GHUNEKHO Savsır Özbay

Çerkeslerin sürgünün etkileri günümüze değin devam etmesine karşın ne yazık ki bizler bunun farkında değiliz. Bu nedenle de geçmişi geleceğimize taşırken zorlanıyoruz. Göçle ilgili bir çok belge kayıtlarda bulunuyor. Bu belgelerin çoğu Osmanlı, İngiliz, Fransızlara ait olanlardır. Ne yazık ki Rusların bizimle ilgili belgelerine ulaşamıyoruz.

Elimizdeki belgelerin fotokopileri Haziran 1980 tarihinde Ankara Derneği’ne babam GHUNEKHO K.Özbay tarafından bırakılmıştı. Daha sonraları bu belgelerin bir kısmı Ürdün üzerinden yayınlandı ama halkımıza ulaşmadı. Bu nedenle göçle ilgili belge ve dokümanları tekrar sizlere ulaştırmak istiyorum. Çünkü, anavatan toprakları için atalarımızın çektiği, çektirildiği acıların hepimiz tarafından bilinmesi gerekir.

1) 1870 Tarihli Ermeni bildirisi

Madde -7: Kürtler ve son zamanlarda Çerkesler, illerde halkı rahatsız, aynı zamanda hükümetin hazinesine zarar veriyorlar. Asker vermiyorlar. Halbuki diğer halk hem silahsız, hem de devletin vergilerine boyun eğerler ya bunların ellerindeki silahlar toplanmalı veya diğer halka silah verilmelidir. (Tarihte Ermeniler ve Ermeni meselesi, Belge yayınları, 1976, İstanbul)

2) 13 Mart 1878 Tarihli Osmanlı-Rus Antlaşması

Madde -3: Ermenistan’dan Rusya askerlerinin istilası altında bulunup yüce devletimize verilmesi gereken yerlerin boşaltılması, oralarda iki devletin dostane münasebetlerine zararlı karışıklıklara yer verilebileceğinden yüce devletimiz Ermenilerin barındığı eyaletlerde mahalli menfaatlerin gerektirdiği ıslahat ve düzenlemeyi vakit kaybetmemeksizin yapmayı ve Ermenilerin Kürtlere ve Çerkeslere karşı ehemmiyetini sağlamayı garanti eder. (Yukarıdaki eser, Sh.209)

3) 1878 Berlin Antlaşması

Madde -22: Bu il için Avrupa’da şimdiki jandarma şeklinde derhal düzenli kuvvetli bir zabıta örgütü lazımdır. Bunların adeta ihtiyacıyla uygun bulunacak halkın eğitim görmüş tabakasından Türk-İslam, diğer yarısı Ermeni olarak alınacak. Kendilerine yeterli ve düzenli aylık verilecek. Bu yeni zabıta örgütü içine Çerkes-Kürt gibi vahşi milletlerden kimse alınmamalı ve şimdiki zaptiyelerle bunların büyük, küçük subayları devamlı yolsuzluklara alışmış, iş bilmez yeteneksiz, jandarmaya alınmayacak insanlar oldukları için bu örgüte sokulmamalıdır. (Aynı eser, Sh.278)

4) 1878 Berlin Antlaşması

Madde -41: Her yerde izinsiz ve teminatsız olarak serbestçe silah taşıyan Kürt ve Çerkeslerin silahlarının alınması ve uygar milletlerdeki usule uyularak kendilerinde bütün beylik (Devletten) silahlarının alınması, aksi taktirde Ermenilere silah verilerek hayatlarını, mallarını, namuslarının korunmasına izin verilmesi. (Aynı eser, Sh.281)

Çerkeslerin 1864’ten sonra Anadolu’ya yerleşmeleriyle başlayan olayların Ermenilerin bize yaklaşım ve bakışlarını yansıtmak istedim. Yeni belge ve dokümanlarla birlikte olmak dileğiyle…