KAFKASYA HEPİMİZİN

TEGULAN Yakup Temel

Yazar, asker, tarihçi ve politikacı kimlikleri bulunan General İsmail Berkok’un Tarihte Kafkasya isimli 1958 yılında basılmış önemli bir kitabı bulunmaktadır. Kitapta, arkeolojik bulgular ve tarihi dokümanların yanı sıra, Kafkasyalıların dil ve toplumsal yapıları ve kuşaktan kuşağa aktarılan söylenceleri de kaynak alarak; insanlığın başlangıcından günümüze kadar Kafkasya’nın geçirmiş olduğu aşamaları ayrıntılı olarak ortaya konmuştur. Günümüz Türkçe’si ile birlikte, Çerkesce ve Rusça’ya da çevrilmesi gereken bu önemli eserde Kafkasya, özellikle dil temelli olarak şu şekilde sınıflamıştır:

1) Kaslar: Kafkasya’nın en eski sakinleridir, bilinen en eski zamanlardan beri orada yaşarlar. Kafkasya’ya nereden geldikleri bilinmemektedir. Bu gruba giren halklar,
Adigeler,
Abhazlar,
Çeçenler,
Lezgiler,
Laklar,
Avarlar

2) Hint-Avrupa’lar (Ari ırklar): Milattan önce 1500 yıllarında Kafkasya’ya geldikleri düşünülmektedir.
Osetler bu gruba dahildir.

3) Turani ırklar: Milattan sonra 4. ve 12. Yüzyıllar arasında Türklerin batıya doğru olan göçler sırasında Kafkasya’ya gelmişlerdir. Bu gruba dahil olan halklar,
Kumuklar,
Kalmuklar,
Karaçaylar
Balkarlar,
Nogaylar

Bu gruplara, 19. yüzyıldaki Kafkas-Rus savaşlarından sonra Ruslarda katılmıştır.

General İsmail Berkok kitabında, bu halkların zamanla kaynaşarak ortak bir Kafkasyalık ruhu oluşturduğunu anlatıyor.

Türkiye Çerkesleri, Karaçay ve Balkarların, bu toprakların en eski ve baskın sakinlerine karşı son zamanlarda gösterdikleri tavırları hayret ve üzüntü ile takip ediyor. Çoğu insan, bu hareketleri, daha büyük bir planın bir parçası olarak görüyor, olayları provokasyon ve manipulasyon olarak değerlendiriyor.

КАВКАЗЫР ПСОМИ ДЭДЕЙЩ

Тхак1уэ, тхыдэтх, парламентер, дзэпщ , лъэпкъыл1, 1уылыдж зи1э адыгэл1 Исмейл Бэркъукъ, 1958 гъэм къыдэк1ауэ зы тхылъ гъэщ1эгъуэн и1эщ. Бэркъукъ, археологие щ1эныгъэмрэ кавказым и ц1ыхухэм я бзэхэхэмрэ я хабзэбзыпхъэхэмрэ я 1уэры1уатэхэмрэ адрей докумэнт тхыгъэхэр къигъэ1уэрыщ1эурэ, ц1ыхуц1ык1ум и къежьап1эм къыщыщ1идзэри нобэ къэсыхук1э Кавказым къик1уа гъуэгуанэм уыбгъуауэ игугъу ищ1ащ.

Тхылъым, я бзэхэм и къуэпсым елъытауэ лъэпкъхэр зэрызэщхьэщигъэк1ыр мыпхуэдэуэщ:
1.Касхэр:Кавказым я нэхъ лъэпкъыжьдыдэхэращ, ижь-ижьыжь лъандэрэ абы щопсоухэ.Мыбы хиубыдэ лъэпкъхэр,
Адыгэхэр,
Апхъазхэр,
Шэшэнхэр
Лэзджыхэр
Авархэр
Лакъхэр

2.Индоевропейхэр:Илэс 3000 лъандэрэ Кавказым щопсоухэр,
Осетхэр ахэм ящыщщ.

3.Тырку лъэпкъхэр: 4-нэ л1эщ1ыгъуэмрэ 12-нэ л1эщ1ыгъуэмрэ языхуаку къуэк1ып1э лъэныкъуэмк1э къи1эпхъук1хэри Кавказым къит1ысхьэхэщ.Хиубыдэ гупхэр,
Къумукъхэр,
Къалмыкъхэр,
Къэрэшейхэр,
Нэгъуейхэр,

Кавказ-Урыс зауэшхуэ нэужьым , Урысхэри ахэм къахэт1ысхьэжащ.

Тыркум щыпсоу адыгэхэр, Къэрэшейхэмрэ Бакъэрхэмрэ, Кавказым и нэхъ лъэпкъыжь, лъэркъыщхьэуэ щыт хэкурыс адыгэхэм хуэгъэзауэ иджыблагъэ ирагъэк1уэк1 мыхъумыщ1агъэхэм ягъэщ1агъуэуэ ик1ы ягу къеуэуэ к1элоплъхэ.Цыхухэр зэшзэбыну зэрызэдэпсоур зигу темыхуэхэм я 1эщ1агъэуэщ мы къэхъукъэщ1хэр псоми зэралъытэр.