ŞAWUKHO Astlanguaşe
Adige Mak, 28 Şubat 2009
Çeviri: ACHUMIJ Hilmi

Zaman bizi bir araya getirecek…

Ülkemizin sınırları açılınca yollarda açılmış oldu. Günümüzde Adigey’den çıkıp başka ülkelerde yaşayan Adigeler daha çok bir araya gelir oldular. Eski vatanlarını görmek isteyen Adigelerde daha çok gelir oldular. Son yıllarda farklı ülkelerde yaşayan Adigeler Adige Cumhuriyeti’nce düzenlenen Dünya Adige Festivali’ne katılmağa başladılar. İnsanlarımız, soydaşlarımızın anavatanlarına geliş imkanları, dillerini kaybetmemeleri için yapılması gerekenler, geri dönenlerinin yaşamlarının ve barınma sorunlarının üzerine ve benzeri diğer sorunlar hakkında düşünceleri var.

Birkaç yıldır Adigey’den bilim adamları ve basın-yayın kuruluşları çalışanları yurtdışında yaşayan soydaşlarımızın yaşantıları, yaşadıkları ülkelerde olan şeyleri öğrenmek için onların yaşadıkları ülkelere gidiyorlar. Bütün bunlara rağmen kaygılandığımız sorunların çözümü için ortaya konulmuş belirli bir çalışma yok. Tüm bunları sonucunda geçtiğimiz yılın sonlarına doğru ‘’Yurtdışında Yaşayan Soydaşlarımızla Olan İlişkilerimizin Geliştirilmesi ve Perçinlenmesi» adı verilen bir program Adige Cumhuriyeti tarafından kabul edildi. Bu programın oluşturulmasına Adige Cumhuriyeti’nin Cumhurbaşkanı THAK’UŞINE Aslan önayak oldu. Programın oluşturulmasında çalışanlar ise Adige Cumhuriyeti Ulusal İşler, Yurtdışında Yaşayan Soydaşlarla İrtibat ve Basın-Yayın Komitesi çalışanlarıydı. Bu program yaban ellerde yaşayan Adigelerle daha yakın irtibat kurup daha sıkı yardımlaşma yapabilmemize yönelik konular hakkında. Üç yıllık bu programın uygulanması hakkında daha ayrıntılı bilgi almak için Komite’nin Başkanı JAÇ’EMIKHO Vyaçeslav ile bir röportaj yaptık.

ŞAWUKHO Astlanguaşe: Yaban ellerde yaşayan Adigelerle olan ilişkimizin geliştirilmesi için Cumhuriyet Programı isminde bir programın Adigey’de başlatılmasına ne neden olmuştur?

JAÇ’EMIKHO Vyaçeslav: Öncelikli olarak ülkemizden başka ülkelerde yaşayan ülkemiz halklarının soydaşları hakkında Rusya Federasyonu yöneticilerinin ürettikleri politik çalışmalar buna başlangıç oldu. Kanunların, yurtdışında yaşayan Adigelerin sorunlarıyla gerektiği gibi ilgilenip yardım etmenin öncelikli işlerden sayması ve bu konuya gözkulak olucu olması da bir başka neden. Muhacirler ve başka bazı nedenlerden ülkesini terk edenler ile alakalı devlet politikasına önem verilmesi ve bunun Rusya yerel yönetimlerin yöneticileri tarafından da benimsenmesi de bir diğer neden. Son yıllarda bu konu ile ilgili bazı Federal Kanunlar çıkartıldı. Bu kanunlara dayanarak soydaşlarımız daha sık aramıza katılmaya başladığından ve sorunlarına daha yönelik olmağa başladıkları için bizde aramızdaki ilişkiyi kuvvetlendirmek ve perçinlemek için bu Cumhuriyet Programını oluşturduk.

JAÇ’EMIKHO Vyaçeslav: Hangi işe başlarsan başla, bu işin yürütülmesi için elinde gereken para yoksa bir şey yapılamayacağı kesin. Üç yıllık bir dönemi kapsayan program çerçevesinde yapılması gereken bir çok iş olmalı, bunun için kullanılması gereken para az olmamalı. Bu konuyu nasıl değerlendirdiniz?

ŞAWUKHO Astlanguaşe: Programın gerçekleştirilmesi için harcanacak olan para 3 milyon 714 bin Ruble. Bu miktarı kararlaştırırken milletvekillerinin çoğu destek olmakla yetinmedi bu miktarın az olduğunu da belirtenleri de çıktı. 2009 yılında 863 bin Ruble sonraki yıl bir milyon 703 bin Ruble, üçüncü yılda ise bir milyon 148 bin Ruble belirlenen işler için harcanmasına karar verildi.

JAÇ’EMIKHO Vyaçeslav: Cumhuriyet Programı’nın gerçekleştirilmesi için kimlerin yardımcı olacağını düşünüyorsunuz?

ŞAWUKHO Astlanguaşe: Gerçekleştirmek istediklerimizi yaparken bize Adige Cumhuriyeti’nin Kültür, Eğitim-Bilim, Ekonomik Kalkınma ve Ticaret, Turizm ve Dinlence, Spor-Kültür-Fizik Kakanlıkları yardımcı olacaklar.

JAÇ’EMIKHO Vyaçeslav: Yaban ellerde (ülkelerde) yaşayan soydaşlarımızı öncelikli olarak ilgilendiren hangi hususlar bu program dahilinde?

ŞAWUKHO Astlanguaşe: Soydaşlarımız ilgilendiren bütün sorunlar bir program altında değerlendirilebilir değil; ancak atacağımız bu ilk adımlardan başlayarak onlara faydamızı dokunduracağımız da belli. Neden diyecek olursan hala bu başlamış olduğumuz iş için ileri düzeyde çalışmış değiliz. İlk yıl yapacağımız çalışmalar neticesinde hangi konular hakkında daha yoğun çalışmamız gerektiği belli olacak. Ancak bu üç yıl içerisinde Rusya Federasyonu’nun temel kanunlarına uygun bizde gerekli kanunları cumhuriyetimizde çıkartacağız. Bunların federal kanunlara uygun ve soydaşlarımıza da çıkış yolları sağlayan niteliklerde olmalarını istiyoruz

JAÇ’EMIKHO Vyaçeslav: Yabancıların içinde oturan Adigelerden yurdumuza gelip üniversitede öğrenim görenleri ile üç ayda bir yuvarlak masa toplantısı yapmak istiyoruz. Federal kanunlar çerçevesinde Adigey’e alışmaları için, kendilerini ilgilendiren sorunları için çözümler bulmağa çalışacağız. Farklı ülkelerde toplumsal örgüt olarak kurulan organizasyonlarda soydaşlarımızda yer alıyorlarsa öğrenecek, yazacak ve onların katıldığı konferans sempozyumlara bizim bu taraftan gitmiş insanlarında katılmalarını sağlayacağız. Eski ülkelerine dönmek isteyenlerin isimlerini ve bilgilerini öğreneceğiz, kaç kişi olduklarını ve sayılarının çoğalmasına dikkat edeceğiz.

ŞAWUKHO Astlanguaşe: Ulusu oluşturan insanlar olarak birbirlerimizden uzak yaşıyorsak da aynı ulusal köklü kültürümüz yok olmadı. Yaban ellerde yaşayan Adigelerde severek Adige dansları ediyorlar, Adige olduklarını unutmuyorlar. Fakat anadili kullananları sadece yaşlı olanları, genlerin elinde bunun 20-30 yıl gibi bir sürede kaybedileceği korkusu var. Dil ve adetlerin soydaşlarımız tarafından yeniden öğrenilmesi için programda yapılması gerekli görülen ne gibi işler var?

JAÇ’EMIKHO Vyaçeslav: Bunlar çoklar, uygulamasına Maykop’ta başlayacağız. Rus-Kafkas Savaşı’nda suçsuz yere canını vermiş insanlara ilişkin anıların sönmemesi için toplantılar, yuvarlak masa toplantıları, tarihçilerin katılacağı başka etkinliklerde düzenleyeceğiz. Gelenekselleşmiş olan, her yıl kutladığımız ‘yurduna dönenlerin günü’nü daha da kapsamlı olarak kutlayacağız. Ulusal Dram Tiyatrosu’nu, müzenin çalışmalarını, yurtdışında yaşayan soydaşlarımıza ulaştırmak istiyoruz. Onların kendilerinin tarih ile ilgili topladıklarına ulaşacağız. Soydaşlarımızın sanatsal yapılarına daha vakıf olmak için yazdıklarını insanlara ulaştırmak için kütüphanelerimize ulaştırmağa çalışacağız. Yazarların, şairlerin eserlerini yayınlayacağız. Adigey’de yayınlanan edebiyat almanağı ‘’Zekoşnığ (Dostluk)’’ta yayınlayacağız. Her iki taraftan da ulusun yetiştirdiği kahramanlar, büyük olaylar hakkında Ulusal Kütüphane’nin çalışanlarının desteğiyle tanıtımlar yapacağız. Bunların yanı sıra çocuk ve gençlerin katılacağı festivaller toplantıları daha çok organize etmeğe çalışacağız.

ŞAWUKHO Astlanguaşe: Dil bilmeyi de ulusal kültür gibi, insanların önemsemesi gerekiyor. Kültürden ziyade, yurtdışındaki Adige çocuklarına dili öğretmek daha zor olmalı.

JAÇ’EMIKHO Vyaçeslav: Evet, yüzyılı aşkın bir süre içerisinde bizden kopmuş olan insanların dillerini kaybetmemiş olmaları övgüye değer olmakla birlikte, isteyenlerinin Adigece okuma-yazma öğrenmeleri için yardımcı olacağız. Okumaları için, metodik eserler, sanatsal eserler onlar için yayınlayacağız. Çocuklar için masallar, şiirle kısa piyeslerden oluşan eserler ulaştıracağız. Bununla birlikte dış ülkelerde açılan kitap fuarlarına katılacağız, bu fuarlara götürülen kitapları gittiğimiz ülkedeki Adigeler bırakacağız.

ŞAWUKHO Astlanguaşe: Gençler bir araya getirilmesinin faydası olacağını söyleyenlerde az değiller. Bu yönde programda gerçekleştirilmesi planlanılan şeyler var mı?

JAÇ’EMIKHO Vyaçeslav: Gençler geleceğin kurucusu. Bu yüzden onlar tüm toplantılarımızda bulunacaklar. Öncelikli olarak onları tanırsak farklı yerlerde yaşıyor olmamıza rağmen yapılması gereken işlerin seçilmesinde faydası dokunacak.

ŞAWUKHO Astlanguaşe: Siz başka ne tür işlerde her iki tarafın çalışması gerektiğini düşünüyorsunuz?

JAÇ’EMIKHO Vyaçeslav: ‘’Adigey ve Soydaşlarımız» isimli bir rehber çıkartılması gerekli olduğunu düşünüyorum. Tüm Adigelerin nüfuslarını onlarında yardımıyla tespit etmeliyiz. Dedelerinin taşıdıkları Adige soyadlarını belirterek toplamanın da faydalı olacağı kesin. Bütün bunlar için pek çok çalışma yapmak gerekiyor. İki taraf bir arada çalışmazsak hiç bir işi başaramayız.

ŞAWUKHO Astlanguaşe: Gençleri bir araya getirecek şeylerden birisi de spor. Cumhuriyet Programı’nda bu konu nasıl yer alıyor?

JAÇ’EMIKHO Vyaçeslav: Önümüzdeki yıl Adigey’de uluslararası spartakiad gerçekleştirilecek. Burada yabancı ülkelerden gelecek sporcularda katılacaklar. Adigelerin en çok sevdikleri spor çeşitlerinde müsabakalar yapılacak.

ŞAWUKHO Astlanguaşe: Söz konusu ettiğiniz her konunun soydaşlarımızla olan ilişkileri geliştireceği ve pekiştireceği kesin. Geriye dönecek olanların sorunlarının daha hızlı çözümü yönünde ne tür çalışmalar yapılacak?

JAÇ’EMIKHO Vyaçeslav: Bu konuda zamanla belli olacak. Günümüzde kendi-kendine gelenlere ailesinin yaşayacağı konutu inşa etmesi için arsa verilecek. Ancak Adige Cumhuriyeti’nin onlara parasal olarak destek olacak gücü yok.

ŞAWUKHO Astlanguaşe: Yurtdışında yaşayan Adigelerin anayurtlarına destek olabilecekleri hakkında bir güven veriyorlar mı?

JAÇ’EMIKHO Vyaçeslav: Bizim cumhuriyetimizde imkan sahibi vatandaşlarımızın var olduğu gibi, farklı ülkelerde yaşayan soydaşlarımız arasında da atak, zengin Adigeler var. ‘’Adige’yim, vatanıma faydalı olacağım’’ diyen herkese gönlümüzde kapılarımızda açık. Mülklerini Adige Cumhuriyeti’ne getirdiklerinde cumhuriyetimizde kalkınacak, kendileri içinde bizim içinde bu faydalı olacak.

ŞAWUKHO Astlanguaşe: Altına girdiğiniz işlerin size kolay gelmesi, tüm ulusun bir bütün olarak size destek olması, bir büyük aile olan Adigelerin, güzel insanların birbirleri ile ilişkilerinin artması dileğimiz.