düşünmeli daha çok konuşmalı, daha çok dinlenilmeli.
Asla unutulmamalı ki  bu kültürü geleceğe gençler taşıyacak,
Gençler xabzeyi daha iyi özümsemeli, xabzenin mantık örgüsünü daha pratik çözebilmeli, xabze gençlerin ruhunda hayat bulmalı.
Keşke gençlerimiz, geleceğin büyükleri gibi yetişse thamadelerimiz de zihnen gençleşse!

XABZE BARONLAR BÜYÜK ZARAR VERİYOR
Ben bilirim, başkası bilmez!
Ben yaparım, başkası yapamaz!
Ben anlarım, başkası anlamaz!”
Bu kültür ve toplum, benim kontrolümde!
Ben bu kültürü yeri gelince kendi çıkarlarım için kullanırım!
Ben, bu topumu istediğim gibi yönlendiririm, diyen “thamade” maskeli kişiler varsa onların etkinliği azaltılmalı!
Xabzeyi, değişmez kurallar bütünü sanan, yeniliğe karşı, değişime kapalı,  kültürü, “maddi gücüyle” veya “yaş” ıyla ipotek altına aldığını sanan bazı yaşça büyük insanlarımız kültürümüze büyük zarar veriyor.

XABZE BİZİ MAZİYE HAPSETMESİN
Xabze, çağa göre değişmeli, değişerek devam etmeli.
Gelişimini, değişimle sürdürmeli.
Çok fonksiyonel olmalı xabze.
Xabze, bizi maziye hapsetmemeli.

İSTİŞARE GELENEĞİ
Farklı düşünceye sahip olanlar, yenilik peşinde koşanlar bu düşüncelerini öncelikle toplumu temsil eden kurum temsilcileriyle istişare etmeli, işbirliği önermeli, varsa eksiklikler giderilmeli, yanlışlar düzeltilmeli.

Eğer bu kişiler, muhatap bulamazsa, kurum temsilcilerine dertlerini anlatamazsa, zemin oluşturamazsa işte o zaman yeni oluşum kaçınılmaz olur.

Bu konuda konuşulacak, tartışılacak, ortak zemin aranacak pek çok dernek ve federasyonumuz var.

ÖNERİ ve TEMENNİ
Deneyimli yetişkinlerin, dinamik gençlerle birlikte hizmet üretmesini engelleyen ne tür engel varsa bu engeller acilen kaldırılmalı.
Yetişkinler ile gençler arasında yaşanan iletişim sorun giderilmeli…
Bu kuşak çatışması bitmeli.
Büyükler gençlere güvenmeli.
Gençler, daha fazla görev talep etmeli. Gençler daha çok söz sahibi olmalı.
Genç beyinler daha fazla sorumluluk almalı.

Ne diyor yazar : “Çerkeslerin kendilerine has kültürlerini yitirmeleri ülkelerini kaybetmekten daha acı vericidir!”

Kültürün kalıcılığına, bilginin aydınlığına, sevginin kucaklayıcılığına inanan sosyal ve kültürel bilinci olabildiğince yüksek bir toplum temennisiyle…