HUT Nefset
Adige Mak, Temmuz 2013
Çeviri: AÇUMIJ Hilmi
2012 yılı ve içinde bulunduğumuz senenin ilk çeyreğinde Adige Cumhuriyeti’nin (AC) sosyal ve ekonomik alanlarda gössterdiği gelişme AC Hükümeti Bakanlar Kurulu’nun geçen haftaki toplantısında ele alınıp değerlendirildi. Ekonomi ve Ticaret Bakanı TL’IHASE Mahmut konu hakkında ayrıntılı açıklamaların yer aldığı bir rapor sundu.
Bakanla görüştüğümüzde bize; ‘cumhuriyetimizin ekonomik kalkınması konusunda geri kalmadığımızı her şeyden önce belirtmek istiyorum.Devletin tamamının ve Güney Federal Bölgesi’ndeki idarelerin ekonomik alandaki çalışmalarının değerlendirilmesi sonucunda ortaya çıkan göstergelerin gerisinde kalmadık. Bütün sektörler gelişme içerisinde, bunun sayesinde firmaların üretim ve satışları artıyor, ürettikleri ürünlerinde kalitesi ve miktarında artış var. Bunun sayesinde iş alanları ve maaşlarda da artış gözlemleniyor.’ dedi.
– Sektörleri tek tek ele alabilir misiniz?
– AC Başkanı THAKUŞINE Aslan ve hükümetimizin aldığı kararlar çerçevesinde bütün sektörlerde gelişme göstermemiz mümkün oldu. Sanayi üretimini ele alacak olursak 2012 yılı için arzuladığımız değerlere yüzde 106 oranında ulaşarak Güney Federal Bölgesi subyektleri içerisinde üçüncü sıraya ulaştık. Bu yılın ilk çeyreği için planladığımız seviyeyi ise yüzde 103 oranında tamamladık bölgede şimdilik dördüncü sıradayız. Geçen yıl cumhuriyetimizde bu sektörde toplamda 32 milyar Rublelik mal üretilip satıldı. Bu yılın ilk çeyreğindeki üretim ise 8,8 milyar Rublelik. Bu miktarın az olduğu söylenemez, fakat daha da arttırabilirler. Bu sektörde en büyük gelişmeyi yapan firma olarak Yuggaz Enerji firmasını gösterebiliriz. Bu firma cumhuriyetimizde kısa bir zamandır çalışıyor fakat faaliyet gösterdiği sektörün kalkınmasında büyük payı var. Aynı zmanda üretimlerini ve üretim kalitelerini arttırmak için tesislerini çağdaş donanımlarla donatan Mamrıko, YUPK Hanskiy, Viktoriya, Kompleks-Agro, Kartontara, Mıyekuape Redüktör fabrikası da bu sektörde üretimlerini ve karlarını arttırdılar.
Cumhuriyetimiz kent ve rayonlarını ele alacak olursak üretimin yüzde 48’ini yapan Mıyekuape ilk sırada yer alıyor. Cece rayonu yüzde 22,4, Tehutemıkuaye rayonu yüzde 17,5. Krasnogvardeyske rayonunda faaliyete başlayan Dias isimli süt ürünleri fabrikası, Krasnogvardeyske KVN firması, Çelik kapı üretimi yapan tesis rayon ve cumhuriyet bütçesine katkı sunmaya başladı. Koşhable rayonunda faaliyet gösteren Adigeya-nerud ve Koşhable KNM firmalarının göstergeleride memnunluk verici düzeyde.
– Tarım sektörünü ele alacak olursak son yıllarda tarlacılık alanında genişleme olduğu malum, bunun yanısıra cumhuriyetimizde meyve bahçeciliği de yeniden canlanmaya başlıyor…
– Geçen yıl cumhuriyetimizde 13 milyar Rublelik zirai üretim yapıldı. Bu yılın ilk çeyreğini ele aldığımızda kaldırılmış hasad edilmiş ürün miktarı yaklaşık 1 milyar Ruble. Bu gösterge ile cumhuriyetimiz Güney Federal Bölgesi’nde ikinci sırayı tuttu. 2011 yılında diğerlerinden geri kalmış olmamız göz önüne alınırsa bu konuda büyük gelişme olduğu aşikar olur. Hayvancılık alanında da gelişmeler var. Özellikle domuz yetiştiriciliği alanında. Geçen yıl cumhuriyetimizdeki domuz sayısına 12 bin 863 baş daha ilave edildi. Bunların yanısıra son yıllarda cumhuriyetimizde meyvecilik ve sebzecilikte de gelişmeler oldu. Seralar inşa ediliyor. Bütün bu gelişmelerin olmasında devlet yardımı-desteğinin büyük yeri var. 2012 yılında 115 hektar meyva bahçesi dikimi planmış olmasına rağmen daha çok, 194 hektar dikildi. Bu yıl ise şu günlerde 78 hektarlık araziye dikim yapıldı yıl sonuna kadar 200 hektara ulaşılacağı planlanıyor.
Krasnogvardeyske rayonunda çilek üretimi konusunda gelişmeler var. Bu rayonda toplam 200 hektar arazide çilek üretimi yapılıyor. Yılda ikibin ton kadar çilek üretiliyor.
Mıyekuape rayonunda bulunan Raduga firmasına ait seralar ise son model teknoloji ile donatılmış olmaları sayesinde ekolojik anlamda temiz ürünler üretiyor ve bunları satabiliyorlar. Ayrıca bu yılın sonuna kadar Rusya-İspanya ortak firması olan ‘Güney Tarım Merkezi’ tarafından Tevçoj rayonunda seralar yapılması sözkonusu.
– Cumhuriyetimiz başka yatırımcılarıda çekiyor mu?
– Cumhuriyetimize en büyük yatırımı yapan yatırımcılar arasında ‘Yujgazenerji’ firması yer alıyor. Bu firma Koşhable rayonunda faaliyet gösteriyor. Doğalgaz çıkartıyor. Bu projenin başladığı 2006 yılından itibaren cumhuriyetimizde 9,5 milyar Rublelik yatırım yaptı.
Bunun yanısıra toptan satış yapan ‘METRO Keş and Kerri’ isimli firma geçen yıl 693 milyon Rublelik yatırım yaptı. Unlu ürünler üretimi alanında çalışan ‘Yeni Teknoloji’ firmasıda cumhuriyetimize büyük yatırımlar yapanlardan. 2011 yılından itibaren iki milyon 346 bin Rublelik devletimize gelir sağladı. Aynı şekilde KievoJuraki firması 2012 yılında bir milyon 737 bin Ruble, Maykop İnvest Stroy firması bir milyon 495 bin Ruble kadar cumhuriyetimize gelir sağladı. Günümüzde de yatırm alanında elli kadar proje üzerinde çalışıyoruz bunlar gerçekleşirse toplam 70 milyar Rublelik yatırım gerçekleştirilmiş olacak.
– Küçük ve orta ölçekli ticaret yapanlarda cumhuriyetimize azımsanmayacak derecede katkı sağlıyorlar, devletin onlara verdiği destekte her yıl artıyor.
– Bu sektörde cumhuriyetimizde 23 bin obyekt var. Bunlarda 48 bin kişi çalışıyor. Geçen yıl küçük ve orta ölçekli ticaret obyektlerinde 39 milyar Rublelik satış gerçekleşti. Bunda 2012-2014 yılları arasında uygulanmak üzere planlanan küçük-orta ölçekli ticareti destekleme programının büyük katkısı var. Sadece geçen yıl bu alanda destek mahiyetinde 56 milyon Ruble harcama yapıldı. Bunun 137 milyon Rublelik kısmı federal bütçeden, 118 milyon Rublelik kısmı ise küçük ve orta ölçekli ticareti destekleme merkezi tarafından sağlandı. 2012 yılında bu sektörde çalışan toplam 1424 işletmeye destek olundu bunlardan 662’sine cumhuriyetimiz destek oldu. Bu yıl da aynı şekilde çalışmaya devam edeceğiz. Bu yıl için toplamda 300 milyon Rublelik destek olunacak bunun 60 milyon Rublesi cumhuıriyet bütçesinden sağlanacak.
– Son yıllarda cumhuriyetimiz turizm sektörününde gelişmesine büyük önem veriyor. Günümüzde bu konudaki durum nedir?
– Bu sektördeki gelişmelerden ziyade, sunduğumuz raporda, var olan sorunlara daha fazla eğildik. Turizmde kalkınmanın sağlanması için öncelikli olarak mühendislik ve altyapısal çalışmaların tamamlanması gerekiyor. Geçen yıl bu alt yapı çalışmalarında kullanmamız için ‘Rusya’nın Güneyi’ isimli program çerçevesinde cumhuriyetimize federal bütçeden 306 milyon Ruble salınması kararlaştırılmıştı. Fakat üzücüdür ki bu gerçekleşmedi. Obyektlerin yapılacağı yerler ve ilgili projeler konusunda yerel yönetimlerle cumhuriyet organlarının daha işbirliği içerisinde projeleri hazırlamaları gerekiyordu. Bu gerçekleşmediği için sözkonusu bütçeden sadece 28 milyon Ruble salındı. 2014 yılında bu konuda eksik kalanlarında tamamlanması için İmar Bakanlığı’nın Rosturizm ile daha aktif çalışması gerekiyor. Bu yıl için bu sektörde üzerinde durduğumuz konu ise Hımışkey yakınlarında bulunan 1112 hektarlık bölgenin hazırlanması konusunda çalışmlara devam etmektir.
– Her sektörde kalkınma oldu ise cumhuriyetin bütçesinin de artması gerekiyor…
– Cumhuriyet ekonomisine katkısı olan ana sektörlerde kalkınmanın cumhuriyet bütçesine gelir olarak yansıması 2011 yılı ile kıyaslandığında yüzde 18 oranında artış göstererek 7,7 milyar Ruble oldu. Bunun yanısıra cumhuriyette işsizlik oranı yüzde 1,9 dan 1,5’e kadar düştü. Kriz döneminde ortalama maaş durağan hal almış olmasına rağmen 2012 yılında ortalama maaş seviyesi 17 602 Ruble’ye ulaştı. Konuşmamızın sonunda bu gelişmeleri durdurmamak kaydıyla halkımızın yaşantısının daha iyi olmasına çalışmaya devam edeceğimizi bildirmek.