GHUNEKHO K. Özbay

PXHEXADZ

Bilinildiği gibi Adigelerde bir çok çocuk oyunları vardır. Bu oyunlar yaşa, cinsiyete, konumlara göre değişmektedir. Pxhexadz oyunu da genellikler genç çocukların bir arada oynadıkları bir oyun türüdür. Oyun genelde gece ve ay ışığında iki gurup halinde oynanır. Öncelikle gurupların oluşması için çocuklar iki kaptanı belirlerler. Bu seçilen iki kişide orada bulunan çocuklar arasından sırayla seçim yaparak kendi ekiplerini kurarlar.

Ekipler oluşturulunca kaptanlar küçük bir çöpü (odun parçası) belirler ve bunu tüm arkadaşlarını gösterirler. Oyunda iki kaptan yan yana oturur. Diğer çocukların yüzleri kaptanlara dönük olarak sıralanırlar. Kaptanlardan biri çubuk parçasını arkadaşlarının arkasına atar. Başla komutuyla tüm çocuklar çöpü bulmaya çalışırlar. Bulan çöpü arkadaşlarıyla birlikte kaptanına vermek ister. Diğer gurupta onlara verdirmeden ellerinden alıp kendileri kaptanlarına vermeye çalışır. Çünkü çöpü kaptanına veren gurup bir puan alır. Her iki gurupta bunun için çalışır. Genelde iddialı olduğundan kaybedenler kazananlara iddialarının karşılığını vermek zorundadır. Bu oyun Amerikan futboluna çok benzemektedir.

WOTAKHIR (GHUR)

Genelde çobanlık yapan erkek çocuklar arasında oynanır. Oyun en az üç kişiyle oynanır. Ne kadar kalabalık olunursa oyunda bir o kadar eğlenceli olur. Diyelim ki on kişi tarafından oynanacak oyunda biri kura ila ebe seçilir. Oyun alanın ortasına büyükçe bir çukur ve etrafına da  dokuz çukur açılır. Oyuncuların elinde beysbol sopası gibi bir sopa ve bir top bulunur. Ebe elindeki sopayla bu topu büyük çukurun içine atmaya diğerleri de attırmamaya çalışırlar. Ebe toplu büyük çukurun içine atarsa herke etraftaki dokuz küçük çukura sopalarının ucun değdirmek zorundadırlar. Boşta kalan kişi ebe olarak tekrar oyuna devam edilir. Oyuncu pes etmek, bırakması çok ayıptır. Şayet böle bir şey olursa daha önceden belirlenen cezaları da kabul etmek zorundadır.

DOMUZ

Bu oyunda yine çobanlık yapan çocuklarca oynanır. Oyun en ez üç kişi olur. Ne kadar fazla olsa da daha eğlenceli olur. Oyun on kişi tarafından oynanacaksa kura ila biri ebe seçilir. Wotakhır (Ghur) oyununda olduğu gibi herkesin elinde birer sopa ve ortada bir top bulunur. Oyuncuların arasına bir çukur kazılır. Ebe topu sopasıyla çukura bırakmaya diğerleri de bırakmamaya çalışırlar. Ebe topu çukura bırakırsa herkes bu çukura sopasını değdirir. En son kalan oyuna ebe olarak devam eder. Ghur; çukur, wotakhır; yuvarlak top anlamında olmasına karşın domuz sözcünün anlamını Adigece’de bulamadım. Yalnız Adige dilinde doneghuz; kafir-dinsiz anlamında kullanılır. Her iki oyunda golf veya hokey oyunlarına benzemektedir.