BIRSIR BATIRBIY: ARTIK İŞ YAPMAK İÇİN GÜZEL İMKANLARA SAHİBİZ

THARKOHO Adam
Adige Mak Gazetesi, Nisan 2013
Çeviri: AÇUMIJ Hilmi

Adige Cumhuriyeti Sosyal Bilimler Araştırma Enstitüsü’nün günümüzdeki durumu, başarıları eksikliklerini hissettikleri şeyler ve geleceğe yönelik amaçları hakkında enstitünün başkanı BIRSIR Batırbıy ile görüştük.

THARKOHO Adam: Adige Cumhuriyeti Başkanı THAKUŞINE Aslan’ın çıkarttığı kararname ile enstitüye parasal yardımda bulunuldu. Bunun sayesinde enstitünün bulunduğu binada büyük tamirat yapıldı. Böylesi bir adımın sizce ne önemi vardır?

BIRSIR Batırbıy: Tamirat demek aslında çokta doğru değil, yeni baştan yapıldı, düzenlendi demek daha münasip. Niye diye soracak olursanız; yaklaşık yüz yıl önce inşa edilmiş binanın durumu çok kötüydü. Ara duvarları oluşturan tahtalar çürümüşlerdi, döşemenin ise göçme tehlikesi vardı. Bunların yanısıra memnun olunmayacak başka bir sürü hususta vardı. Kütüphane ve arşivimizde buluanan kitapları eserleri kullanmak imkansız gibiydi, çünkü arşiv ve kütüphanemizin içi çok kötüydü tarihi öneme haiz bu kitaplar yığınlar halindeydi.

Enstitüye yönetici olarak atanıp bunları ilk gördüğümde tüylerim diken-diken oldu. Böylesi kötü bir ortamda çalışan insanlardan iş beklemeyi de yakışık alır görmüyordum. O dönem kurumumuzu ziyarete Adige Cumhuriyeti Başkanı THAKUŞINE Aslan gelmişti. Bilimadamı olması aynı zamanda yaşamının çeşitli dönemlerinde bu enstitü ile sıkı ilişkilerin de olması hasebiyle başkan sıkıntılarımız hemen anladı ve yardımcı olmaya söz verdi. Sözünde durarak ilk önce 3 milyon Rublelik bir bütçe saldırdı. Bu para ile hemen estitünün pencerelerini değiştirdik. Ardından 700 bin Ruble salındı. Bununla da enstitümüzün ihtiyaç duyduğu iki otomobil satın aldık.

Cumhuriyet başkanı üçüncü seferde binanın kökten tamiratı için 19,5 milyon Ruble verdi. İnşaata başladıktan sonra bu paranın da yetmeyeceğini anladık, ilave bütçe istemiyle THAKUŞINE Aslan’a yine gittik ve bu ilave bütçeyi de temin etti bu yüzden ondan çok memnunuz. Her şeyi yenibaştan yaptık. Koridorları genişlettik, dokuz bölümün çalışanlarına bürolar oluşturduk. Kütüphane ve arşivi çağdaş normlara uygun bir hale soktuk, okuma salonunu ise ferah bir hale getirdik. Yeterli sayıda olmayan kitap raflarının eksiğini ise Adige Devlet Üniversitesi tamamlamızda yardımcı oldu. Tüm mobilyalar yeniler. Evet, gerçeği söylemek gerekirse kabinetlerin sayısı günümüzde de yeterli gelmiyor fakat ona da bir çıkış yolu bulacağız. Daha önceleri Rusya’nın çeşitli bölgelerinden gelen bilimadamlarını, grupları davet etmekten utanıyorduk. Bu günse konuk olarak gelenler bize imreniyorlar.

Sadece 2012 yılında 17 konferans ve yuvarlak masa toplantısı gerçekleştirdik. Son on yılı ele alacak olursak bu kadar faaliyet hiç gösterilmemişti.İşte bu yüzden bize yaptıkları için THAKUŞINE Aslan’a teşekkür ediyoruz, sahip olduklarımızdan dolayda şükür diyoruz.

THARKOHO Adam: Kurumun teknik-materyal açıdan gelişim gösterdiği aşikar. Bunun sayesinde yapılan çalışmaların daha iyi olduğunu söylemek mümkün mü?

BIRSIR Batırbıy: Daha önce sahip olduklarımıza kıyasla bu gün imkanlarımız çok daha genişlediğini bir örnekle daha size açıklayayım. Enstitüde gereken tamiratların yapılması ardından yapılan araştırma eserleri iki kat, bazı konularda 3 kat artış oldu.bunu ben büyük bir gelişme olarak sayıyorum. Kurum çalışanlarından bazıları işe gelmiyorlardı, şimdi bu olmuyor ve bu yaklaşım tarzının doğru olmadığını pek çok kişinin anladığını ve bu konuda benden razı olduklarını düşünüyorum. Kalemi alıp aklındakileri kağıda dökmekten daha zor bir şey yok. Bu yüzden günümüzde bilim ve eğitim alanında çalışan insanların gördükleri zorlukları anlamamız gerkiyor. Ben şahsım adına bu konuya özen gösteriyorum. Fakat günümüzde bütçede yeterli paranın olmadığını da anlıyoruz, bu konuda yöneticileri sıkıştırmayı da uygun görmüyoruz. Zaten bunun dışında  bize sağladıkları çok.

THARKOHO Adam: Enstitüde günümüzde kaç bilimsel çalışan var? Yaşamını bilimle ilintilendiren gençlerimizin sayısında artış olduğunu söyleyebilirmisiniz?

BIRSIR Batırbıy: 78 bilim çalışanına sahibiz. Fakat diğer çalışanlarımız da dahil ettiğimizde bu sayı 100 kişiyi buluyor. Üzücü olmakla birlikte bilimle ilgilenen gençlerimizin sayısı çok az, yok desen yeri var.  Bilimsel tezlerini vermesi gereken 10 kadar gencimiz var, ama bu konuda başarılı olabileceklerini sanmıyorum. Çünkü bilimsel tezlerin kabul edilmesi için çok para harcamaları gerekiyor, gençlerimizin maaşları ise bu kadar çok değil. Aynı şekilde Yüksek Atestat Komisyonu’nun onayladığı dergiler çıkartmamız, buralarda makalelerinin yayınlanması gerekiyor. Bunların basımı içinde az para gerekmiyor. Pek çok kişinin yazdıkları tezler hazır bekliyorlar. Bu konuda tek umut ya birilerinin onlara yardım etmesi ya da kendilerinin ufak ufak para biriktirerek bunu çözmeleri. Bu günkü ana amaçlarımızdan birisi dünyada en çok kullanılan 50 dilin arasında Adigece yazılmış yazılarında internette yer alması olanağına sahip olmamız. Bu programa katılmak zordu. Dünya üzerinde binlerce dil varken bizim dilimizin de bu programa alınmasını büyük başarı olarak görmemiz mümkün. Cumhuriyetimizde yaşayan millettaşlarımızın sayısı azsa da soydaşımız bir kaç milyon kişinin yurtdışında yaşamasını dayanak noktası olarak aldık. Bu programa dahil olmak için gerekli parayı ise AC. Ulusal İşler, Yurtdışında Yaşayan Soydaşlar ve Basından Sorumlu Komite bu günlerde bize temin edecek.

THARKOHO Adam: Kurumun gelecekte de gelişmeler göstermesi için günümüzde neler yapması gerekiyor?

BIRSIR Batırbıy: Hala en az 10 büroya ihtiyacımız var. Bilimle uğraşan insanın yalnız başına kalması, hiç kimsenin ona engel olmaması gerekiyor. Bu kadar yapamazsakta en azından bir büroda 2-3 kişinin birlikte oturmasını sağlamalıyız. Böyle olmasına rağmen Kuzey Kafkasya’daki diğer bölgelerle kıyaslandığımızda oldukça iyi olanaklara sahibiz. Gogol caddesi 8 numaradaki binamızda da tamiratları yerine getirebilirsek oraya 15 kadar çalışanımızı yerleştirebiliriz. Bunun için bu binanın çatısının değiştirilmesi, duvarlarının güçlendirilmesi ve binanın ısınmasını sağlayacak kazan temin etmemiz gerekiyor. Bu işleri gerçekleştirmemiz için salınan paranın miktarı çok az. AC. İmar Bakanı Valeri Kartamışev bakanlıktan uzmanlar gönderip binanının durumunu tetkik edip tamiratı için gerekecek para miktarını hesaplayacakları konusunda bizi güvendirdi. Daha sonra bu tamirat işleminin bir programa dahil edilmesi için Adige Cumhuriyeti Hükümeti’ne başvuracağız.

THARKOHO Adam: Rusya’nın diğer bölgelerind bulunan benzeri niteliklere sahip enstitüler ile Adigey’dekini kıyaslayınca onlardan hangi hususlarda daha iyi veya daha kötü olduğunu söyleyebilir misin, aralarında ne gibi farklar var?

BIRSIR Batırbıy: Yerle gök arasındaki fark kadar farklılar denilse de yeri var. Örneğin kardeş cumhuriyetlerden Karaçay-Çerkes Cumhuriyeti’ndeki estitününde bizim ensititümüz kadar çalışanı var. Fakat bu son yıllarda bizim durumumuz daha iyi konuma geldi. Aynı şekilde Kabardey-Balkar veya Moskova’daki enstitülerle kıyaslamakta mümkün. Çalışacağız desek elimizde imkan var.

THARKOHO Adam: Maaşlar açısından durumunuz nasıl?

BIRSIR Batırbıy: Maaşlar açısından durumumuz Rusya’daki diğer bölgeler arasında orta seviyede anılan bir halde. Fakat bunlar arasında daha dikkat çeken enstitülerde var. Örneğin Kabardey-Balkar Cumhuriyeti’ndeki enstitüyü Rusya Bilimler Akademisi sistemi içine aldılar. Bunun sayesinde bu enstitünün çalışanlarının maaşları çok yükseldi, en az maaşa sahip olanının maaşı yaklaşık 20 bin Ruble. Onlarla kıyasladığımızda çalışanlarımızın maaşları az. Fakat durumumuz ağlayacak yakınacak halde de değil. Her birimizin kavraması gereken şey şu; cumhuriyetimiz kendi kendine maaşlarımızı arttırma özgürlüğüne sahip değil. Fakat bütçe dışı yardımlarla bize destek olabilir. Bu konuda cumhuriyet yöneticileri ellerinden geleni yapıyorlar.

THARKOHO Adam: Adigey Cumhuriyeti’nin kendi akademisyeni de artık günümüzde var. Siz buna nasıl değer veriyorsunuz? Bunun cumhuriyette bilimin gelişmesine katkısı olacağını düşünüyor musunuz?

BIRSIR Batırbıy: Adige Cumhuriyeti Başkanı THAKUŞINE Aslan’ın  Rusya Akademisi üyesi olmasının cumhuriyetçe de Adige ulusunca da önemli olduğunu düşünüyorum. Başkanımızın sahip olduğu bu yeni statü ile pek çok sorunun çözümlenmesi, bilim alanında karşılaştığımız sorunların aşılması ve olanaklarımızn daha genişlemesi söz konusu olabilir. Burada ortaya çıkan esas görev enstitümüzün Rusya akademik yapısı içerisine alınmasının sağlanmasıdır. Adige Cumhuriyeti Başkanı bilim ve eğitim konusundaki sorunlarımızı iyi biliyor. İmkanlar çerçevesinde yardımcı oluyor. Enstitümüzün tamiratı aşamasında THAKUŞINE Aslan defalarca geldi, inşaatın ilerlemesini yerinde izledi, memnun olmadığı kısımları göstererek kurumumuzun daha iyi daha güzel bir hal alması için çabaladı. Böylesi ilişkiler bizi sevindiriyor daha ileri gitmeye doğru yönlendiriyor.