KARŞILAŞTIRMALI DEĞİŞİKLİK

Adige Mak
14 Mart 2009

Г (г) Гуы,  мэгуыэр,   гуэгуэн, йэгэн, гянэ
Ѓ (г) Ѓын, мэѓышьэ, бѓэн, бѓы, паѓэ
Е (Iе) Ехыр, тет,  пщэдей.  с’ехыр, т’ехыр
Йэ (е) йэт, йэў, йэлъэфэчьын, йэмынэ, йэнэпэўэн
Г (г) Гуы,  мэгуыэр,   гуэгуэн, йэгэн, гянэ
Ѓ (г) Ѓын, мэѓышьэ, бѓэн, бѓы, паѓэ
Е (Iе) Ехыр, тет,  пщэдей.  с’ехыр, т’ехыр
Йэ (е) йэт, йэў, йэлъэфэчьын, йэмынэ, йэнэпэўэн
И (Iи) Ихащ, ихынущ
Йы (и) Йын, йы, йыўынэ
Ќ (кI) Маќуэ, ќуэн,     ќаќэ,  ќэрахъу
Ль (лI) Льы, льэныгъэ, пльы, льакъуэ
Пь (пI) Пьастэ,  пьырыќу, пьырагу
П′ (пI) Пýаблэ, п’э,    п’ын,  пáлъэ
Ть (тI) Тьаркъуэ, тьы, тьысын, тьэќу,   тьэн, тьэтэн
Т′ (т′) Тýэ тýалэ, т′ыгътýы
ý, ý (Iу) ýы, ýыдан, йэýыльэ, маýэ, ýачьэ,  ýыгъэ
ý (Iу) гуы, гуэгуэн,  куэ, куамэ, куы
у (у) уанэ, уадэ, уыт, ау, мауэ, уыдын, уэращ
Фь (фI) Фьы, еьэќуэн, фьырыфь, мафьэ
Ць (цI) цьэ, цьанлъэ, цьап′э, цьафтэ
Чь (кI) чьэрахъу, чьэ,  чьэшь
Шь  (шI) Шьы, шьып′э, шьакъуэ, ешьэ, машьэ
Ш′ (шI) Ш′эныгъэ, еш′э, пш′эрэ
Ы ы ты, мылы, сэры, мары,       mawe   maue
Ыхын, ыхь, с′ыхь, ыхьлы
( ‘ ) -Эпыэгъу дамыгъэ. Макъ йыэкъым. Мэкъдэќуашэм къычьэлъыќуэ макъзещэм пычыгъуэщьэ къыщыригъажэчьэ, мэкъэзещэм йыпэчьэ къещтэр п’э, т’э, п’алъэ, с’ихыгъ, с’ахыгъ.

йэ′  (еI) хуэдэ жыэчьэхэм
– мэкъэзещэм къычьэлъыќуэрэ, уыпшІэ мэкъыр йэгъэпс (‘у)

Дж дж Тхэпкъфлъэм тхэпкъ щхьэху хэткъым, йымакъыр къонэж

Джанэ, (гянэ), джыри (гыри), джэгу (гегу), джэдыгу (гэдыгу)

 

Дз дз Тхэпкъфлъэм тхэпкъ щхьэху хэткъым, йымакъыр къонэж

Дзэ, бадзэ, дзын, йэдз

 

Mакъдэќуашэ уыпщьэ макъхэр

Тхэпкъит’чьэ къэгъэлъэгъуахэр:

гу – йыгу, гуызэгу, джэгу,

‘у – шьы’у,

ку – йыку, сэку,

ќу – лъыќу,

ху – хуэмыху

 

Тхэпкъищчьэ къэгъэлъэгъуахэр

гъу – лъагъу,

къу – бѓыкъу,

хъу – лъэхъу

 

Тхэпкъипльчьэ къэгъэлъэгъуахэр

кхъу –

Тхэпкъылъэ

Нобэрейхэр пройэктхэр
Адыгей Къэбэрдей Кхъуымахъуэ МэщхуэфI
Адыгей Къэбэрдей Кхъуымахъуэ МэщхуэфI
Жъы жьы жъы жъы
Бжъэ бжьэ бжъэ бжъэ
Жъэн жьэн жъэн жъэн
Шъхьэ щхьэ шъхьэ шъхьэ
Дышъэ дыщэ дышъэ дышъэ
Шъынэ щынэ шъынэ шъынэ
Шъабэ щабэ шъабэ шъабэ
ШIын щIын шIын шьын
ШIэн щIэн шIэн шьэн
ГъашIэ гъащIэ гъашIэ гъашьэ
О уэ уэ уэ
Од уэд уэд уэд
Огу уэгу уэгу уэгу
Огъу уэгъу уэгъу уэгъу
КIон кIуэн кIуэн ќуэн
Iотэн Iуэтэн Iуэтэн ýэтэн
Гъо гъуэ гъуэ гъуэ
Ко куэ куэ куэ
И и йы йы
Илъэс илъэс йылъэс йылъэс
ИкIын икIын йыкIын йычьын
гянэ
гыри
Гу гу гуы гуы
Гыны гын гыны-гын Ѓыны-ѓын
МэгыкIэ мэгыщIэ мэгышIэ мэѓычьэ-мэѓышьэ
Бгэн бгэн бгэн бѓэн
Бгы бгы бгы бѓы
Пагэ пагэ пагэ паѓэ
Гъунэ гъунэ гъуынэ гъуынэ
Iехы Iехыр Iехы-Iехыр éхы-éхыр
Тет тет тет тет
СIехы сIехыр сIехы-сIехыр сéхы-сéхыр
ТIехы тIехыр тIехы-тIехыр тéхы-тéхыр
Ет ет ет ет
Еу еу еу еу
Емын емынэ емын-емынэ емын-емынэ
Еон еуэн еуэн еуэн
Iихыгъ Iихащ Iихыгъ-Iихащ ихыгъ-ихащ
Iихыщт Iихынущ Iихыщт-Iихынущ ихышт-ихынущ
Ины ин йыны-йын йыны-йын
И и йы йы
Иун иунэ йыуын-йыуынэ йыўын-йыўынэ
МакIо макIуэ макIуэ маќуэ
КIон кIуэн кIуэн ќуэн
ќаќэ
ќэрахъу
ЛIы лIы лIы Льы
ЛIэныгъ лIэныгъэ лIэныгъ-лIэныгъэ льэныгъэ
ПлIы плIы плIы пльы
ЛIакъо лIакъуэ лIакъуэ льакъуэ
ПIастэ пIастэ пIастэ пьастэ
ПIыркIу пIыркIу пIыркIу пьырќу
ПIырагу пIырагу пIырагу пьырагу
ПIуаблэ пIуаблэ пIуаблэ П’уаблэ
ПIэ пIэ пIэ п’э
ПIун пIын пIуын-пIын пýын-п’ын
ПIалъэ пIалъэ пIалъэ пáлъэ
ТIаркъо тIаркъуэ тIаркъуэ Тьаркъуэ
ТIы тIы тIы тьы
ТIысын тIысын тIысын тьысын
ТIэкIу тIэкIу тIэкIу тьэќу
ТIэкIын тIэщIын тIэкIын-тIэшIын тьэчьын-тьэшьын
ТIэн тIэн тIэн тьэн
ТIо тIуэ тIуэ Тýэ
ТIуалэ тIуалэ тIуалэ тýалэ
ТIыгъ тIыгъщ тIыгъ-тIыгъщ т′ыгъ-т′ыгъщ
ТIу тIу тIуы тýы
Унэ унэ уынэ уынэ
Узын узын уызын уызын
Iуы ýы
Iудан Iудан Iуыдан ýыдан
Еплъы йоплъ еплъы-йопл еплъы-йоплъ
МаIо маIуэ маIуэ маýэ
Мао мауэ мауэ мауэ
IуакIэ IуакIэ IуакIэ ýачьэ
УакIэ уакIэ уакIэ уачьэ
Гогон гуэгуэн гуэгуэн гуэгуэн
Куамэ куамэ куамэ куамэ
Ку ку куы куы
ИкIыIу ищIыIу икIыIу-ишIыIу йычьыý -йышьыý
Уанэ уанэ уанэ ўанэ
Уатэ уадэ уатэ-уадэ ўатэ-ўадэ
Уты ут уыты-уыт ўыты-ўыт
Утын удын уытын-уыдын уытын-уыдын
фIы фIы Фьы
ефIэкIуэн ефIэкIуэн ефьэќуэн
фIырыфI фIырыфI фьырыфь
мафIэ мафIэ мафьэ
ЦIэ цIэ цIэ цьэ
МацIэ мацIэ мацIэ мацьэ
ЦIапIэ цIапIэ цIапIэ цьап′э
КIэрахъу кIэрахъу кIэрахъу-кIэрахъу чьэрахъу-ќэрахъу
КIэ кIэ кIэ чьэ-ќэ
ЕшIэ ещIэ ешIэ йэшьэ

ЕшIэ ещIэ ешIэ йэш′э

Нобэрей дитхэпкъылъэ зэхъуэчьыныгъэ мыйынхэр хуэзышь пройэкт

Адыѓэбзэм йытхэпкъхэр джыри тэрэз дыду къэмытхыхьауэ, зэхэмгъэчьауэ тфьошьыр.  Ар зэхэгъэчьыгъуей зышьри, адыѓэбзэр зэратх Кириллицэ тхэпкъылъэм и дамыгъэхэр (литерхэр) адыѓэбзэм йымакъ бжыгъэм куэдчьэ зырынахъмашьэм догъуэгурыќу тхэпкъхэр къышыхаха лъэхъэным тхэчьэ эмалхэр зэву зэрыщытаращ. Тхэпкъылэр къыхэзыха ш′эныгъэлэжьхэм, макъыр бэўэ, дамыгъэхэр дэтхэнэ зы макъым зы дамыгъэ хуэбгъэзэну щыимыкъум деж зэрашь хабзу яшьашь: Йэ а зы дамыгъэм макъ бжыгъэ къырагъэтащ йэ а зы макъыр дамыгъэ заўылчьэ къагъэлъэгъуащ. Абы къыхэчьчьэ тхэпкъылъэр гуырыуэгъуей, тхэчьэйэджачьэр зэгъэш′эгъуей хъуащ.

Аращи нобэ тхэпкъылъэр зэшыдмыгъэўыкъу, тхэчьэйэджачьэр хэтымчьи зэгъэш′эгъуафьэ зышьын зэхъуэчьыныгъэ мыйынхэр хуэшьыгъэн хуейўэ добжыр. Нобэ компьютерым къит амалхэр яэшьэлъу щытамэ, тхэпкъылъэр къытхухэзыха ш′ныгъэлэжхэм ар нахъ гурыуэгъуафьэў нахъ зэгъэш′эгъуафьэў къызэрыхахыфынутэр йыну дифьэшь мэхъу. Дитхэпкъылъэ зигугъу къэтшьыну зэхъуэчьыныгъэхэр хэлъхьаўэ бзэхабзэр ўыбгъуаўэ къэтхыхьыжа щыхъучьэ, адыѓэбзэм йытхычьэ нахъ зэгъэш′эгъуафьэ йызэхэхуын нахъ гурыуэгъуафьэ, йызэгъэш′эн шьэгуфьычьыр нахъыбэ зэрыхъуынум щэчь къытетхьэркъым.

Зэрынахуэщи ц1ыхуыр, зышыщ лъэпкъым, зыщыпсэў шьып′эм йэмылъытаўэ, макъу къыжаэфынымчьэ зэщхьу къохъур. Йэт′анэ къызыхэхъухьа бзэм/бзэхэм яхэт макъхэр тынщу къыжаэфу, зэмыса макъхэр къыжыэгъуей къашыхъу шьедзэр. Къызыхэхъухьа бзэм/бзэхэм нэгъуэшьыбзэ  зэзыгъэш′эхэм янахъыбэм, зэрагъаш′э бзэм йымакъхэр ар зианэдэлъхуыбзэм хуэду къыжаэфыркъым. Ахэм щхьачьэ бзэр «зэры ймыанэдэлъхуыьзэр къыхощ» къичьу «акцент 1ыэ» жаэ

Макъыр, Дамыгъэр (Литерыр), Тхэпкъыр (буквэр)

Бзэм йылъабжэр макъэращ. Бзэхэр макъэў яхэтым йыбжыгъэ йэлъытаўэ куэдчьэ зэщхьэшочь. Ш′эныгъэлэжу бзэм йэлэжхэм йыяапэрей къалэныр, бзэм йымакъхэр къыхэгъэшынуращ:

-Бзэм макъхэр  дапшэ зэрыхъуо

-Макъзешэхэр дапщэ зэрыхъуыр

-Макъ дэќуашэхэр дапщэ зэрыхъуыр

-Макъзешэхэр макъзешэ къызэрыгуэчь

-Хьамэрэ бзэм, дифтонгхэр (макъзешэ макъит′ зэхэлъ), трифтонгхэр (макъзешэ мэкъищ зэхэлъ) йыэ?

Макъхэм язэхэгъэчьын къычьэлъыќуэ лъэбакъуэр, мы макъхэр къэзытыу тхэпкъхэм якъыхэхынуращ. Абы къышысчьэ ш′эныгъэлэжым йыхуитыныгъэхэр гъуынэншэў, зыхуей дамыгъэр, псалъэм папшьэ дэтхэнэ зымакъым, а макъыр къэзыт зы дамыгъэ къигуыпшысми хъуну къызыфьэшьхэр машьэкъым. Аўэ бзэш′эныгъэлэжым яхуитыныгъэхэми гъуынапкъэ гуэрхэр ямыу щыткъым. Зэрышытыр аращи дилъэпкъым хуэду зиц1ыхущхьэ машьэ лъэпкъхэм, зыхуей дамыгъэхэр къагуыпсысыфынуми, шыэ тхэчьэйэджэчьэ эмалхэм щадимыштэчьэ ар тхэпкъылъэ яхуэхъуын йылъэчьынэкъым. Йэзым къахуыхэчьынур псом япэ йызыгъэщ Дуней бэзэр зэхуыщытычьэм, зицьыхуыщхьэ машьэ лъэпкъхэр къырадзэнукъым. Лъэпкъыр зышыпсэў хэгъэгум йылъ политикэри абы къыхэмзэрыхь хъуынэкъым

Аўэ гъэшьэгъуэнкъэ зицьыхуыщхьэ машьэ лъэпкъхэр зыфьэмыуэху а бэзэр зэхуыщытычьэ дыдэм лъигъэќуэта техникэм йыфьагъчьэ, Кирилицэм хэмыт дызыхуэныкъуэ дамыгъэхэр къыхэтхын, нобэрейыр дымыкъуытэў тхэпкъылъэм, нахъ гуырыуэгъуэфь, тхэчьэйэджачьэр нахъ псыншьэ къишьыну дызышыгугъу зэхъуэчьыныгъэ мыйынхэр хэтлъхьэфащ.

Тхэпкъылъэ зэхэгъэўывэным йыящэнэрей лъэбакъуэр, бзэм йымакъхэр дамыгъэхэм ятегуэщэныр, тхэпкъхэр къыхэхынуращ. Дамыгъэр къит макъыр йэ тхычьэм шигъэзашьэ къалэныр гъэўнэхуа шыхъучьэ тхэпкъ мэхъу. Зэчьэлъыќуэчьэ гъэўнэхуа зиэ, зы бзэм хуыхаха тхэпкъ гуыпри а бзэм йытхэпкъылъэ мэхъур.

Зышьэгъэтхъын хуейыр бзэш′эныгъэлэжым йыкъалэныр йычьи ар зыхуитыр, зыдэлажэ бзэм йымакъхэр, йызэхэлъычьэ, йыхабзэхэр къыхигъэшыныр, зэригъэзэхуэныр, гурыуэ-гъуэфьу къитхыхьынуращ. Амыраўэ бзэм хэмылъ хабзэхэр къыхуигуыпшысын, йымыэ макъхэр хигъэўывэн, йыэ макъхэр хигъэзыныр аракъым.  (мы тхыгъэр Псалъэ журналым къытридзащ. Йордание бзэ коференцием дэкладу сыкъыщеджащ. Нэкубгъэ 30 мэхъу. Адыгей адыгэбзэм уеджэфу щытмэ ари нездзыхыфынущ)

Бажэмрэ щыхьымрэ

Бажэр псы уыфэм деж зигъэчьэрахъуэў щыту, щыхьыр къырихьэльащ.

– Сыт мыбдеж щыпшьэр, щхьэ зыбгъэчьэрахъуэр? Шьэўыпшьащ щыхьыр.

– Псым Aдрышьчьэ щыт къаз хъуышэр плъагъурэ?

– Солъагъу.

– Aбы сохъуапсэри Aращ… Йыгъашьэчьэ зыгуэр къысхуэпшьэжыххэнумэ, мы псым сызэпрых. Псыр уи лъэгуажьэм къэсын къуыдейщ.

– Хъуынщ, къэшэс.

Бажэр щыхьым шэсри псым зэпрычьащ, къаз хъуышэм хэлъадэри хуэшхыр йышхащ, хъуышэр зэчьэшьихуащ. Йыўыжьым, фыз гуып псыхьэ къэќуаўэ къырихьэльэри, къышьагъэащ. Aпхуэдэў щыхъуым, бажэм чьэбгъу зишьри пабжьэм зыхигъэпшьќуащ, мыдэчьэ фызхэм щыхьыр къаэрыхьэри ќуэцьакъуыхьащ, пхъэхьчьэ яўбэрэжащ. Фьыўэ яўбэрэжьаўэ къаэшьэчьыжри, щыхьыр псы уыфэм къыуыхьэжащ, йы джабэр йыўаўэ. Бажэри, къазыц уыпэ хъуыжауэ, пабжьэм къыхэчьыжащ.

– Дэнэ ущыа, си закъуэў сыкъэбгъанэри себгъэўбэрэжащ,- жиащ щыхьым.

– Плъауъыркъэ, си къуэшыж, сэ тьэќу сышха нэўыжь, лъэнукъуэ зезмыгъэзу хъуыркъым.

– Aрмэ хъуынщ, къэшэс, псым ўызэпрысхыжынщ.

Бажэр йыгъэшэсри щыхьыр псым хыхьащ.

Щыхьыр псыкуым нэсри, йэтьысэхыў хуежьащ.

– Сыт пшьэр зиўынагъуэрэ, сыбогъэтхьэлэ,- чьиящ бажэр.

-плъагъуыркъэ, си къуэшыжь,- жиащ щыхьым,- сэ фьыўэ сыќуэцьакъуыхьа нэўыжь, псым зышьэзмыгъэмбырыўэў хъуыркъым.

– Сыбогъэтхьэлэ, йэмынэўынэ хъуын! «къуырт-сырт» жиэў, бажэр псым шьилъэфащ.

Бажэмрэ Хьэхэмрэ

Бажэр йырахуыжьащ хьэхэм. Къырахуэчьыўрэ ягъэпщащ.

– Ўа,  хьэхэ!- къызопсэлъэчь бажэр баўэбапщэў здэжэм.

– Сыт ар?- шьоўыпщѓэ хьэхэр.

– Махуэ псом дыкъызорэхуэчь, дешащи, пшьэнтьэпсыр къытпоху. Дыкъэўвыэрэ дызэгурыуэмэ, мынахъыфьу п′эрэ?

Хьэхэр къэгуыфьащ:

– Aр жып′эртэкъэ алъандэм» Къыпчьэлъыджыхьурэ, къарыў къытхуэнэжакъым.

Бажэр къызэтоўвыэ, хьэхэм япащхьэ йотьысхьэри зэзэпелъэшьыхь:

– Сэ зывэзмыгъэшхыну аратэкъым зыкъышьывезмыгъэўбыдыр, – жиащ бажэм.

– Aтьэ сыт?- ягъэшьагъуэ хьэхэм.

– Фыкъыстежрэ фыкъыстемыжрэ сеплъынути арщ…

– Зыдгъэшх-тьэ йыджы!- я гуырыуыпсыр къожэ хьэхэм.

– Зэ фыкъытримыч. Тьэќу дывгъэбаўэ,- жеэ бажэм.- Ўэ хэт ўырихьэ йоўыпшь ар хьэхэм ящыщ зым.

– Сэри? Сэ джэдыхъуэм срихьащ.

– Джэдыхъуэм жып′а? A тхьамыщчьэм йы джэд эджэ фьэсшхащ сэ, йышьыхуэ стелъщ. Ўэ сыпшхчьэ йэмыќу къэпхьыркъым.

Джэдыхъуэм йы хьэм йы чьэр йэгъэчьэрахъуэ. Бажэр йэт′уанэ хьэм йоўыпшь:

– Ўэ хэт ўызихьэр?

– Мэлыхъуэм сырихьащ.

– Мэлыхъуэм йызыджэд лъакъуэ фьэчьа йыгъашьэм фьэсшхакъым, Aри пхъэнчьийым хэлъу сырихьэльати, сыблэчьыфакъым.

Бажэр йэщанэ хьэм йоўыпшь:

Ўэ ўызихьэр хэт?

– Сэ шыхъуэм срихьэщ,- жеэ хьэм. Бажэм йыдамэр дырегъэўей:

– Шыхъуэми? Дунейым тетми темытми сщ′эркъым а жыхуэп′эр.

Шыхъуэм йыхьэр къопсалъэ:

– Сызихьэм зыри щыфьумышхачьэ, сэ сыт щхьэчьэ ўысшхын? Модэ зишьыхуэ птелъхэм яхьэхэм ўырырешх.

Aр жеэри шыхъуэм йыхьэм уегъэзычьыж.

– мэлыхъуэм йызыджэд лъакъуэ фьэчьа щумышхачьэ, ўи нэр къижу даўэ ўысчэтхъэн!- жеэри мэлыхъуэм йыхьэми уегъэзычьыж.

Бажэм джэдыхъуэм йыхьэм зыхуегъазэ:

– Aтьэ джэдыхъуэращ зи шьыхуэ стелъри, Aбы ўыщрихьэчьэ сышх.

Джэдыхъуэм йыхьэр, йызакъуэў къыщынэм, къошынэ.

Aбыи уегъэзычьыж. Бэжэр хьэхэм ячьэлъоджэ:

– Aрат апхуэдизрэ сыкъышьефхуэчьар? Сыхуэльэ фэ фхуэдэ хьэ!

Йыпэмчьэ шьым йэтьэхъуў, бажэр йыгъуэгу техьэжащ.

Эмалищэрэ зырэ

Бажэ цьыќуыр къапхъэным йыўбыдащ. Гъынанэў тьысащ бажэ цьыќуыр:

– Щаќуэр  къэсынщи сифэр триўдынщ, сыт гуыщэр си махуэ!

Гъынанэў зыдэщысым, бажэжь гуэр къырихьэльащ.

– Ўымыгъ сикъуэш цьыќу, -жиащ Aбы. – Сэ эмалищэрэ зырэ сощ′э. Зы эмал бжез′энщ. Льа нэпць зышьи, щаќуэм къапхъэным ўкъызэрыдихыў, шьэпхъуэж.

Aр жиэри, эмалищэрэ  зырэ зыщ′э бажэжьым лъэныкъуэ зригъэзыжащ. Модрейм льа нэпць зишьащ. Щаќуэр къэсащ, бажэр къапхъэным къыдихащ. Къапхъэныр аргуэру йыгъэўывын хуейти, абы щаќуэр йэльэльэху, бажэ цьыќуыр бгъуэтмэ къащтэ, къыщылъэтри шьэпхъуэжащ.

Зыкъом дэчьащ. Эмалищэрэ зырэ зыщ′э бажэжьри йыўбыдащ къапхъэным. Зэрей бажэ цьыќуыр кърохьэльэ.

– Сыбдээпыкъуаўэ щытащ,- жеэ бажэжьым.- Къыздээпыкъуыж, бажэ цьыќу!

Сыт йышьэнт бажэ цьыќуым- эмалыншэт.

– Зы эмал цьыўуи сщ′эркъым армыхъу, ўыкъэзыўт′ыпшьыжынт, сикъуэшыжь,- фьэгуэныхь хъуащ бажэжьыр.- Ўэ эмалищэрэ зырэ ўощ′э. Зымчьэ сэ сыкъебгъэлащ. Йыджыри щэ къыпхуэнащ.

-Эмалищэрэ зырэ сш′эўэ бжес′а шъхьэчьэ, зызакъуэ мыгъуэт сш′эр. A зыри ўэ бжес′эри щаќуэм къезгъэш′ащ, афьэчьа къысхуэгъэпцьэжынукъым, -жиэри бажэ шъхьэщытхъуыр гъыўэ тьысащ.

Aслъыжан йышъхьэхычьэр

Шьымахуэ ўейт, уыпсыр бдзамэ, шьым нэмысу.

Аслъыжан йэджап′эм къичьыжри къэќуэжащ. Папэ лэжап′эм къичьыжатэкъым. Мами шьэстэкъым. Ар йышыпхъу сымаджэм шьэўыпшьэну ќуат. Ўынэр мыгъэплъти, пэщ ќуэцьри, шьыбым хуэдэў, шьыэт. Шьыэм йыўбыда Аслъыжан чьэкуакуэў шьидзащ. Мафэ шьаўэ ўынэр къэплъын хуейт. Арат псом япэр. Аслъыжан щхьэгъуыбжэмчьэ доплъ, пхъэ къуытап′эм хоплъэри:

– Йэўыўей мыгъуэ, пхъэ къуытэн хуейщ,-жи.

Хьэкуым йоплъри:

– А дыдыдмыгъуэ, пхъэри къэхьыжаўэ мафьэ шьын хуейщ- жи.

Сырэмчьэ маплъэри:

Йэўыўей мыгъуэ, хэт згъэпщэфьэн?- жеэри мэщатэ.

Гъуэлъып′эмчьэ маплъэри:

– А нынын мыгъуэ, мы сип′э тьэќури хэт йэзгъэшьыжын?- жеэри мэщэ′у.

Апхуэдэў гуызавэм-щатэўрэ, щэуым-чьэкуакуэўрэ хъыджэбз цьыќуыр шьыэм йыгъэдыкъащ.

Хьэўэ йыгъэдыкъакъым. Йыанэр къэсыжри мафьэшхуэ хуишьщ, эфьу хуэпщафьэщ, йыгъашхэри йыгъэгъуэлъыжащ.

Ар мыхъуамэ, Аслъыжан думпу дыкъат.

 

Нанэ Сайэ йэды

– Хэта дэрэр Псэнэф?

– Нанэ мадэ, Ўэсэпс.

– Сыда нанэ ыдырэр?

– Нанэ Сайэ йэды.

– Сайэр даха?

– Ары сайэр дахэ.

– Хэта сайэр зыйэр?

– Сайэр зыйэр сэры.

– Хэта пауэр зыдырэр?

– Пауэри   нанэ йэды

 

Тимэз мыйэхэр хэтых. Мыйэмэ мы апиз. Зэрамыкурэ  Ўэрзэмэсрэ мы къашыпы. Мыр матэмэ аратакъуэ. Зайэри мэзым хэт. Зайэми пиз