Davur Husen
Çeviri: İbrahim Cetao
Adige Mak, 13 Mayıs 2004

Tarihimize dönüp geriye doğru baktığımızda Adigelerin 5 ve 7. yüzyıllar arasında Hıristiyan olduklarını görürüz. Bunu kanıtlayan bir bulgu, kurşundan yapılma mühür Karadeniz sahilinde bulundu.

Eski yıllardan beri mührün anlamı büyüktür.Tarihi öneme sahip belgeler ve devletler arası anlaşmalar mühürle onaylanıyordu. Mevcut bilgilere göre mührü en çok Bizanslılar ve Ruslar kullanmaktaysa da diğer ülkelerde kullanmaktan geri kalmıyorlardı. Mühürler sayesinde kralların, soyluların yaşadıkları ve hüküm sürdükleri bölgeleri ve şehirlerin adlarını öğrenebiliyoruz.

Karadeniz kıyısındaki Taman bölgesinde bulunan mühür de Kuban ve Adigelerin tarihi ile yakından ilgili. Mühür büyük değil. 2,3 cm. kalınlığında. Üzerinde tanrıya yalvaran Bogoroditsa’nın resmi var. Üzerinde bulunan harflerden anlaşıldığı üzere mühür Adige Zih’lerin episkopu Antoni’ye ait.
Rumların Adigeleri Zih olarak adlandırdıkları tarihçiler tarafından kabul ediliyor. Zihlerin 6. yüzyıldaki episkopları ise Damian. Onun adına tarih sayfalarında rastlamak mümkün. 9 ve 10. yüzyıllarda devletlerinin başkenti Matarha şehri. Bu şehir daha sonraları eski Rusların idare merkezi oluyor ve adı Tumatarkan olarak değişiyor.

Mührün 11 ve 12. yüzyıllarda yapıldığı bilimadamlarınca belirtiliyor.Bu durumda mühür 900 yıllık.

Kuban ve Adigey yöresinin ortaçağ dönemine ait şimdiye kadar bulunmuş olan mühürlerin sayısı 3 adetti. Son bulunan mühürle bu sayı 4’e çıkıyor ve bu mühür Zihlere ait ilk bulunan mühür oluyor.

Olayın üzücü yani ise bu mührün şu an bir kişinin elinde bulunuyor olması. Tarihe değer veren ve imkanı olan birinin bu mührü satın alıp Adigey Devlet Müzesi’ne kazandırması tarihimiz bakımından büyük önem taşıyor.