ÇERKES KÜLTÜRÜ VE DARWİN

Culture Club

Türkiye değişik etnik kökenlerden gelen insanlardan kurulu bir ülke. Neden?

Çünkü modern TC büyük Osmanlı İmparatorluğu’nun cumhuriyet rejimi olarak biçim değiştirmiş halidir ama içinde yaşayan değişik etnik kökenli grupların hala devamları olan kültürler bu topraklar üzerinde yaşamaktadır. Culture Club Çerkes bir baba,Türkmen bir annenin melez çocuğu olarak bu topraklarda dünyaya geldi.

Müslümanlığı benimsemiş Çerkesler 1876 Osmanlı-Rus savaşından sonra dönemin Osmanlı padişahı tarafından Türkiye’ye davet edildiler. Osmanlı’nın asıl amacı olası yeni bir savaşta Çerkesleri Rusya’ya karşı kullanmaktı.

Bu nedenle davet edilen Çerkesler jeo-stratejik olarak Türkiye’nin değişik bölgelerine yerleştirilmekle beraber Rusya tehlikesine karşı özellikle Karadeniz boylarına serpiştirilmişlerdir.

1 milyon civarında olduğu tahmin edilen göç eden Çerkeslerin neredeyse yarısı göç sırasında gemilerdeki olumsuz koşullar ve iklim değişikliği nedeniyle değişik hastalıklardan yaşamlarını kaybettiler.

Yaşamda kalmayı başarabilenler Anadolu’nun değişik yerlerine yerleştirildiler.

İşte Anadolu Türk halkı ile Çerkeslerin kültürel etkileşimleri bundan sonra başladı.

Anadolu toprakları kadının söz sahibi olduğu MÖ.4000 yıl önceki kültürünü Çerkesler ile yeniden keşfetti.Yalnız Çerkes kızı evlendikten sonra söz hakkını büyük ölçüde yitiriyordu,bu nedenle Çerkes kızları geç evlenir,ama bu başka bir yazının konusu.

Çerkes kültüründe haremlik selamlık olmadığı gibi,tam tersi Çerkes gençleri evlenene kadar hepsinin birbirini tanımasını sağlayan kökünü binlerce yıllık kültürden alan olağanüstü bir sosyal sisteme sahipti.

Bu nedenle İslam kültürü Çerkeslere tam olarak işleyememiştir.

Bu öyle bir kültürdü ki, herkesi şaşırtmaya hala devam etmektedir. Uygarlıkların en önemli göstergelerinden olan dil Çerkeslerde sınırları zorlamıştır, 13’ten fazla boya ve dile bölünmüş Çerkeslerdeki konuşma dilindeki sessiz harflerin sayısı bazı boylarda 80 civarındadır.

Bu günkü alfabelerin harf sayısının 30 civarında olduğunu düşünelim, aradaki farkı hayal edelim.

Çerkesler TC’nin kurulmasında önemli görevler almışlardır, örneğin Culture Club’nin dedesi İstiklal Savaşı gazisidir.

Çerkes erkekleri dik kafalıdır, boyun eğmez, kadınları onurludur! Halk dansları bunu açıkça sergiler.

Halk danslarının açığa vurumu olan oyunlarında bunu görebilirsiniz .Yıllarca Rus halk dansları diye Batı’da alkışlanmış, yıllarca bazı Türk halk dansları olarak Türk filmlerinde gösterilmişlerse de her iki kültürle bazı ortak noktaları olsa da temelde ilgisi yoktur.

Peki Darwin ile ne ilgisi var?

Vizenizi alırken ırkınızın sorulduğu bölüme “Caucassian” şıkkını neden işaretliyorsunuz.

“Caucassian” yani, Çerkes şıkkını? Hiç düşündünüz m?

Yani Kafkasyalı, beyaz ırkı ve Avrupalıyı simgeleyen.

Doğal seçilimin seksüel seçilim alt dalı Çerkesler arasında yaygın bir sosyal kuraldır, kökü binlerce yıllık bir gelenektir.

Bu gelenekte esas evlenene kadar tüm gençlerin birbirini tanıma, tanışma esasına dayanır. Buna yönelik oyunlar vardır. Bu oyunlara düğün denir, gerçek düğünler sırasında birkaç gün oynanır, gerçek düğün olmadığında düğün adı altında istedikleri zaman toplanırlar.

Çerkeslerde akraba evliliği ve kaşenliği yasaktır. Bu nedenle Çerkeslerde akraba evliliğinden kaynaklanan hastalıklar olmaz.

Bu oyunların oynanabilmesi için her Çerkes evinde büyük bir salon bulunur, gençler bu salonlarda zaman zaman toplanır oyunlar oynar, birbirlerini tanırlar.

Kızlı-erkekli karışık bu ortamlara alışkın olduklarından karşı cinsle konuşurken elleri ayakları dolanmaz, girişken olurlar.

Bu ortamlarda herkes gerek fiziksel beğeni, gerek diğer kıstasları ne ise ileride evlenmeyi düşündüğü kişiyi seçer.

Seçimde kız ve erkeğin söz hakkı eşittir. Bir Çerkes kızı sizi beğendiyse arkadaşlık teklif edebilir, bu doğal karşılanır. Türklere bu gelenekler tuhaf geldiğinden ne olup bittiğini anlayamazlar, anlayamadıkları için bu toplantılara alınmazlar.

Kimisi ilk kaşeni ile evlenir, kimisi yıllarca o düğün senin bu düğün benim dolanır durur. Çok fazla seçenek olunca düğünler de bitmez, bir türlü beğendiğini bulamayanlar çoktur, o yüzden Çerkeslerde evlilik yaşının 40’lara kadar uzanır. (Abhaz, Abaza)

Türklerin dilindeki Abaza buradan gelir, 40 yaşına kadar evlenmeyince Abaza kalınabilir. (Bu kelimenin aslı Abhaz’dır,bir Çerkes koludur Abhazlar.)

Darwin ile ne ilgisi var? Anlayabilen anladı.

Eğer karşınızda karşı cinsten seçecek çok seçenek varsa mutlaka iyiler seçilecek, diğerleri elenecektir.

Bu kurallar nedeniyle Çerkeslerin çoğunun eli yüzü düzgündür. Çerkeslerde çirkin olanların çoğu maalesef evde kalır. Soyunu sürdüremez.

Osmanlı sarayında Çerkes kızları güzellikleri nedeniyle pek revaçtaydılar.

Didofun

Bilgiler için teşekkürler.

Benim de anne tarafım Gürcü’dür ama Gürcü-Çerkes çok iç içe geçmiş yapıları var zaten. Kendi köylerindeki düğünlere Çerkes düğünü derler ve bir kaç kez tanık olmuştum hiçbir şekilde haremlik-selamlık uygulama olmaz. Kızlar erkekler hep birlikte dans eder, oynarlar. El ele, diz dize otururlar. Bu yapılan Anadolu’nun bir çok yerinde ahlaksızlık olarak sayılsa da Kafkas adetlerinde bu çok normaldir.

Gerçekten bu kültürü tanıdıkça hayran kalıyorum. Arap dininin Anadolu halkını ne hale getirdiğini çok iyi anlayabiliyoruz.

Çok doğru. Kafkas halklarının gelenekleri o kadar güçlüdür ki, İslam onlara derinden etki edememiştir. Kafkas halklarının geleneklerinde haremlik-selamlık yoktur…

Türkiye’deki Çerkesler çevrelerindeki köylerin yoğun İslami baskısı altında kaldıkları için Kafkasya’daki yaşantılarından biraz daha tutuculardır ama Türklere göre daha açık görüşlü olduğumuz ise bir gerçektir.

Sinnem

İki dostum var, ikisi de Çerkes ve beni hep Çerkes’e benzetirler.

Düğünleri çok eğlenceli geçer. Gençler için ayrı bir yerde devam ettirilir, sabaha kadar.
En sonda da bütün gençler sohbet ederler bir odada.

Hele kaşenlik olaylarına geçilir ki, anlatılmaz, yaşanmalı…

Yalnız Kayseri’de bulunan Çerkeslerin büyük çoğunluğu İslam dinine fazlasıyla bağlı…

Didofun

Ağabey çok güzel bilgiler vermişsin teşekkürler. Evet genellikle bu yörenin insanları gerçekten ”eski toprak” oluyor. Köyde yaşlılarımız öldüklerinde 90-100 yaş civarında oluyorlar. Ancak nedense kanser vakalarında meydana gelen artış artık bir çok insanımızı erken yaşta alıp götürebiliyor.

Özellikle şu tablo beni gerçekten çok duygulandırdı.

Kafkas insanı bu kadar medeni, insancıl ve açık görüşlü olmasına rağmen maalesef İslam’ın tesiri herkese işlemeyi başardı.

Bizim ailelerde de insanlar artık toplumun her kesiminden etki altında kaldılar ve Gürcü kızları aşırı dinciler ile bile evlendirildi. Bunun sonucu olarak hepsinde kökten gelen değerler yok olmaya başladı.

Daha gençliklerinde hiç tanımadıkları erkeklerle beraber dans eden oynayan kızlarımız maalesef dini baskılar sonucu beyinleri yıkandı.

Yazık ki ne yazık…

Culture Club

Esas çarpıcı bilgi ise şimdi geliyor…

Laik, modern TC’nin kurulmasını sağlayan baş aktörler Balkan ve Kafkas kökenlidir. Balkanlara ve Kafkasya’daki halklara baktığınızda İslami motiflerin geri planda kaldığı açıkça görülür.

Şimdi AKP ile yaşadığımız karşı devrim hareketi bizim temellerini attığımız laik sistemi yok etmeye çalışıyor…

İşte aramızdaki kavga bu…

Dedektif

Hocam gerçekten çok can alıcı bir konuda tespitte bulunmuşsun. Sadece Türkiye Cumhuriyeti’ni değil, Osmanlı’yı Osmanlı yapan yine Balkan ve Kafkas milletleriydi.

Dimension

Bende Çanakkale Çerkeslerindenim. Çerkes köyünde büyüdüm sayılır. Çerkesce’de bildirim: Side vusit. Vu Doga. Halov,Pisi falan. İyi anlarım fakat fazla konuşamıyorum.

Annem Çerkes, babam Muhacir. Kendimde bir üstteledim Almanya’da doğdum. Yani acayip Multikulti”yim!

Hakikaten Çerkesler mert ve iyilik severdirler. Amma o kadar da inatçıdırlar.

Saygılar İlke ağabey, memnun oldum tanıştığımıza.

Saygılar.

Dimension

Çerkes olunmaz, Çerkes doğulur, der Çerkesler.

Çerkeslerin kendilerine has dilleri örf ve adetleri vardır.

Çerkesler, bırakınız akraba evliliği yapmayı, kendi mahallesinden, arkadaşlarının akrabalarını bile eş olarak seçmezler. Mahalle, köy delikanlıları kızları başka köylere düğünlere götürür ,gece yarısı yine evlerine teslim ederler. Hiç bir sarkıntılık ve laf olmaz.
Kızlar, erkekler kendi aralarında görüşür konuşurlar. Saklı, gizli falan değil. Herkes görür, bilir.

Akşamları kızlar ile erkekler buluşup bir kızın evinde toplantı yaparlar (pıselho). Herkes kendi hoşlandığı kimseyle yan yana konuşur.

Evli bir erkek bekar bir kızla konuşursa, o kızın anı şanı artar. Akıllı, dürüst kız derler. Nasipleri çoğalır.

Kaçarak evlenirler. Kaçacakların birbirlerini sevdiklerini herkes bilir. Adettir, kız kaçırmayan adamdan sayılmaz.

Bende kaçırdım valla.

Düğünleri de erkek ile kız arasında oynanan çok değişiktir. Kızları ve erkekleri son derece modern ve çekici giyinirler. Çok güzel olurlar. Çoğu sarışındır. Misafirperverdirler.

Kendilerine özgün yiyecekleri vardır. Çerkes Tavuğu herkes tarafından bilinir. Haluj diye içi katkılı ekmekleri vardır. İçerisinde peynir ve baharatlar bulunur (ah olsa da yesem şu an). Şipsi diye de Çerkes Tavuğu’nun yanında sos yapılır. Yemede yanında yat. Yaşlıları biraz dindar olur.

Hangi toplumda ülkede yaşıyorlarsa o ülkenin bayrağını, topraklarını kendi kimlikleri vatanları olarak benimserler. Çabuk adapte olurlar. Uyumludurlar.

Hiç bir zaman yaşadıkları devleti, toplumu arkadan vurmazlar. Ayrı devlet kurma diye akılarından daha geçmez.

At çalmayan erkeğe eskiden kızlar gelmezmiş. At ve silah çok önemlidir.

Fakat düğünlerinde örf ve adetlerin de serbest bırakılmak isterler.

Düğünlerde kız evinin bacasını silahla yıkarlar. Düğün esnasında silahlar hep patlar, atan atana. İşte bu silah atma yüzünden serbest bırakılmaları lazımdır. Bacasını kurtarmak isteyen ev sahibi atıcıya devamlı para teklif eder atıcı bacayı yıkmağa devam etmekten vazgeçinceye kadar.

Gelinin ayakkabısını çalmak adettir.

Ayakkabısız gelin evine giremez. Damattan bir sürü para alıp ayakkabıyı geri verir, çalan.
Damat 1 ay boyunca eve karısının yanına gizli girer kimse görmeden. Pencereden, balkondan falan.

Çerkes köyünde büyüdüm sayılır. Dilerini iyi bilirim. Kanımın 16’tı da birinde Çerkeslik vardır.

Saygılar.

V For Vandetta

Sevgili CultureClub,

Öncelikle çok teşekkür ederim. Duygulandım açıkçası. Gerek araştırma yazınızı, gerekse yorumları okudum ve çok beğendim.

Sitemizde Çerkesleri görmek beni sevindirdi açıkçası. Çerkeslerin asil duruşu, sevecenliği, erdemliliği, hoşgörüsü, en önemlisi insanlığına hayranım.

Bizim kültürümüzdeki,örf ve adetlerimizdeki kurallar ne yazık ki eskiye nazaran unutulamaya başladı. Tabi bunları yaşatan insanlar halen var.

‘’Çerkes’im’’ sözcüğü parola gibidir. Nasıl mı? Gidersiniz bir Çerkes köyüne veya Çerkeslerin bulunduğu bir yere ben Çerkes’im dedin mi ooo sanki kırk yıllık ahbap gibi karşılama, misafirperverlik, muhabbet anlatamam. Yaşamak lazım.

Bizlerde mesela kaşenlik vardır. Onun dışında kızlı erkekli sohbetler ederiz, bazen Çerkes oyunları oynarız. Açıkçası ben bu kültüre, bu insanlara hayranım ve seviyorum. Çerkeslerdeki o nezaket, incelik, anlayış, açık görüşlülük muhteşemdir. Zaten bir çok gazeteci, yazar, sanatçı, ressam vs. daha sayamadığım alanlarda Çerkesler mevcuttur. Çokta Çerkes aydın vardır…

Saygılarımla…

Godness

Evet Çerkesler bu ülkenin aydınlık yüzlü insanlarıdır. Ben de severim onları.