“ÇOK KÜLTÜRLÜLÜK ÖLMESİN!”

Ali İhsan Aksamaz 

(Ön açıklama: Bugünkü misafirim Kutarba Pınar Ersoy Korkmaz. Kutarba Pınar Ersoy Korkmaz, ülkemizin Aydınlarından birisi. Kültürünü yaşatmak için canla başla çalışıyor kendisi. Yayınlanmış Türkçe- İngilizce kitapları var. Yayınlanmış üç kitabı var. İl kitabı; “Bana Göre Kafkasya”. Diğer kit abı da  “Gumista”. Bu kitabı Türkçe ve İngilizce olarak yayınlanmış. Pınar Ersoy Korkmaz ile hayatı ve çalışmaları üzerine konuştuk. Bu metin, o söyleşimize ait. Ali İhsan Aksamaz)

+

Ali İhsan Aksamaz:  Pınar Hanım, biliyorum, siz Abkhaz kökenlisiniz. Zamanın Rusya Çarı tarafından Abkhazyadan sürülen Abkhaz bir ailenin çocuğusunuz. Kaçıncı kuşaktansınız?

Kutarba Pınar Ersoy Korkmaz: Öncelikle bu nazik röportaj teklifiniz için sonsuz teşekkürler. Sizin dimağınızda kalmak ne kadar güzel.1878 Osmanlı Rus savaşında babamın dedesi Abhazya’dan Osmanlı Devleti’ne zorunlu bir şekilde gelmiş.

Ali İhsan Aksamaz: O zamanki Abkhazyadaki köyünüzün adı nedir? Siz nerede doğdunuz? Nerede, hangi okullarda okudunuz? Mesleğiniz nedir? Ne iş yapıyorsunuz? Nerede yaşıyorsunuz? Çocuklarınız var mı? Hangi dilleri biliyorsunuz?

Kutarba Pınar Ersoy Korkmaz: babamın dedesi Jago. Ancak oradaki köyümüzün adını şuan hatırlayamadım. Jago dedemiz bu gün Düzce’ye bağlı Akçakoca’nın yine günümüzdeki adıyla Dilaver köyüne yerleşmiş. Babamın dedesi İdris dedemiz, benim dedem Seyfettin ve Babam köyümüzde dünyaya gelmişler. Daha sonra dedem Seyfettin Bolu’ya yerleşmiş. Ben Bolu’da dünyaya geldim.

Daha sonra ilk, orta lise ve üniversiteyi Ankara’da tamamladım. Ankara Gazi Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı mezunuyum. Ardından yine Ankara Başkent Üniversitesi eğitim alanında yüksek lisansımı tamamladım. Şuan Ankara’da yaşıyorum ve bir kamu kurumunda görev yapmaktayım. Evliyim. Eşim de Türkçe öğretmeni. Bildiğim diller ise, ne yazık ki, kısmen Abhazca konuşma dilini anlayabiliyorum. Bu konu beni en etkileyen konular arasında. Çünkü dil bilmemenin büyük sorun teşkil ettiğini özellikle kitapları hazırlarken ve hazırladıktan sonra üst düzeyde yaşayanlardanım.

Ali İhsan Aksamaz: Lütfen, şimdi de kitaplarınızdan bahsedelim. Önce  “Bana Göre Kafkasya” adlı kitabınızdan bize bahsedin, lütfen!  Söylemeliyi; bu kitabınız bende mevcut ve okudum. Ne zaman ve hangi yayınevinden çıktı bu kitabınız? Bize hangi bilgileri veriyorsunuz bu kitabınızla? Bu kitabı niçin yazdınız? Kısaca bize bahsedin, lütfen!

Kutarba Pınar Ersoy Korkmaz: “Bence Kafkasya”, 2018 Ocak ayında Ankara’daki Favori yayınlarından çıktı. Ben 2014 yılından itibaren Uludağhaber.net adlı bir haber sitesinde köşe yazıları yazmaya başlamıştım. Alanım yine Kafkasya ile ilgiliydi. Ancak bunun yanısıra o günün olaylarından yola çıkarak evrensel konulara da değinmiştim. Bunun sebebi: yazılarımı okuyan insanların az da olsa benim düşüncelerimden haberdar olmalarıydı… Yazarların bu tarz yayınlar yaptıklarını biliyoruz. Köşe yazılarının okunma sayısını merak etmeyen bir yazar yoktur sanırım. Yazılarımın okunma sayılarına baktığımda 5000lerde olduğunu farkettiğimdeki mutluluğumu sanırım tam olarak ifade edemem. İşte bu yazılarımın bir kısmını ve hiç yayınlanmamış düşünce yazılarımı toparlayıp “Bence Kafkasya” adlı kitabı hazırladım. Bu kitaptaki başka bir amacım da: evrensel yazılarla birlikte Kafkasya, aidiyet, kültürümüz ile ilgili konuların bir arada olmasıydı. Bunu da kısmen başardığımı düşünüyorum. Çünkü bu kitabı alan herkes kendinden birşeyler bulabilecekti bu kitapta. Kitap şuan bende kalmadı. Sanıyorum kitapçılarda ve yayınevinde de tükendi. Böyle olunca yazmaya devam etmeliyim diye düşündüm ve yazıyorum…

“Bizim toplumda yapılanın anlatılması ayıp sayılır”

Ali İhsan Aksamaz: Diğer kitabınız “Gumista”. “Gumista” ne zaman ve hangi yayınevinden çıktı? Bu kitabınızla bize hangi bilgileri veriyorsunuz? Yine biliyorum ki, bu kitabınız İngilizce olarak da yayınlandı; üçüncü kitabınız. Kitabınızı İngilizceye kim tercüme etti?

Kutarba Pınar Ersoy Korkmaz: Evet, ikinci kitabım “Kafdağı’nın Işıkları Gumısta”. Bu kitabım 2019 Ocak ayında Apra Yayıncılıktan çıktı. Şu an ikinci baskısının yarısından fazlası tükenmiş durumda. Bu kitabım “Bence Kafkasya”dan çok farklı. Bir gün ilginç bir şey farkettim. Bizler Kafkasya’dan göçmüş insanlar olarak birbirimizi tanımıyorduk. Kimler hangi mücadeleleri vermişler; hangi meşakkatli yolları geçmişler; toplumumuz için neler yapmışlar bilmiyorduk. Bizim toplumda yapılanın anlatılması ayıp sayılır. Kimse yaptığı güzel işlerle övünmez. Hal böyle olunca birtakım olumsuzluklar görüyorsunuz işte bunların olmaması için insanlarımızı tanımamızın önemini anlatmalıydım. Sosyal medyayı oldukça etkin kullanırım. Özellikle Facebook’taki insanlarla artık akrabayız. Hemen hemen hepsi Kafkasyalı. Durum böyle olunca onlara danıştığım çok oluyor. Bu konuyu da ilk Facebook’tan yazdım. Destek çıkan çok oldu. Sadece bir gün içinde önümde 50-60 kişilik bir liste vardı ve hepsinin telefon numarası da mevcuttu. Listeme eklediğim büyüklerimi tek tek aradım. İki kişi hariç, diğerlerinin bu projede yer almayı kabul etmeleri beni hem çok şaşırttı; hem de çok mutlu etti. İnsanlarımızı ölümsüzleştirecek olmak hem bana büyük bir mutluluk veriyordu; hem de omuzlarıma önemli bir yük bırakıyordu. Bu kadar talep olunca bu konuyu sistematiğe bağlamaya karar verdim. Önce yazarlarımızı, ardından şairlerimizi, el sanatçılarımızı, heykel traşlarımızı hazırlamaya karar verdim. İşte Kafdağı’nın Işıkları Gumısta bu serinin ilk kitabı. Ne acıdır ki Türkiye’de bu kitap bir ilk. Çünkü günümüze kadar hiç kimse yazarlarımızı bu denli ayrıntılı olarak yazmamış. Halbuki Türkiye’de iki tane Çerkes Dili ve Edebiyatı bölümü bulunuyor.

Sonra hedefimi omuzlarımdaki yükten dolayı daha yukarılara taşımaya karar verdim. Eğer bu kitap Türkiye’de bir ilkse diğer diasporalarda da yoktur diye düşündüm ve kitabın farklı bir dile de çevrilmesinin şart olduğunu düşündüm. Ancak büyük bir sorun vardı! Bu kitabı kim, hangi dile çevirecekti.

Rusça istemedim. Çünkü anavatanlarımızda Rusça yazan yazarlarımız vardı. Kendi dillerimizde de aynı şekilde. Ancak İngilizce kaynağımız çok azdı ve bu kitap İngilizce’ye çevrilmeliydi ama nasıl?!

Önce Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesinden bir arkadaşım kitabın bir bölümün çevirmeye çalıştı. Ancak çok zorlandığını anlattı. Bu kitabı çeviren kişinin hem çok iyi İngilizce bilmesi, hem çok iyi Türkçe bilmesi hem de kültürümüzü çok iyi bilmesi gerekiyordu. Böyle birini bulmak da çok zordu. Böyle donanımlı birini nasıl bulacaktım.

Almanya’da Köln’de yaşayan, orada çok güzel işlere imza atmış, kültür elçimiz Yusuf Mugba Ağabey ile görüştüm. Tesadüf onun kızı Almanya’da İngiliz dili ve edebiyatı bölümünde yüksek lisans yapıyormuş. Ona sormaya karar verdik. Sağolsun kızımız kitabı çevirmeyi kabul etti ve çok kısa bir sürede kitabı İngilizce’ye çevirdi. Buradan kızımız Sümeyye Bilgen’e, Yusuf Bilgen’e ve eşine sonsuz teşekkürler. Gerçekten kültürümüz sayelerinde farklı diasporalarla buluştu. İyi ki onlar var.

Ali İhsan Aksamaz: Yeni kitap projeniz var mı? Bize müjdeli haberleriniz var mı?

Kutarba Pınar Ersoy Korkmaz: Evet. Yeni kitap projem elbette var. Bu seri kitaplara devam ediyorum.Yeni kitabımın yarısı tamamlanmış durumda.Yine yazarlarımıza yer verdiğim bu kitap da oldukça ilginç olacağa benziyor. Ben kendime bir hedef belirledim ve o hedef doğrultusunda yazmaya devam etmeyi planlıyorum. Her yıl bir kitap sloganıyla çıktım bu yola.

Ali İhsan Aksamaz: Bu söyleşi için size çok teşekkür ederim. Güzelce sorularımı cevapladınız. Siz de isterseniz, söyleşimizi sonlandıralım!  Ancak sizin söyleyecekleriniz varsa, buyurun söyleyin, lütfen! Her zaman yüzünüz gülsün, yüz yaşınıza kadar yaşayın, göğe çıkın!

Kutarba Pınar Ersoy Korkmaz: Tekrar teşekkür ediyorum. Söyleyeceğim o kadar çok şey var ki aslında. Ancak kısaca belirteyim: çok güzel bir coğrafyada yaşıyoruz ve çok sesli bir medeniyet beşiği bu topraklar. Renkliliklerinizi hiç kaybetmeden, sevgi, saygı, barış ve mutlulukla yaşamak hepimizin amacı olmalı diye düşünüyorum. Tüm okuyucularımıza saygılarımı sunuyorum.

+

“Aya dido- k̆ult̆uronoba çkar va ğuras!”

(Goʒ̆otkvala: Andğnari musafiri/ sumari çkimi ren Kutarba Pinar Ersoy Korkmazi. Kutarba Pinar Ersoy Korkmazi ren dobadona çkinişi gamantanerepeşen arteri. Edo k̆ult̆uruli minoba muşi oskedinu şeni şurdoguriten içalişeps emuk. Emus kuğun gamiçkvineri Turkuli- İnglisuri ketabepe.  Emus kuğun gamiçkvineri sum ketabi. Maartani ketabi muşi ren “Çkimi Zmonaten K̆afk̆asya”. Majura ketabi muşis coxons  “Gumista”. Aya ketabi muşi  gamiçkvineren Turkulo do İnglisuro. Kutarba Pinar Ersoy Korkmazi k̆ala bğarğali ma do muşi biyografi do noçalişepeşen molapşinit çkin. Ayati ren int̆erviu çkinişi t̆ekst̆i. Ali İhsan Aksamazi)

+

Ali İhsan Aksamazi:  Pinar Xanum, ma miçkin, tkvan Apxazuri diʒxiri kogiğunan. Emindroneri Rusyaşi İmp̆eriaşi didmapaş k̆elen emindroneri Apxazetişen uçvaten get̆k̆oçineri Apxazi ocağaşi bere ret. Nak̆otxani diʒxirişen Apxazi ret?

Kutarba Pınar Ersoy Korkmazi: Aya int̆erviu şeni, ʒ̆oxle didi  şukuri giʒ̆umert; dido naziği ret tkvan. Mati manebra mşinupt, aya dido mskva ren. (1878) vito ovro oşi do sume neçi do vito ovro ʒ̆anaşi Osmanli- Rusuli Harbi şk̆ule, baba çkimişi p̆ap̆u moxteren Apxazetişen Osmanlişi oxenʒaleşi dixaşa; mecuri moxteren.

Ali İhsan Aksamazi: Ekoni oput̆e tkvanis mu coxons Apxazetis. Tkvan so yeçkindit? Namu nʒ̆opulapes igurit? Mu mesleği giğunan? Mu dulya ikipt? So skidut? Çileri reti? Namu nenape giçkinan?

Kutarba Pinar Ersoy Korkmazi: Baba çkimişi p̆ap̆us Jago coxons. Mara ekoni oput̆e çkinis mu coxons, eya va  gomaşinu aʒ̆i.  P̆ap̆u çkini Jago dibargeren noğa Düzce- Ak̆çak̆ocaşi  andğaneri oput̆e Dilaverişa. Baba çkimişi p̆ap̆u İdrisi, çkimi p̆ap̆u Seyfettini do baba çkimi yeçkinderen aya oput̆es. Uk̆ule  p̆ap̆u çkimi Seyfettini dibargeren noğa Boluşa Edo ma yepçkindi noğa Bolus. Uk̆ule  ma dovoçodini geç̆k̆apuroni, oşkenoni nʒ̆opulape, lise do universit̆etişi gamantana-gurapa  nananoğa  Ank̆aras. Uk̆ule Ankara Gazi Universit̆et̆işi Turkuli Nena do Nç̆arolabaşi Burmeşen dovimezuni. Uk̆ule mağali lisansişi p̆rogrami dovoçodini Ank̆araşi Başkenti Universit̆et̆is; mağali lisansişi branşi çkimi ren gamantana. Aʒ̆i nananoğa Ank̆aras pskidur. Edo oxenʒaleşi ar dayrasti viçalişep.  Kimoceri vore.  Kimoli çkimi ren Turkuli Nenaş mamgurapale. Gurimeç̆voni  ren,  Apxazuri Nena ç̆it̆a-ç̆it̆a oxomaʒ̆onen ma; aya p̆at̆i maʒ̆onen. Nena va giçkit̆aşi, didi p̆roblemi gaqven.  Ketabepe p̆ç̆arupt̆işi do uk̆uleti  didi p̆roblemepe maqu; aya xali k̆aixeşa komiçkin ma.

Ali İhsan Aksamazi: Aʒ̆iti ketabepe tkvanişen molapşinat,  mu iqven! ʒ̆oxle “Çkimi Zmonaten K̆afk̆asya” coxoni ketabi tkvanişen molamişinit. Mundes do namu gamaçkvaleşen gamaxtu aya ketabi tkvani? Mu ambarepe momçapt aya ketabi tkvaniten? Muşeni ç̆arit aya ketabi? Ç̆it̆a- ç̆it̆a molamişinit, mu iqven!

Kutarba Pinar Ersoy Korkmazi: “Çkimi Zmonaten K̆afk̆asya” coxoni ketabi  çkimi kogamaxtu (2018) eçi oşi do vito ovro ʒ̆anaşi ʒ̆anağanis. Gamaçkvale Favorişen kogamaxtu ketabi çkimi.  (2014) eçi oşi do vito otxo ʒ̆anaşen doni mak̆alepe p̆ç̆arup ma.  Mak̆alepe çkimi gamiçkvinu Uludağhaber.net  coxoni ambarişi sait̆is; didopeten K̆afk̆asiyaşen molapşinapt̆i ma. Edoxolo kianaşi majura meselepeşenti  molapşinupt̆i, moro mu! Miletik mak̆alepe çkimi ik̆itxas do iguras çkimi simada, ç̆it̆a- ç̆it̆a rt̆as nati, ma aya mint̆u do emuşeni.  Mç̆arupekti eşo ikipan, ayati komiçkinan çkin. Muk̆o k̆oçik mak̆alepe mutepeşi ik̆itxups yado k̆arta mç̆arus meraği aqven. (5. 000) xut vitoşi k̆oçik ik̆itxupt̆u çkimi mak̆alepe. Aya oxovoʒ̆onişi, ma dido vixeli; xeleba çkimi nenaten va matkven. Sait̆is gamiçkvineri mak̆alepe çkimişen namtinepe do ağani noç̆arepe çkimi kok̆opk̆orobi  do  eşoten “Çkimi Zmonaten K̆afk̆asya” coxoni ketabi  pxaziri ma. Kianaşi ambarepe k̆ala K̆afk̆asya do  minoba do k̆ult̆uri çkinişi ambarepeti vognapi. Armʒika rt̆as nati, gecgineri doviqvi; eşo vizmon. K̆oçik ketabi çkimi ik̆itxaşi, dudi muşişenti ambarepe žirasunt̆u. Ketabişi mteli t̆iraji diçodu. Mati xes çkar ketabi va miğun. Maketabesti, gamaçkvalesti va duskidu. Dulya aşo iquşi, oç̆aru domaç̆irs yado domaʒ̆onu  do udodginu p̆ç̆arup mak̆alepe.

Ali İhsan Aksamazi: Majura ketabi tkvani ren “Gumista”. “Gumista” mundes do namu gamaçkvaleşen gamaxtu? Mu ambarepe momçapt aya ketabi tkvaniten? Ma xolo komiçkin, Aya ketabi tkvani İnglisuroti gamiçkvinu. İnglisuri nenaşa mik goktiru ketabi tkvani?

Kutarba Pinar Ersoy Korkmazi: Ho, majurani ketabi çkimis coxons  “K̆afdağişi Tepe Gumista”. Aya ketabi çkimi gamiçkvinu (2019) eçi oşi do viton çxoro ʒ̆anaşi ʒ̆anağanis Gamaçkvale Apraşk̆elen gamiçkvinu.  Ketabişi majurani t̆rajişi gverdişen dido gamiçinu aʒ̆i; ma eşo miçkin.  Aya ketabi çkimi ren çkvaneri,  “Çkimi Zmonaten K̆afk̆asya”, maartani ketabi çkimi steri va ren. Ar ndğas, onç̆eloni mutu oxovoʒ̆oni ma. Çkin K̆afk̆asyaşen mohaciri gamaxtimeri k̆oçepes  artikartişen ambari va miğunan,  artikartişen uambare voret. Miepek muç̆oşi ok̆vak̆ides, mu ç̆vinape žires lamtinala çkinişi xelak̆aoba şeni muepe qves; çkin antepeşen ambari va miğut̆es. K̆oçepe çkinik noxvenepe mutepeşişen va molaşinapan; oncğore içkinen. Pelaperi do mskva noxvenepe muşiten çkar mitik va imʒkven lamtinalaşi doloxe. Aşo iqvaşi, namtini negat̆iuri ambarepeti yeçkindun; aşo va maqvan, ma aya minon. Emuşeniti ok̆oçinuşi becitobaşen molaşinu  domaç̆irt̆u. Sosyaluri medya, tişen k̆udelişa  vixmar ma.  Didopetenti  feysbuk̆işi k̆oçepe k̆ala mzaxali voret çkin; eşo matkven Mexole mteliti K̆afk̆asuri renan. Eşo iqvaşi, didopeten entepesti p̆k̆itxup ma.  Aya dulya ʒ̆oxle  faysbuk̆işen vognapi ma. Dido k̆oçik mxuci momçu. Xvala ar ndğaşi doloxe, (50- 60) jure neçi do vit- sume neçi  k̆oçişi  ar list̆e xes maqu ma. Entepeşi t̆ilifonoşi nomerape maqu. List̆eşen k̆arta umçanes tito-tito t̆ilifoni govunʒ̆k̆i. Jur k̆oçi var mara, majurapek p̆rojes mxuci momçes. Aya xaliten dido govişaşi do hemiti vixeli ma. Umçanepe çkinişi ambarepe miletis ognapuk dido moxelu ma. Aya rt̆u monk̆a anank̆eni çkimi şeni.  Aya dulyas dido umçanek mxuci momçuşi,  mati aya dulya sist̆emat̆ik̆uro p̆aminon; eşo oç̆aru govonk̆vati ma. ʒ̆oxle mç̆arupe çkinişi, uk̆açxeti şairepe çkinişi, maxeşnoxvenepe çkinişi ambarepe oxaziru govonk̆vatu ma. “K̆afdağişi Tepe Gumista” coxoni ketabi çkimi ren aya noçalişeşi maartani monoçane. Gurişmeç̆voni ren, aʒ̆işa amk̆ata ketabi va gamiçkvineret̆u Turkiyes. Aʒ̆işa mitik mç̆arupe çkinişen amk̆ata det̆ayoni ar ketabi va ç̆areren. Mt̆ini ambari ren; Turkiyes kuğun jur Çerkesuli Nena do Mç̆aralobaşi burme universit̆et̆epes. Anank̆eni komiğun; eşo komiçkin ma. Emuşeniti amk̆ata ketabe oç̆aru govonk̆vati. Aya ketabi iptineri ren mara, majura diasp̆orapesti amk̆ata ketabi gamiçkvineri va ren ma ptkvi.

Ketabi, majura nenapeşa tercume oxvenapu domaç̆irs; eşo vizmoni.   Mara didi p̆roblemi komiğut̆u. Namu nenaşa tercume oxvenapu domaç̆irt̆u?!  Rusuli nenaşa tercume oxvenapu va mint̆u, nanadixas amk̆ata Rusuli ketabepe kort̆u do emuşeni. Apxazuri nenaten ç̆areli amk̆ata ketabepeti kort̆u; ayati komiçkit̆u.  Mara İngilisuri nenaten ketabepe ç̆it̆a miğut̆es. İnglisuri nenaşa tercume umosi k̆ai iqvasunt̆u; eşo vizmoni. Mara muç̆o?! Ank̆araşi Yildirim Beyazit̆işi Universit̆et̆işen ar manebra komiqonun. ʒ̆oxle ketabişi ar noʒ̆ile tercume oxvenu şeni gzalape goru emuk; mara dido meç̆irderen. Eşo miʒ̆u am manebra çkimik.  Hemi İnglisuri do Turkuli nena, hemiti k̆ult̆uri çkini mç̆ipaşaşi oçkinu dvaç̆irt̆u aya ketabaşi tercumanis.  Amk̆ata k̆oçi solen mažirasunt̆u ma?! Amk̆ata xçetomoni çkinerk̆oçi solen mažirasunt̆u p̆ea!

Ar cumadi komiqonun; Almanyaşi noğa K̆olnis skidun, k̆ult̆uriş elçi ren. Dido pelaperi k̆ult̆uruli dulya ikips; Yusuf Mugba Cumadi k̆ala bğarğali ma. Didi sup̆rizi ren, k̆ulani muşi rt̆eren mağali lisansiş mamgure İngilisuri Nena do Mç̆aralobaşi Burmes Almanyas. Emus p̆k̆itxit. Allahik nuşvelas, am k̆ulani çkinik ketabişi tercumes memişvelu. Edo mk̆ule oraşi doloxe, ketabi çkimi İnglisuri nenaşa goktiru am k̆ulani çkinik. Opşa selami vuʒ̆umer k̆ulani çkini Sumeyye Bilgenis, Yusuf Bilgenis do çili muşis. Mtini giʒ̆vat, entepeşi landeten, ketabi çkimi ignapinu majura diasp̆orapesti. Mu k̆ai, entepe steri xalk̆i komiqonunan çkin.

Ali İhsan Aksamazi: Ağani ketabi oç̆aruşi p̆rojepe giğunani? Ağani pukironi ambarepe momçateni çkinda?

Kutarba Pinar Ersoy Korkmazi: Ho! Moro mu, ağani ketabiş p̆rojeti komiğun. Amk̆ata ketabepe oç̆arus mevaqonup ma. Ağani ketabi çkimişi gverdi dop̆ç̆ari, voçodini. Aya ağani ketabi çkimitenti, xolo mç̆arupe çkinişen ambarepe vognapap ma. Dido onç̆eloni ketabi yeçkindasen; eşo vizmon ma. Ar noğira komiğun do eya noğiraten oç̆arus mevaqonup. Amk̆ata p̆lanepe vikip ma. K̆arta ʒ̆anas ar ketabi gamiçkvinas! Aya ren çkimi ağani slogani. Edo aya sloganiten gzas gebdgiti.

Ali İhsan Aksamazi: Aya int̆erviu şeni dido şukuri giʒ̆umert ma. Tkvan mskvaşa nena gemiktirit. Tkvanti ginonan na, aʒ̆i voçodinat aya int̆erviu! Xoloti tkvan otkvaluşi çkva mutu çkva giğunan na, eti miʒ̆vit, mu iqven! P̆anda ixelit, oşi ʒ̆aneri iqvat, ʒaşa yextat!

Kutarba Pinar Ersoy Korkmazi: Mati xolo şukuri giʒ̆umert. Mtini giʒ̆vat, otkvaluşi dido ambari komiğun ma. Mara mk̆ule nenaten giʒ̆vat; dido mskva ar coğrafyas pskidurt çkin. Edo aya dixa ren dido-k̆ult̆uroni ar medeniyetişi dixa. Aya dido- k̆ult̆uronoba çkini çkar va ğuras. Edo qoropa, hurmeti, misoba do xelebaten dopskidat; aya domaç̆irnan; eşo vizmon ma. Mteli mak̆itxalepes şukuri giʒ̆umert ma.

+

აჲა დიდოკულტურონობა ჩქარ ვა ღურას!”

(გოწოთქვალა: ანდღნარი მუსაфირი/ სუმარი ჩქიმი რენ ქუთარბა ფინარ ერსოჲ ქორქმაზი. ქუთარბა ფინარ ერსოჲ ქორქმაზი რენ დობადონა ჩქინიში გამანთანერეფეშენ ართერი. ედო კულტურული მინობა მუში ოსქედინუ შენი შურდოგურითენ იჩალიშეფს ემუქ. ემუს ქუღუნ გამიჩქვინერი თურქული- ინგლისური ქეთაბეფე.  ემუს ქუღუნ გამიჩქვინერი სუმ ქეთაბი. მაართანი ქეთაბი მუში რენ “ჩქიმი ზმონათენ კაфკასჲა”. მაჟურა ქეთაბი მუშის ჯოხონს  “გუმისთა”. აჲა ქეთაბი მუში  გამიჩქვინერენ თურქულო დო ინგლისურო. ქუთარბა ფინარ ერსოჲ ქორქმაზი კალა ბღარღალი მა დო მუში ბიჲოგრაфი დო ნოჩალიშეფეშენ მოლაფშინით ჩქინ. აჲათი რენ ინტერვიუ ჩქინიში ტექსტი. ალი იჰსან აქსამაზი)

+

ალი იჰსან აქსამაზიფინარ ხანუმ, მა მიჩქინ, თქვან აფხაზური დიცხირი ქოგიღუნან. ემინდრონერი რუსჲაში იმპერიაში დიდმაფაშ კელენ ემინდრონერი აფხაზეთიშენ უჩვათენ გეტკოჩინერი აფხაზი ოჯაღაში ბერე რეთ. ნაკოთხანი დიცხირიშენ აფხაზი რეთ?

ქუთარბა ıნარ ერსოჲ ქორქმაზი: აჲა ინტერვიუ შენი, წოხლე დიდი  შუქური გიწუმერთ; დიდო ნაზიღი რეთ თქვან. მათი მანებრა მშინუფთ, აჲა დიდო მსქვა რენ. (1878) ვითო ოვრო ოში დო სუმე ნეჩი დო ვითო ოვრო წანაში ოსმანლი- რუსული ჰარბი შკულე, ბაბა ჩქიმიში პაპუ მოხთერენ აფხაზეთიშენ ოსმანლიში ოხენცალეში დიხაშა; მეჯური მოხთერენ.

ალი იჰსან აქსამაზი: ექონი ოფუტე თქვანის მუ ჯოხონს აფხაზეთის. თქვან სო ჲეჩქინდით? ნამუ ნწოფულაფეს იგურით? მუ მესლეღი გიღუნან? მუ დულჲა იქიფთ? სო სქიდუთ? ჩილერი რეთი? ნამუ ნენაფე გიჩქინან?

ქუთარბა ფინარ ერსოჲ ქორქმაზი: ბაბა ჩქიმიში პაპუს ჟაგო ჯოხონს. მარა ექონი ოფუტე ჩქინის მუ ჯოხონს, ეჲა ვა  გომაშინუ აწი.  პაპუ ჩქინი ჟაგო დიბარგერენ ნოღა დüზჯე- აკჩაკოჯაში  ანდღანერი ოფუტე დილავერიშა. ბაბა ჩქიმიში პაპუ იდრისი, ჩქიმი პაპუ სეჲфეთთინი დო ბაბა ჩქიმი ჲეჩქინდერენ აჲა ოფუტეს. უკულე  პაპუ ჩქიმი სეჲфეთთინი დიბარგერენ ნოღა ბოლუშა ედო მა ჲეფჩქინდი ნოღა ბოლუს. უკულე  მა დოვოჩოდინი გეჭკაფურონი, ოშქენონი ნწოფულაფე, ლისე დო უნივერსიტეთიში გამანთანა-გურაფა  ნანანოღა  ანკარას. უკულე ანქარა გაზი უნივერსიტეტიში თურქული ნენა დო ნჭაროლაბაში ბურმეშენ დოვიმეზუნი. უკულე მაღალი ლისანსიში პროგრამი დოვოჩოდინი ანკარაში ბაშქენთი უნივერსიტეტის; მაღალი ლისანსიში ბრანში ჩქიმი რენ გამანთანა. აწი ნანანოღა ანკარას ფსქიდურ. ედო ოხენცალეში არ დაჲრასთი ვიჩალიშეფ.  ქიმოჯერი ვორე.  ქიმოლი ჩქიმი რენ თურქული ნენაშ მამგურაფალე. გურიმეჭვონი  რენ,  აფხაზური ნენა ჭიტა-ჭიტა ოხომაწონენ მა; აჲა პატი მაწონენ. ნენა ვა გიჩქიტაში, დიდი პრობლემი გაყვენ.  ქეთაბეფე პჭარუფტიში დო უკულეთი  დიდი პრობლემეფე მაყუ; აჲა ხალი კაიხეშა ქომიჩქინ მა.

ალი იჰსან აქსამაზი: აწითი ქეთაბეფე თქვანიშენ მოლაფშინათ,  მუ იყვენ! წოხლე “ჩქიმი ზმონათენ კაфკასჲა” ჯოხონი ქეთაბი თქვანიშენ მოლამიშინით. მუნდეს დო ნამუ გამაჩქვალეშენ გამახთუ აჲა ქეთაბი თქვანი? მუ ამბარეფე მომჩაფთ აჲა ქეთაბი თქვანითენ? მუშენი ჭარით აჲა ქეთაბი? ჭიტა- ჭიტა მოლამიშინით, მუ იყვენ!

ქუთარბა ფინარ ერსოჲ ქორქმაზი: “ჩქიმი ზმონათენ კაфკასჲა” ჯოხონი ქეთაბი  ჩქიმი ქოგამახთუ (2018) ეჩი ოში დო ვითო ოვრო წანაში წანაღანის. გამაჩქვალე Фავორიშენ ქოგამახთუ ქეთაბი ჩქიმი.  (2014) ეჩი ოში დო ვითო ოთხო წანაშენ დონი მაკალეფე პჭარუფ მა.  მაკალეფე ჩქიმი გამიჩქვინუ ულუდაღჰაბერ.ნეთ  ჯოხონი ამბარიში საიტის; დიდოფეთენ კაфკასიჲაშენ მოლაფშინაფტი მა. ედოხოლო ქიანაში მაჟურა მესელეფეშენთი  მოლაფშინუფტი, მორო მუ! მილეთიქ მაკალეფე ჩქიმი იკითხას დო იგურას ჩქიმი სიმადა, ჭიტა- ჭიტა რტას ნათი, მა აჲა მინტუ დო ემუშენი.  მჭარუფექთი ეშო იქიფან, აჲათი ქომიჩქინან ჩქინ. მუკო კოჩიქ მაკალეფე მუთეფეში იკითხუფს ჲადო კართა მჭარუს მერაღი აყვენ. (5. 000) ხუთ ვითოში კოჩიქ იკითხუფტუ ჩქიმი მაკალეფე. აჲა ოხოვოწონიში, მა დიდო ვიხელი; ხელება ჩქიმი ნენათენ ვა მათქვენ. საიტის გამიჩქვინერი მაკალეფე ჩქიმიშენ ნამთინეფე დო აღანი ნოჭარეფე ჩქიმი ქოკოფკორობი  დო  ეშოთენ “ჩქიმი ზმონათენ კაфკასჲა” ჯოხონი ქეთაბი  ფხაზირი მა. ქიანაში ამბარეფე კალა კაфკასჲა დო  მინობა დო კულტური ჩქინიში ამბარეფეთი ვოგნაფი. არმციქა რტას ნათი, გეჯგინერი დოვიყვი; ეშო ვიზმონ. კოჩიქ ქეთაბი ჩქიმი იკითხაში, დუდი მუშიშენთი ამბარეფე ძირასუნტუ. ქეთაბიში მთელი ტირაჟი დიჩოდუ. მათი ხეს ჩქარ ქეთაბი ვა მიღუნ. მაქეთაბესთი, გამაჩქვალესთი ვა დუსქიდუ. დულჲა აშო იყუში, ოჭარუ დომაჭირს ჲადო დომაწონუ  დო უდოდგინუ პჭარუფ მაკალეფე.

ალი იჰსან აქსამაზი: მაჟურა ქეთაბი თქვანი რენ “გუმისთა”. “გუმისთა” მუნდეს დო ნამუ გამაჩქვალეშენ გამახთუ? მუ ამბარეფე მომჩაფთ აჲა ქეთაბი თქვანითენ? მა ხოლო ქომიჩქინ, აჲა ქეთაბი თქვანი ინგლისუროთი გამიჩქვინუ. ინგლისური ნენაშა მიქ გოქთირუ ქეთაბი თქვანი?

ქუთარბა ფინარ ერსოჲ ქორქმაზი: ჰო, მაჟურანი ქეთაბი ჩქიმის ჯოხონს  “კაфდაღიში თეფე გუმისთა”. აჲა ქეთაბი ჩქიმი გამიჩქვინუ (2019) ეჩი ოში დო ვითონ ჩხორო წანაში წანაღანის გამაჩქვალე აფრაშკელენ გამიჩქვინუ.  ქეთაბიში მაჟურანი ტრაჟიში გვერდიშენ დიდო გამიჩინუ აწი; მა ეშო მიჩქინ.  აჲა ქეთაბი ჩქიმი რენ ჩქვანერი,  “ჩქიმი ზმონათენ კაфკასჲა”, მაართანი ქეთაბი ჩქიმი სთერი ვა რენ. არ ნდღას, ონჭელონი მუთუ ოხოვოწონი მა. ჩქინ კაфკასჲაშენ მოჰაჯირი გამახთიმერი კოჩეფეს  ართიქართიშენ ამბარი ვა მიღუნან,  ართიქართიშენ უამბარე ვორეთ. მიეფექ მუჭოში ოკვაკიდეს, მუ ჭვინაფე ძირეს ლამთინალა ჩქინიში ხელაკაობა შენი მუეფე ყვეს; ჩქინ ანთეფეშენ ამბარი ვა მიღუტეს. კოჩეფე ჩქინიქ ნოხვენეფე მუთეფეშიშენ ვა მოლაშინაფან; ონჯღორე იჩქინენ. ფელაფერი დო მსქვა ნოხვენეფე მუშითენ ჩქარ მითიქ ვა იმცქვენ ლამთინალაში დოლოხე. აშო იყვაში, ნამთინი ნეგატიური ამბარეფეთი ჲეჩქინდუნ; აშო ვა მაყვან, მა აჲა მინონ. ემუშენითი ოკოჩინუში ბეჯითობაშენ მოლაშინუ  დომაჭირტუ. სოსჲალური მედჲა, თიშენ კუდელიშა  ვიხმარ მა.  დიდოფეთენთი  фეჲსბუკიში კოჩეფე კალა მზახალი ვორეთ ჩქინ; ეშო მათქვენ მეხოლე მთელითი კაфკასური რენან. ეშო იყვაში, დიდოფეთენ ენთეფესთი პკითხუფ მა.  აჲა დულჲა წოხლე  фაჲსბუკიშენ ვოგნაფი მა. დიდო კოჩიქ მხუჯი მომჩუ. ხვალა არ ნდღაში დოლოხე, (50- 60) ჟურე ნეჩი დო ვით- სუმე ნეჩი  კოჩიში  არ ლისტე ხეს მაყუ მა. ენთეფეში ტილიфონოში ნომერაფე მაყუ. ლისტეშენ კართა უმჩანეს თითო-თითო ტილიфონი გოვუნწკი. ჟურ კოჩი ვარ მარა, მაჟურაფექ პროჟეს მხუჯი მომჩეს. აჲა ხალითენ დიდო გოვიშაში დო ჰემითი ვიხელი მა. უმჩანეფე ჩქინიში ამბარეფე მილეთის ოგნაფუქ დიდო მოხელუ მა. აჲა რტუ მონკა ანანკენი ჩქიმი შენი.  აჲა დულჲას დიდო უმჩანექ მხუჯი მომჩუში,  მათი აჲა დულჲა სისტემატიკურო პამინონ; ეშო ოჭარუ გოვონკვათი მა. წოხლე მჭარუფე ჩქინიში, უკაჩხეთი შაირეფე ჩქინიში, მახეშნოხვენეფე ჩქინიში ამბარეფე ოხაზირუ გოვონკვათუ მა. “კაфდაღიში თეფე გუმისთა” ჯოხონი ქეთაბი ჩქიმი რენ აჲა ნოჩალიშეში მაართანი მონოჩანე. გურიშმეჭვონი რენ, აწიშა ამკათა ქეთაბი ვა გამიჩქვინერეტუ თურქიჲეს. აწიშა მითიქ მჭარუფე ჩქინიშენ ამკათა დეტაჲონი არ ქეთაბი ვა ჭარერენ. მტინი ამბარი რენ; თურქიჲეს ქუღუნ ჟურ ჩერქესული ნენა დო მჭარალობაში ბურმე უნივერსიტეტეფეს. ანანკენი ქომიღუნ; ეშო ქომიჩქინ მა. ემუშენითი ამკათა ქეთაბე ოჭარუ გოვონკვათი. აჲა ქეთაბი იფთინერი რენ მარა, მაჟურა დიასპორაფესთი ამკათა ქეთაბი გამიჩქვინერი ვა რენ მა ფთქვი.

ქეთაბი, მაჟურა ნენაფეშა თერჯუმე ოხვენაფუ დომაჭირს; ეშო ვიზმონი.   მარა დიდი პრობლემი ქომიღუტუ. ნამუ ნენაშა თერჯუმე ოხვენაფუ დომაჭირტუ?!

რუსული ნენაშა თერჯუმე ოხვენაფუ ვა მინტუ, ნანადიხას ამკათა რუსული ქეთაბეფე ქორტუ დო ემუშენი. აფხაზური ნენათენ ჭარელი ამკათა ქეთაბეფეთი ქორტუ; აჲათი ქომიჩქიტუ.  მარა ინგილისური ნენათენ ქეთაბეფე ჭიტა მიღუტეს. ინგლისური ნენაშა თერჯუმე უმოსი კაი იყვასუნტუ; ეშო ვიზმონი. მარა მუჭო?! ანკარაში ჲილდირიმ ბეჲაზიტიში უნივერსიტეტიშენ არ მანებრა ქომიყონუნ. წოხლე ქეთაბიში არ ნოწილე თერჯუმე ოხვენუ შენი გზალაფე გორუ ემუქ; მარა დიდო მეჭირდერენ. ეშო მიწუ ამ მანებრა ჩქიმიქ.  ჰემი ინგლისური დო თურქული ნენა, ჰემითი კულტური ჩქინი მჭიფაშაში ოჩქინუ დვაჭირტუ აჲა ქეთაბაში თერჯუმანის.  ამკათა კოჩი სოლენ მაძირასუნტუ მა?! ამკათა ხჩეთომონი ჩქინერკოჩი სოლენ მაძირასუნტუ პეა!

არ ჯუმადი ქომიყონუნ; ალმანჲაში ნოღა კოლნის სქიდუნ, კულტურიშ ელჩი რენ. დიდო ფელაფერი კულტურული დულჲა იქიფს; ჲუსუф მუგბა ჯუმადი კალა ბღარღალი მა. დიდი სუპრიზი რენ, კულანი მუში რტერენ მაღალი ლისანსიშ მამგურე ინგილისური ნენა დო მჭარალობაში ბურმეს ალმანჲას. ემუს პკითხით. ალლაჰიქ ნუშველას, ამ კულანი ჩქინიქ ქეთაბიში თერჯუმეს მემიშველუ. ედო მკულე ორაში დოლოხე, ქეთაბი ჩქიმი ინგლისური ნენაშა გოქთირუ ამ კულანი ჩქინიქ. ოფშა სელამი ვუწუმერ კულანი ჩქინი სუმეჲჲე ბილგენის, ჲუსუф ბილგენის დო ჩილი მუშის. მთინი გიწვათ, ენთეფეში ლანდეთენ, ქეთაბი ჩქიმი იგნაფინუ მაჟურა დიასპორაფესთი. მუ კაი, ენთეფე სთერი ხალკი ქომიყონუნან ჩქინ.

ალი იჰსან აქსამაზი: აღანი ქეთაბი ოჭარუში პროჟეფე გიღუნანი? აღანი ფუქირონი ამბარეფე მომჩათენი ჩქინდა?

ქუთარბა ფინარ ერსოჲ ქორქმაზი: ჰო! მორო მუ, აღანი ქეთაბიშ პროჟეთი ქომიღუნ. ამკათა ქეთაბეფე ოჭარუს მევაყონუფ მა. აღანი ქეთაბი ჩქიმიში გვერდი დოპჭარი, ვოჩოდინი. აჲა აღანი ქეთაბი ჩქიმითენთი, ხოლო მჭარუფე ჩქინიშენ ამბარეფე ვოგნაფაფ მა. დიდო ონჭელონი ქეთაბი ჲეჩქინდასენ; ეშო ვიზმონ მა. არ ნოღირა ქომიღუნ დო ეჲა ნოღირათენ ოჭარუს მევაყონუფ. ამკათა პლანეფე ვიქიფ მა. კართა წანას არ ქეთაბი გამიჩქვინას! აჲა რენ ჩქიმი აღანი სლოგანი. ედო აჲა სლოგანითენ გზას გებდგითი.

ალი იჰსან აქსამაზი: აჲა ინტერვიუ შენი დიდო შუქური გიწუმერთ მა. თქვან მსქვაშა ნენა გემიქთირით. თქვანთი გინონან ნა, აწი ვოჩოდინათ აჲა ინტერვიუ! ხოლოთი თქვან ოთქვალუში ჩქვა მუთუ ჩქვა გიღუნან ნა, ეთი მიწვით, მუ იყვენ! პანდა იხელით, ოში წანერი იყვათ, ცაშა ჲეხთათ!

ქუთარბა ფინარ ერსოჲ ქორქმაზი: მათი ხოლო შუქური გიწუმერთ. მთინი გიწვათ, ოთქვალუში დიდო ამბარი ქომიღუნ მა. მარა მკულე ნენათენ გიწვათ; დიდო მსქვა არ ჯოღრაфჲას ფსქიდურთ ჩქინ. ედო აჲა დიხა რენ დიდო-კულტურონი არ მედენიჲეთიში დიხა. აჲა დიდო- კულტურონობა ჩქინი ჩქარ ვა ღურას. ედო ყოროფა, ჰურმეთი, მისობა დო ხელებათენ  დოფსქიდათ; აჲა დომაჭირნან; ეშო ვიზმონ მა. მთელი მაკითხალეფეს შუქური გიწუმერთ მა.