EJEHO KANŞOBIY: BÜYÜK ÖNEMİ OLAN BİR DÖNEM DAHA GEÇİRDİK

ABEY Anzor
Adige Mak Gazetesi, Kasım 2012
Çeviri: AÇUMIJ Hilm

ABEY Anzor: Benim bildiğim kadarıyla, DAX (Dünya Adige Xasesi) başkanı olduğunda, Dünya Adige Xasesinin üç yıl içerisinde yapacaklarını da kararlaştırmıştınız. Bu kararlarınızdan hangilerini gerçekleştirdiniz, gerçekleştiremedikleriniz nelerdir?

EJEHO Kanşobıy: Hayal ettiğimiz her şey gerçekleşti diyemeyeceksem de, üzerinden geldiğimiz hususlara değineyim. İlk olarak üzerinde durmak istediğim şey bu son yirmi yıl içerisinde vatana dönen soydaşlarımızın sayısı 2 bin 500 kişiye ulaştı. Suriye’den Nalçike dönenlerin sayısı 400 kişi kadar oluyor, ayrıca iki yüz kişi de Adige Cumhuriyetine döndü. Adige dilinin gelişmesi, anadilin kaybedilmemesi üzerine 2009-2012 yılları arasında DAX’nin Nalçikteki binasında bilimadamlarının katıldığı toplantılar düzenledik. Bu toplantılarda Adige dili alfabesi ve Adige edebiyat dilinin birleştirilmesinin ihmal edilemez olduğu konusu bir defa daha aydınlığa çıktı.

Adigeler için ortak bir basın olması için gerçekten çalışıyoruz. Bu konuda DAX’ın üç dilde yayın yapan sitesini düzenlediğimizi de belirtmek gerekiyor. Her yerdeki Adigelerin internette anadilde okur olması için uğraşıyoruz. DAX’sinin üzerinde özellikle durduğu uydu televizyonunu kullanıyoruz, KBC Başkanının talimatı ile yerel televizyon ve radyoyu internet vasıtasıyla izleyebilir olduk. DAX’sine dahil olan milli toplumsal hareketler ve yardımlaşma derneklerinin yayınladıkları gazete ve dergiler vasıtasıyla her yerde yaşayan Adigeler günümüzde haber iletişimi içerisindeler.


Dünya Adige Xase’si Başkanı EJEHO Kanşobıy

DAX’sinin kitap yayınlanması konusundaki çalışmalarını da çok önemli buluyorum. 2011 yılında DAX. 1991-2011 Döküman ve materyaller’ isimli kitabı yayınladık. HOTKO Samir’in hazırladığı Çerkes Tarihi’ni de kısa süre içerisinde yayınlayacağız. Kafkas Halkları Antolojisi isimli beş cilt olan bir eserde yayınladık. Bu eserle alakalı iki bilimsel konferansta gerçekleştirdik.

Kültürel konularda da pek çok şey yapıldı; diasporada yaşayanlar üzerine belgeseller çekildi, konserler festivaller düzenlendi. Elinden geldiği oranda DAX bu konularda maddi katkıda bulundu, organizatörlüklerine katkıda bulundu.

Adigelerin kendilerini isimlendirdikleri ve yabancıların onları nasıl isimlendirdiği konusunda Rusya Bilimler Akademisi Etnoloji ve Antropoloji Enstitüsünden aldığımız resmi cevabın büyük öneme sahip, gerçekleştirdiğimiz işler arasında yer aldığına inanıyorum.

DAX’sinin attığı büyük adımlar arasında Rusya Devleti kuruluşları ile işbirliği yapıyor olmaya başlamış olmamızda yer alır. Bu çerçevede diaspora ve anavatanda yaşayan DAX’si temsilcileri 2011 yılında Rusya Federasyonu Devlet Duması milletvekilleri ile buluştular, RF Federasyon Sovyetinin belirlediği grupla birlikte DAX temsilcileri Suriyeye gittiler. Farklı kurumlarla DAX’nin Şaçe (Soçi) de yapılacak olan olimpiyat oyunlarına karşı olan yaklaşımı üzerine görüştük.

DAX diaspora ve anavatanda yaşayan soydaşlarımızın arasındaki ilişkinin güçlenmesi konusuna her zaman hassasiyet gösteriyor. Gelenekselleşen bir şekilde Türkiye, Suriye, Ürdün’de yaşayan Adige çocuklarından grupları her yıl yaz döneminde Nalçik’e getiriyoruz. Bunun, çocukların tarih ve dillerini öğrenmeleri için büyük bir önemi olduğuna inanıyorum. KBC Arşivi ile de çalıştığımızı belirtmekte fayda var. DAX’nin 21 yıl içerisinde üzerinden geldiği konuları belgeleyen bütün dokümanları arşive koyduk.

ABEY Anzor: Kanşobıy DAX thamadesinin ne gibi huylara sahip olması gerektiğini düşünüyorsun?

EJEHO Kanşobıy: Pek çok iyi huya sahip olmalı; pek çok şeye vakıf, çağdaş, ağırbaşlı, Adigelerin dünya üzerindeki yerini-önemini kavramış, Adige dilinin korunmasını, soydaşlarımızın vatana getirilmeleri konusuna canla-başla inanan çalışan birisi olmalı. En önemlisi ise doğduğu Adige topraklarını canından çok sevmesidir.

ABEY Anzor: DAX’nin geleceğinin nasıl olacağını düşünüyorsun?

EJEHO Kanşobıy: DAX yine çok önemli bir dönemden geçti. Pek çok umudumuz vardı, hayallerimizin tamamına ulaştıkta diyemeyiz ama üzerinden geldiğimiz şeylerde az değiller. Dünya Adige Xasesinin üzerinden geldiği her şey milletin toparlanmasına yönelik. Benim öngörüme göre gelecekte Dünya Adige Xasesinin çözümcül yapısı daha da güçlenecek. Dünya hızlı bir değişim içerisinde, DAX de buna uyum içerisinde yaklaşımlar geliştirmek zorunda. Değişim içerisindeki dünyada bizim yerimizin de bilincinde olarak, diğer milletlerin elde ettikleri iyi şeyleri de onaylayarak, kendi iyiliğimizi de kaybetmeden yaşamalıyız. DAX’nin son üç yılında Adige ulusuna ait konuların daha da ilerletilmesi için DAX’ne pek çok kişi destek oldu. Her birine teşekkür ediyorum.