RUSYA FEDERASYONU YABANCI SERMAYE MEVZUATI

Rusya.org

Rusya Federasyonu  yabancı  sermaye yasası, Ağustos 1991  tarihinde yürürlüğe girmiş olup, kimlerin “yabancı yatırımcı” sayıldığı, yabancı yatırım şekilleri ve yabancı yatırım kapsamında sayılacak girişimlerin tarifleri yapılmaktadır. Federal Yabancı Sermaye Yasası  dışında her bölgenin kendi mevzuatı bulunmaktadır.  Yabancı yatırımcılara tanınan haklar bölgeden bölgeye farklılıklar göstermektedir.

Yabancı Yatırımcı Olabilecek Kişiler:
*Yabancı tüzel kişiler
*Yabancı kişiler, (uyruksuzlar dahil)
*Yabancı devletler
*Uluslar arası kuruluşlar
*Sürekli yurt dışında ikamet eden ve ikamet ettiği ülkede ticaret yapma izni olan Rus  vatandaşları.

Yabancı Yatırımın Rusya Federasyonu’ndaki  Hukuki şekilleri:

*Rus ortaklarca kurulmuş anonim şirketlerde hisse senedi ortaklığı
*Tamamen yabancı sermaye ile kurulmuş tabi şirketler
*Satın alınmış şirketler, varlıklar, binalar,yapılar, şirketlerde ortaklık, hisseler, bonolar ve Rusya Federasyonu yasalarınca yasaklanmamış   diğer menkul değerler ve gayrımenkuller.
*Satın alınmış toprağı ve diğer kaynakları kullanma hakkı
*Mülkiyet haklarının satın alınması
*Borç verilmesi, kredi açılması, mülkiyet ve mülkiyet haklarının teklif edilmesi dahil olmak üzere,diğer Rusya Federasyonu yasaları tarafından yasaklanmış olmayan yatırım faaliyetleri.
“Yabancı yatırımcıların kar elde etmek amacı ile teşebbüs veya başka faaliyetlere yatırdıkları her türlü maddi veya fikri mülkiyetler” yabancı yatırıma konu mülkiyet şekilleri olarak tanımlamaktadır”
Yabancı Sermaye Yasası aşağıda belirtilmiş yabancı sermaye şirketlerinin kurulmasına izin vermektedir:
*Yabancı sermayeli ortaklıklar ve onların tabi şirketleri ve şubeleri
*Tamamı yabancı yatırımcılara ait şirketler ve onların tabi şirketleri ve şubeleri
*Yabancı tüzel kişilerin şubeleri

Yabancı sermayeli   teşebbüslerin  alabileceği  başlıca  hukuki  şekiller  Medeni Kanunda  belirtilmiştir. Bunların arasında:
*Tam ortaklık
*Limited şirket (genel ortaklık)
*Sınırlı sorumlu şirket
*Ek sorumlu şirket
*Anonim şirket (açık veya kapalı)

Yabancı Yatırımcılara açık olan faaliyet alanları:
Rusya’da yatırım yapmak isteyen kişi veya yabancı şirket Teşebbüs ve Müteşebbis Faaliyetleri Kanunu, 601 sayılı  Ortak  Şirketler   Kararnamesi,  ve Yabancı Sermaye Kanunu çerçevesinde, hemen hemen her teşebbüse katılıp her alanda faaliyet gösterebilir. Rus vatandaşları veya diğer  yabancı kişiler, Rus veya yabancı tüzel kişilerle ortaklık kurabilirler.

Bu yasalara göre, teşebbüs: “toplumsal  ihtiyaçları karşılamak ve kar etmek için üretim yapan,  iş  gören   veya hizmet  sağlayan  bağımsız  iktisadi  bir  kuruluş “olarak nitelendirilmektedir. Teşebbüs  faaliyeti  ise “vatandaşların  veya üyesi oldukları birliklerin kar amaçlı, bağımsız faaliyetleri  veya  girişimleri”  olarak tanımlanmıştır.  Yabancı  sermaye  yatırımları “yabancı yatırımcıların kar sağlamak amacı  ile yatırmış  olduğu her türlü somut mali, teknolojik, idari ve maddi kaynaklar” olarak belirlenmiştir.

Ticari faaliyet tek kişi tarafından veya bir firma  tarafından yürütülebilir. İş sahibi; iş tek kişiye ait ise yalnızca aile  fertlerini, bir  firmaya  ait ise  gerekli göreceği her  kişiyi  istihdam  edebilir. Bir firma, özel kişiler veya kuruluşlar, devlet, belediye, sivil toplum örgütleri veya onların birleşimi tarafından  kurulabilir.

Teşebbüsler dördü ortaklık olmak üzere, 11 farklı şekilde oluşturulabilir. Bu ortaklıklar: genel ortaklık, karma ortaklık, açık   veya kapalı  anonim şirketlerdir. Mal sahipliği birden fazla kişiye ait ise, kanunen anasözleşmenin yapılması gerekmektedir.  Bu  sözleşmede  her  ortağın hak  ve  sorumlulukları  ile aralarındaki ilişkilere yer verilir.

Yabancı Sermaye Yatırımları:

Rusya Federasyonu’na yapılan yabancı yatırımların yaklaşık olarak % 70’ini ticaret/catering, gıda ve enerji sektörüne yapılan yatırımlar oluşturmaktadır. Rusya Federasyonu Devlet İstatistik Komitesi verilerine göre, en çok yabancı sermaye yatırımı Moskova şehrine yapılmaktadır. Moskova’nın  ardından en çok yabancı yatırım çeken yöreler arasında;  Krasnodar Bölgesi, Sahalin, Leningrad Bölgesi, Moskova Bölgesi, Novosibirsk, Tyumen ve St. Petersburg şehri ilk sıralarda yer almaktadır.
Diğer taraftan, Rusya’daki yabancı yatırım ortamını takip ederek, yabancı yatırımları özendirmek ve bölgelerdeki yabancı yatırımları artırmayı teminen Rus hükümetine yabancı yatırımlar ve yabancı sermaye konusunda gerekli bilgi ve belgeleri hazırlayarak tavsiye kararlarında bulunmak üzere Yabancı Yatırımlar Danışma Konseyi faaliyete girdi. Söz konusu konseyinin daimi başkanlığını  Ekonomik Gelişim ve Ticaret Bakanı yaparken, Maliye Bakanı konseyin başkan yardımcılığını görevini yürütüyor.

Rusya Federasyonu’ndaki Türk Yatırımları:

Gerek mağazacılık gerekse üretim yaparak Rusya’da faaliyette bulunan 600 civarındaki irili ufaklı Türk şirketinin yanı sıra bazı önemli Türk yatırımları ön plana çıktığı görülmektedir. Türk yatırımlarının en önemlileri şöyledir:

Ramstore Alış-Veriş Merkezleri: Koç Holding ve Enka İnşaat’ın ortak olarak gerçekleştirmiş oldukları supermarket ve alış-veriş merkezi sayısı Moskova’da 24 Moskova dışında 4 adet olmak üzere Haziran  2004 tarihi itibariyla 28’e ulaşmış bulunmaktadır.

Moskova dışında Tataristan’ın başkenti Kazan, Krasnoyarsk, Nijnıy Novgorod ve Rostov na Donu şehirlerinde faaliyette bulunan Ramstore zincirleri Moskova’nın ikinci büyük şehri olan St.Petersburg’da da alış-veriş merkezi inşaası yönünde çalışmalar sürdürülmektedir. Rusya’daki Ramstore sayısının 2004  yılı sonuna kadar açılacak 14 mağazayla 42’ye ulaşması beklenmektedir.  Yatırımların toplamı yaklaşık olarak 410 milyon ABD Dolar’ıdır.

Bankalar: Rusya Federasyonu’nda faaliyette bulunan 12 yabancı sermayeli bankanın beşi Türk sermayeli bankadır. Moskova’da faaliyet göstermekte olan Türk bankaları Ziraat Bankası, Yapı Kredi Bankası, Garanti Bankası, Deniz Bank, İktisat Bankası olup, toplam sermayeleri  75 milyon ABD Dolar’ı civarındadır.

Anadolu Grubu : Rus bira pazarının yaklaşık olarak %7’sini elinde bulunduran Anadolu Grubu, Efes Pilsener ve Starıy Melnik markalarıyla Moskova’da gerçekleştirdiği bira üretimine ilaveten, Ufa şehrinde bulunan Amstar bira fabrikası Efes tarafından satın alınmıştır. Rostov na Donu şehrinde  üçüncü bira fabrikası üretime başlamıştır. Toplam yatırım miktarı 250 milyon ABD Dolar’ına civarında olan Efes bira fabrikalarının yıllık bira üretimi 700 milyon litreye ulaşmak üzeredir. Halen, Efes Pilsener Stariy Melnik (İhtiyar Değirmenci), Beliy Medved (Beyaz Ayı), Sokol (Şahin) ve Efes Pilsener markalarıyla St.Petersburg’lu Baltika (%28) ve Interbrew’un (%14) ardından Rusya’da en büyük üçüncü bira üreticisi konumunda bulunmaktadır.

Ruscam: Anadolu Cam Sanayi Rusya’nın Vladimir Bölgesinin Gorohovts şehrinde  % 100 Türk sermayeli “Rus Cam” cam ambalaj (şişe) fabrikası kurmuş durumda. Ayrıca, St.Petresburg yakınlarında bulunan ve yıllık kapasitesi 75 bin ton olan Pokrovoskiy Cam Fabrikasının %76 hissesi Ruscam tarafından satın alınmıştır. 30 milyon Dolar tutarında yatırımın planlandığı tesiste 120.000 ton/yıl kapasiteli ikinci bir fırınla, üretimin %150 artırılarak 200.000 ton/yıl üretim kapasitesine çıkarılması hedeflenmektedir.

Diğer taraftan, Anadolu Cam Sanayi’nin Rusya’daki yatırımlarının üçüncü ayağını oluşturan Ufa tesisleri için 60 milyon Dolar yatırım harcaması yapılarak, toplam iki fırında 240.000 ton/yıl cam ambalaj üretim kapasitesi hedeflenmiştir. Ufa’daki fabrikanın birinci fırını 2005 yılı sonunda, ikinci fırını ise 2006 yılı ortasında işletmeye alınması planlanmıştır. Ruscam’ın Rusya Federasyonu’ndaki toplam üretim kapasitesinin %90 artarak 3 fabrikada 750.000 ton/yıl düzeyini ulaşarak, halen %27 olan Rusya yeni bira şişesi pazarındaki payı %60’ın üzerine çıkarılması planlanmıştır.
Önümüzdeki iki yıl içerisinde Ruscam’ın üretim kapasitesinin yıllık 900 bin şişeye, daha sonraki yıllarda ise, yılda 1 milyar şişenin üzerine çıkartılması bekleniyor.

Enka İnşaat:  Ramstore alış-veriş merkezlerinin inşaatının dışında, Moskova’nın prestijli  ofis komplekslerinden olan ve yapımı Enka İnşaat tarafından gerçekleştirilmiş bulunan “Krasnie Holmı” (Kızıl Tepeler) Projesi’ne Enka, 62,5 milyon ABD Dolarlık yatırımı ile söz konusu projenin  %52 hissesine sahip bulunmaktadır. Diğer taraftan, Moskova’daki en büyük ofis binası sahiplerinden birisi konumunda bulunan Enka İnşaat ve Sanayi A.Ş’nin Moskova’da 135.000 metrekare ofis alanı olan 3 ana bölümden oluşacak Naberezhnaya Tower Business Complex inşaatının birinci bölümü açılmış olup,  anılan kompleksin tamamının 2007 yılında işletmeye alınması planlanmıştır. Ekim 2004 tarihi itibarıyla Enka tarafında halen Rusya’da yürütülmekte olan işlerin toplamı 675 milyon Dolardır.

Rusya’da 160 bin metrekarelik A sınıfı ofis binası sahip olan Enka, Moskova A sınıfı ticari binaların yaklaşık olarak %25’ini elinde bulundurmaktadır.

Zorlu Grubu: Deniz Bank’ın bankacılık alanında faaliyetinde bulunduğu Rusya’da Zorlu Grubuna ait Vestel A.Ş. Rus televizyon üreticisi ortağı Standart ile Rusya’da televizyon üretimine  yönelik yatırımlarına Aralık 2002 tarihinde başlamıştır. Moskova’ya 120 km uzaklıktaki Aleksandrov şehrinde 40 bin m2’si kapalı alan olmak üzere, toplam 120 bin m2 alan üzerine kurulu fabrikada Eylül 2003’te üretime başlanmıştır. Yıllık üretim kapasitesi 1 milyon adet televizyon üretimi olan fabrikada, ilk etapda 500 bin adet televizyon üretimi planlanmıştır. 2004 yılı sonu itibarıyla yıllık 2 milyon adet televizyon üretimi planlanmıştır. Yıllık 6 milyon adet olan Rusya  televizyon pazarında önemli bir paya sahip olmayı amaçlamaktadır. Diğer taraftan, Vestel A.Ş. tarafından Rusya’da beyaz eşya üretimine ilişkin alt yapı çalışmalarına başlanılmış olup, önümüzdeki bir yıllık dönemde hizmete alınması beklenen ve başlangıç olarak 31 milyon Dolar yatırımın öngörüldüğü tesiste, yıllık olarak 500 bin adet buzdolabı ve 500 bin adet çamaşır makinesi üretimi planlanmıştır.
Colin’s Jeans: Eroğlu Grubu’na ait olan Colin’s Jeans Rusya pazarına ilk giren yabancı blue jean markası olup, Moskova yakınlarında kurduğu fabrikada Rusya’da üretime başlamıştır. Halen, Rusya’nın çeşitli bölglerinde yaklaşık olarak 300 satış noktasında ürünlerini pazarlamaktadır.

Türk Ticaret Merkezi: Türk  firmalarının  kendi tanıtımlarını  yapmaları  ve Rus  pazarında faaliyet gösteren Türk firmalarına yardımcı olmak amacıyla  tasarlanmış olan 60 milyon ABD Dolarlık  proje 38,500 m2lik ticaret ve iş merkezini kapsıyor.  Proje sahibi TOBTİM Uluslararası İş Merkezleri ve müteahhit Ekinciler Holding projeye  2000 yılında başlamışlar projenin bitiş termini olarak Temmuz 2001 tarihi planlanmıştı. Anılan ticaret merkezinin 3,5 yıl gibi uzun bir gecikmeyle 12 Ocak 2005 tarihinde hizmete açıldı.
Merinos Halı: Merinos Halı San. Tic. A.Ş. Rostov bölgesinde bulunan Azov şehrinde halı ve suni iplik fabrikası kurulması yönünde çalışmalara başlamış olup, 20 hektar arazi üzerinde faaliyet gösterecek fabrika için ilk etapta 40 milyon Dolar yatırım yapılması planlanmıştır.
Teba: Teba Ev Aletleri Grubu Tataristan’ın başkenti Kazan şehrinde beyaz eşya ve elektrikli ev aletleri konusunda faaaliyette bulunmak üzere girişimlerine başlamıştır.

Netaş: Nortel Networks Netaş Telekomünikasyon A.Ş. Çelyabinsk Belediyesi ile ortak olarak Zlatoust şehrinde telefon cihazları üretimi konusunda faaliyette bulunmaktadır.

Ütüsan:  Ev aletleri ve ısıtma sistemleri konusunda faaliyette bulunan Ütüsan firması Alman Zass firması ile ortak olarak Rusya’da elektrikli ev aletleri ve ısıtma gereçleri fabrikası kurmuştur. 2003 yılında kurulan ve “Zass Alabuga” adı verilen fabrikada aynı markayla ütü, gril, barbekü, elektrikli mutfak eşyaları ve vantilatör üretimi gerçekleştirilmektedir.
Büyük  ölçekli yatırımların dışında, makine, tekstil ve  gıda alanlarında  500 bin- 2 milyon Dolar arasında değişen daha küçük boyuttaki çeşitli Türk yatırımları da bulunmaktadır. “Muya” terlik fabrikası, “M” döner fabrikası, “Etalon alüminyum dış cephe” bunlardan bazılarıdır.

Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşması:

Özellikle Rusya’daki faaliyeti 18 ayı geçen veya Rusya’da 18 aydan fazla faaliyette bulunmayı düşünen firmalarımızın Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti İle Rusya Federasyonu Hükümeti Arasında Gelir Üzerinden Alanın Vergilerde Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşmasını dikkatle okumalarını tavsiye ederiz.

2004 Yılında Yabancı  Sermaye Yatırımlarında %50 Artış
Rusya Federal istatistik Ajansı verilerine göre, Ocak-Haziran 2004 döneminde Rusya Federasyonu’na yabancılar tarafından Rusya’ya yapılan toplam yatırım miktarı 2003 yılının aynı dönemine göre, %50 oranında artarak 19 milyar Dolar’a ulaştı. Yabancılar tarafından Rusya’ya yapılan doğrudan yatırım miktarı  2004 yılının ilk yarında 2003 yılının aynı dönemine göre %35,3 oranında artarak 3,4 milyar Dolar’a ulaşırken, portföy yatırımlar 129 milyon Dolar, diğer başlığı altında yer alan toplam yabancı yatırım miktarı ise %53 oranında artarak, 15,4 milyar  Dolar’a ulaşmış bulunuyor.

Yabancı sermaye yatırımlarının önceki yıllarda da olduğu gibi ağırlıklı olarak; %44,2 Sanayii, %28,9 ticaret ve gıda sektörlerinde yoğunlaştığı görülürken, finans ve sigortacılık %5,8, ulaştırma ve taşımacılık %4,5 ve %4 ile iletişim sektörleri yabancıların ilgi gösterdikleri diğer önemli sektörler.

Rusya’ya yatırım yapan ülkeler sıralamasında; Almanya (%15,6), Güney Kıbrıs (%14), Hollanda (%13,3), Lüksemburg (%10,9) İngiltere (%10,3) ve Amerika Birleşik Devletleri (%8,5) ilk sıralarda yer alıyorlar.

2003 Yılı  Yabancı Sermaye Yatırımları

Rusya Devlet İstatistik Ajansı  verilerine göre 2003 yılında Rusya Federasyonu’na yapılan toplam yabancı yatırım miktarı 29,7 milyar Dolar’ı olarak gerçekleşmişti.

Rusya’ya doğrudan yapılan yabancı  yatırım  miktarı  2002 yılına göre %69,4 oranında artarak, 6,78 milyar Dolar’ı olarak gerçekleşmiş bulunuyor. Portföy yatırımlar 2002 yılına göre %84,9 artışla 401 milyon Dolar’a yükselirken, diğer yatırımlar ise %47,1 oranında artarak, 22,5 milyar Dolar’a ulaşmıştı.

2003 yılında Rusya Federasyonu’na yapılan yabancı sermaye yatırımlarının sektörlere göre dağılımı tablo-2’de verilmiştir.

2003 yılında Rusya’ya en fazla yatırım yapan ülkeler sırasıyla Almanya (%17,9), Güney Kıbrıs (%14,2), İngiltere (%12,7), ABD (%9,3%), Fransa (%8,4), Hollanda (%6,3), Lüksemburg (%6,1), Japonya (%3,3), Virjin Adaları (%2,6) ve İsviçre (%2,5).

Rusya’nın yabancı ülkelerde yapmış olduğu yatırım miktarı ise, 2004 yılı başı itibarıyla toplam 5,206 milyar Dolar’a ulaşırken, bu miktarın 2,76 milyar Dolar’ını Rusya tarafından yapılan doğrudan yatırımlar oluşturmaktadır. Rusya’nın yatırım yaptığı yabancı ülkelerin başında Virjin Adaları (%24,4), Beyaz Rusya (%13,6), ve İran (%9,8) geldiği görülmektedir.