ĞUÇ’ETL Susan
Adige Mak Gazetesi, Aralık 2013
Çeviri: AÇUMIJ Hilmi

Adige ulusunca öneme haiz çalışmalar Tehutemıkuaye rayonunda gerçekleştiriliyor. Bu rayonu Suriye’den gelmiş ailelerin yaşamak için seçtiklerini hatırlatalım. Onların çoğu Penehes’e yerleştiler. Yaklaşık bir yıldır savaştan çıkıp gelmiş olan soydaşlarımız burada yaşıyorlar. Köydeki tüm boş evlere yerleştirildiler. Bunun yanısıra Penehesliler başka büyük bir çalışmaya da el attılar. Geri dönüp köylerine yerleşmiş olan ailelere yaşayacakları evler yapıyorlar. Köyün etrafında arazi ayırıp iki ay önce çalışmaya başladılar. Geri dönmüş olan soydaşlarımızda maddi olarak inşaatlara katkı sağlıyorlar, köy xase’side onlara büyük destek veriyor.

Bu minval üzerine Penehes’in yeni bir mahallesi oldu. Kısa bir süre içerisinde 11 binadan oluşan bir sıra ev ortaya çıktı. Bu evlerin yer aldığı arazi daha önce çalı-çırpılık, çöplerin döküldüğü bir yerdi. Daha önce böyle olduğu günümüzde ise akla gelmeyecek gibi. Penehes’in bağlı olduğu Afıpsıp Beldesi yöneticisi ÇAÇIHU Ahmet’in  belirttiğine göre üç hektar kadar olan arazi iki hafta içerisinde temizlendi. Çalışmaların kısa bir süre içerisinde üstesinden gelebildikleri için hem geri dönmüş soydaşlarımız hem de köylüler memnunlar. Adigeler birlik olup evleri yaptılar denilsede yeri. Bu yeni mahallede toplam 16 ev yapılacak.

Önümüzde gerçekleştirmeleri gereken çok şey var fakat önemli kısmı bitirildi. Köyde yaşayan Suriyeden geri dönmüş olan soydaşlarımız ve köy xasesi biraraya gelip yeni evleri yapacakları yeri seçtiler. Evlerin kaba inşaatı tamamlandı çatıları yapıldı.

Sadece bu köye yeni yerleşenler değil, başka geri dönmüş olan ailelerde burada evler yapıyorlar. Hepsi geçen yılın yaz aylarında Suriye’den geri gelmiş olan soydaşlarımız. Ç’EDEKOY Usame Penehes’e en son yerleşmiş olanlardan. Burada yerleştiği sadece bir kaç ay oluyor. Geri döndüğünde ilk önce Mıyekuape’de yaşamaya başlamıştı, sonra Penehes’e göç etti. Ç’edekoy ailesi Şam’da yaşıyordu. Buna rağmen hem çocuklar hem ailenin büyükleri kısa sürede köy yaşamına alıştılar. Karşılaştıkları zorluklardan bir tanesi Rusca’yı bilmiyor olmaları. Çocuklar dili daha çabuk öğrenirken anne babaları için bu daha fazla zaman alıyor.

Usame Suriye’deyken finans menejeriydi. Burada da işini devam ettirmeyi arzuluyor, bu yüzden de rusca öğreniyor. Fakat günümüzde başladığı ev inşaatında tüm zamanını geçiriyor. Bu onun için şimdi birincil iş. Ev inşaatına her gün gidiyor, elinden geldiği şekilde çalışan işçilere yardım ediyor.

Ç’EDEKOY Usame; ‘Çocuklar hem hızlı hem de iyi çalışıyorlar. Arazileri paylaştırdılar, bize ev temellerini attılar. Evlerin duvarlarını ise bizler yapmaya başladık, bize yardım edenlerden Allah razı olsun.’ diyor.

Ç’edekoyler evin planını istedikleri gibi yaptılar. Mutfak, yatak odaları, oturma odası evlerinde var. Usame’nin eşi Tujan eve taşındıklarında neler yapacağını dahi kararlaştırmış. Bahçelerine çiçek ve ağaçlar dikecekler. Anne-babanın bütün bunları yapış sebepleri olan çocuklardan birisi okula diğeri anaokuluna gidiyor. Çocuklardan büyüğü Anas bu yıl Penehes okulu birinci sınıfına kaydoldu. Okula köylüsü kendisi ile yaşıt çocuklarla birlikte Adigey’de başladı. Arapça dışında başka bir dil bilmiyorlardı. Fakat Anas’ın öğretmeninin belirttiğine göre; Anas hem Adigece hem de Rusca bütün söyleneneleri anlıyor, dili çabuk öğreniyor. Daha ufak çocukları Firas’ı ise anaokuluna götürüyorlar.

Köy okulundaki öğrencilerin sayısıda Suriye’den gelmiş soydaşlarımızın sayesinde arttı. Örneğin Penehes’teki okula 17’si gidiyor. Pseytuk’taki okula ise 8’i gidiyor.

Geri dönmüş olan soydaşlarımıza köyün tüm sakinleri yardımcı oluyor denilsede yeri var. Herkes farklı bir inşaat malzemesi getiriyor. Bununla da yetinmiyorlar köy xasesi çalışanları her gün işlerin ne kadar ilerlediğini kontrol ediyor, ihtiyaç duyulan şeyleri öğreniyoralr. Tüm köy sakinleri bu Adige işine iştirak ediyorlar.Tehutemıkuaye rayonunun diğer yerleşkelerinde yaşayanlar Tevçoj rayonunda olanlarda inşaatta yardımcı oluyorlar. Adigelerin hepsinin işe el atıp yurtdışından gelmiş soydaşlarımıza evler yapıp vatanlarında huzur bulmalarını, burada yeniden kök salmalarını bu ikinci defa sağlayışları. 15 yıl kadar önce Kosovadan savaş sebebiyle geri dönmüş olan Adigelere Mafehable kurulmuştu.

Penehesli, Krasnodar Adige Xasesi Thamadesi SEHUTE Asker; ‘İnsanlar kendi evlerine taşınırlarsa, kendileri içinde bizler içinde daha iyi olur.  Kendi evleri bahçeleri olacak, böylece istediklerini yapabilecekler. Ne kadar olmasa birisinin evinde oturmak zor. Köyümüz delikanlıları evlerin çatısını yapmak için gerekli olan ahşap malzemeyi satın aldılar, imece usulü ile çatıları çattılar. Şimdi ihtiyaç duyduğumuz şey ısıtma için kullanılacak kazanlar, onda da devletin yardımcı olacağını umuyoruz. Eğer onlarıda bulursak işi bitireceğiz.’ diyor.

Savaştan çıkıp gelmiş olan Adigelere geri döndükleri ilk günden itibaren  her taraftaki tüm Adigeler yardımcı oluyorlar. Kardeş cumhuriyetlerimizde yaşayanlarında inşaatlara katkısı olduğunuda Çaçıhu Ahmet belirtti; ‘Delikanlının adı Zavudin, Nalçikli, neye ihtiyaç duyduğumuzu ne gibi konularda yardımcı olabileceğini telefonla arayıp zordu. Evlerin pencerelerini takmalı, ısıtma düzeneklerini yerleştirmeliyiz dedim. Onlar pencereleri üstlendiler. 4-5 eve yetecek kadar pencereyi yaptıracaklarını söyleyip ebatlarını öğrendiler’ dedi.

Soydaşlarımızın evlerinin çabuk bitirilmesi konusunda en çok acele edenlerden birisi de BAT Aminet. Uzun yıllardır bu sokak üzerinde sadece onun evi vardı. Kadıncağız şimdi her gün işlerin ilerleyişi karşısında seviniyor, çünkü artık kendi evi köyün sınırında değil, pencereden baktığında geceleyin karanlıkta kalmayacak.

O, inşaat işlerine bakarak; ‘- Bizi aydınlattılar, aydınlığa çıkartılar. Bizdenler, bizim milletimizdenler, zor durumda kalıp gelmiş olanlara yardım etmek lazım, Artık komşularım olacak diye seviniyorum. Hem mahallemiz hem köyümüz için uğurlu olsun’ diyor.

Soydaşlarımızın daha ziyadesi ile Tehutemıkuaye rayonunda buluna Shapsugh köylerini seçmelerinin sebebleri var. Bu da sadece köylülerin ve köy xaselerinin onlara yaklaşım tarzları. Onlar savaştan çıkmış aileleri yanlarına, köylerindeki boş evlere yerleştirdiler. Diğer köylerde onlardan örnek alırlarsa bunun ulusumuza fayda sağlayacağına şüphe yok.

SEHUTE Asker; ‘ Köy xaseleri yok mu, böylesi işler akıllarına gelmeli, yurtdışından gelmiş olan soydaşlarımızı çağırmalılar. Öyle köyler var ki, köydeki evlerin yarısı boş. Halbuki köylerimizin körleşmeye doğru gitmesi doğru değil’

Ç’EDIKOY Usame daha önceleride atalarının topraklarına geri dönüp böyle yaşamayı arzuladığını gizlemiyor. Fakat bununla böyle kısa bir zaman içinde karşılaşacaklarını tahmin etmiyordu.

Usame; ‘Bunları düşünüyorduk, ama geri dönüşü işlerimizi bitirip emekli olduktan sonrası için düşünüyorduk. O zaman ufak evler yapıp vatanımızda yaşayacaktık. Ben şahsım adına geri dönmeyi düşünüyordum. Ama 20 yıl sonra dönmeyi düşünüyordum’ diyor.

Fakat savaş onlara kısa süre içerisinde vatanlarını buldutturdu. Ellerindeki mal-mülkleri kaybettilerse de kendileri sağlıklı, kendilerine destek olanların sayesinde barınacakları evleri de oluyor. Ayrıca her evin arkasında işleyebilecekleri tarlaları da var. Soydaşlarımızdan bazıları şimdiden bu tarlalara ağaçlar diktiler. Usame’de ağaç dikecek, kümes hayvanları ve büyük baş hayvanda beslemeyi düşünüyor. Bu gün oturduğu evde de tavuklar besliyor. Yazın Suriye’den gelen her aileye tavuk satın alınmıştı.  Bu yüzden Usame evin yanısıra bahçeye bir kümeste yapıp tavuklarını da getirecek. Penehes’in yeni mahallesinde yılbaşına varmadan evlerin kapılarını açmayı planlıyorlar, bu yüzden bütün işleri hızlı yapmaya çalışıyorlar.