Çerkeslerin özel işaretleri olduğu,
bu yolla gizlice sinyalleşerek birbirlerini tanıdıkları
söylentisi, harici âlemde hayli yaygındır, böyle bir şeyin
söz konusu olmadığını dilimiz döndüğünce anlatmaya
çalışmışızdır.
Ama acaba bu söylediğimiz tamamen doğru mudur?
Bir toplulukta, bir insana bakıp, bu Çerkes olabilir
diye düşünüp de haklı çıktığımız, az mı oldu?
Peki, biz bu insanın Çerkes olduğunu nasıl tahmin
ettik? Nasıl
algıladık?
İşte bir örnek!
“2011 Mayıs ayının ilk günleriydi, Moskova’dan başlayıp,
yaklaşık 10 gün süren ve Krasnodar havaalanında nihayetlenen
seyahatimin son gününde, havaalanının salonunda, uçağın
kalkış saatini beklerken, Türkçe konuşan 5 delikanlı
dikkatimi çekmişti. Gençlerin yanlarına giderek, ‘’merhaba
arkadaşlar, nereden geliyorsunuz’’ der demez, ‘’Rostov’dan
geliyoruz ağabey, buyurun oturun’’ diyen iki genç hemen
ayağa kalktılar. Ben de lütfen rahatsız olmayın dedikten
sonra, ayağa kalkan iki gence siz Çerkes misiniz?’’ diye
sorunca, ‘’evet Eskişehir’in Çifteler ilçesi
Çerkeslerindeniz ve ikiz kardeşiz’’ dediler.
Okuduğunuz gibi bunun yanıtı,
kültür birliğidir;
xabze kültür
yapısına sahip olan kişilerin, bir sohbet sırasında veya
davranışlarından birbirlerini tanımaları mümkündür; belli
bir süre sonunda xabze kültürüne ulaşmış ve bunu kişiliğinin
bir parçası haline getirmiş olan kişiler, birbirlerini
tanırlar
Xabze sözcüğü, “Tha
Bıze” (Allah kelamı) kelimesinden türemiştir, gücü ve
evrenselliği göz önüne alınınca bunun kabul edilebilir
olduğu gözükmektedir. Bu konulara kısaca göz attığımızda,
bunlar insan yaşamının: doğum, çocukluk, buluğ, gençlik,
olgunluk, ihtiyarlık ve ölüm safhasına işaret eder.
Çerkeslik, akıl yolu ile çağdaş geleceğe yönelik bilgilere
ulaşarak, her konu hakkında bilgi sahibi olunmasını ister.
Böylelikle de insanlarımız sürekli bir gelişme içinde,
çağdaş uygarlığın kapılarını zorlar.
Bu nedenle, gerçeklerin peşinde
koşan bir Çerkes olarak, görevimiz daima edinilen yeni
bilgileri akıl süzgecimizden geçirmektir.
Yaratıcılık fikir üretme sanatıdır.
İnsan fikir üretebilmeli düşünebilmeli ve yorum
yapabilmelidir. Bu durumda kişi beynini kullanmayı ve
sağlıklı düşünebilme sistematiğini öğrenip, analizlere
ulaşabilme yeteneğine kavuşacaktır.
Evrensellik denince akla gelen insan
beyninin din, dil, ırk gibi dogmalardan kurtularak, kişilere
insan hak ve hürriyetleri çerçevesinde eşit davranması,
insanlığı ayırım yapmaksızın bir bütün halinde
görebilmesidir. İnsanların yaşama, çalışma, düşünme, inanma
ve ifade etme hürriyetleri vardır. Normal koşullarda bunları
ellerinden alamayacağınız gibi, kısıtlayamazsınız da. Ancak
unutulmamalıdır ki, kişilerin hak ve hürriyetleri diğer
kişilerin hak ve hürriyetleri ile sınırlıdır. Bu nedenle
kişilerin hak ve hürriyetleri yasalarla güven altına
alınmıştır.
Xabze kültüründe yazılı olmayan
kuralların oluşturduğu bir xabze disiplini kendini belli
eder. Gerçi
disiplin sözcüğü katı ve zoraki bir otoriteyi çağrıştırsa
da; kardeşlik sevgisi, saygı ve toleransın hâkim olduğu,
akıl ve hikmete dayanan bir otoritenin meydana getirdiği
xabze disiplini, diğer disiplinlerden farklı bir özellik
oluşturur. Xabze disiplini, birbirimize karşı
davranışlarımızı düzenlediği gibi, davranışlarımıza hükmeden
ahlâki dengeyi sağlar.
— Kişi şayet karşılaştığı olaylar
karşısında ön yargısız, akıllı ve ölçülü davranarak
sağduyulu olabiliyorsa,
— Şayet uygulamadan önce kararlarını
ve davranışlarını kontrol ederek kendine hakim olabiliyor,
itidalli davranabiliyor, bunun sonucunda doğruları
savunabilecek cesareti kendinde bulabiliyorsa,
— Şayet haklıyı ve haksızı
ayırırken, gerçeği titizlikle araştırıp, doğruyu ve yanlışı
beyin süzgecinden geçirip, vicdan terazisinde tartarak
adaletli olabiliyorsa,
— Şayet sabırlı olabilir,
sabretmekten yorulmaz, bunlardan gelecek zararlara tahammül
edebiliyorsa
— Zirvede iken mütevazı, güçsüzken
onurlu olabiliyorsa,
— Gönlü sevgi dolu olarak, insanlara
önyargısız, hoşgörülü yaklaşabiliyor, toleranslı
davranabiliyorsa,
Kamil insan olma yolunda büyük bir
adım atmış,
sahip olduğu xabze kültürünü özümsemiş, kendi benliğinin bir
göstergesi olarak dışarıya yönelmiş, olgun ve kültürlü bir
Çerkes olmuş demektir.
Dilerim ki, xabze kültürünü,
kişiliğimizin bir parçası olarak daima taşıyalım. Bu kültürü
gemilere yol gösteren deniz feneri gibi, insanlık denizinde
insanlar için kullanalım.
|