|
|
................... |
|
................... |
HAKLARI GASPEDİLMİŞ HALKLAR ÖRGÜTÜ |
15.06.2010 |
|
Sezai Babakuş |
................... |
|
................... |
27-30 Mayıs (2010) tarihlerinde
Roma’da UNPO’nun genel kurulu vardı, bizi yakinen ilgilendiren
bir toplantı. Nedir UNPO? İngilizce'siyle The Unrepresented
Nations and Peoples Organization, Türkçe'siyle Temsil
Edilmeyen Milletler ve Halklar Örgütü. Yani, siyasi ve hukuki
varlıkları tanınmamış, uluslararası sistemde temsil hakkı
bulamamış halkların ve milletlerin sözcülüğünü yapmayı,
haklarını savunmayı amaçlayan bir örgüt. Kısaca, hakları
gaspedilmiş halklar örgütü...
Bugün yeryüzünde yaklaşık yedi bin ayrı halk yaşıyor (tam
olarak 6.909). Dilleri, kültürleri farklı yedi bin ayrı etnik
kimlik... Kiminin nüfusu yüzler kadar az kiminin ise yüz
milyonlar kadar çok. İnsanlık tarihi güçlenen halkların
diğerleri üzerinde egemenlik kurması öyküsü üzerine kurulu.
Nihayet sömürgecilik çağı ile bu öykü sınır tanımaz boyutlara
ulaştı. Güçlü olan güçsüzün haklarını gaspetti. Modern çağda,
ulus-devlet modeli halklar hiyerarşisini kurumlaştırdı. Bazen
gönüllü sözleşmelerle bazen de zorlamalarla güçsüz halkların
güçlü halklar potasında hapsedilmesi hukuki meşruiyet kazandı.
Nihayetinde 19 ve 20. yüzyıllarda bugünkü halklar
hiyerarşisinin temeli oluşturuldu. Bir yanda egemenliği elinde
tutan bağımsız halklar öte yanda hakları gaspedilmiş halklar.
İlgilenenler için biraz daha bilgi aktaralım. Dominant
sömürgeci dil (Amerikan İngilizce'si), hakları gaspedilmiş
halkları indigenous people (yerli halklar) diye adlandırıyor
ve hemen tümünü egzotik-folklorik-geri kalmış kültürel
varlıklar olarak tanımlıyor. Tıpkı Kızılderilileri tanımladığı
gibi. Ne ala !..
Yeryüzünde halklar açısından en zengin bölge ekvator kuşağı;
Uzak Asya’dan Afrika’ya, oradan Orta Amerika’ya uzanan
çizginin altı ve üstü. Dünyanın en fazla yerli halkını
barındıran ülke 830’la Papua Yeni Gine. Endonezya’da 719,
Nijerya’da 514, Hindistan’da 438, Çin’de 292, Meksika’da 291,
Kamerun’da 278, Kongo’da 215, Brezilya’da 181, ABD’de 176,
Filipinler’de 171, Avustralya’da 161 vs. Bizi yakından
ilgilendiren Rusya’da 100 yerli halk yaşıyor.
Halkların ve milletlerin temsil edildiği en üst kurum
Birleşmiş Milletler (BM). Bugün 192 üyeden oluşuyor. Adıyla,
sanıyla temsil edilme hakkına sahip 192 halk-millet...
Yeryüzündeki yedi bin halk-milletten 192’si temsil hakkına
sahip. Kalan büyük çoğunluk YOK hükmünde... 7 bin nere 192
nere (!)... Yine de iyimserliğe yer var. BM 1945’de 51 üyeyle
kurulmuştu. 65 yılda 192’ye ulaştı. Eh, hiç yoktan iyidir. Bir
de, ulus-devlet dayatması yerine federal ya da konfederal
devlet yapıları sayesinde nispeten temsil hakkı (buna yandan
temsil diyebiliriz) edinmiş halkların-milletlerin varlığı da
teselli ikramiyesi...
İşte UNPO 1991’de temsil edilmeyen 15 halkın temsilcisiyle
Hollanda’nın Lahey kentinde kuruldu (Lahey Uluslararası Adalet
Divanı’nın merkezi olarak biliniyor). Kurucular arasında
Gürcüler de vardı, daha sonra 1992’de Gürcistan’ın bağımsız
ülke olarak BM’e katılmasıyla UNPO üyeliği sona erdi. Bugün 60
halkı temsil ediyor. Temsil edilmeyen halkların sayısının
binlerle ifade edildiğine bakarak, UNPO’nun da BM gibi kadük
kaldığını söyleyebiliriz. Yine de hiç yoktan iyidir. Ve de,
Kafkas halklarıyla yakından ilgilendiğini dikkate alırsak,
epey iyidir...
UNPO Genel Sekreteri Marino Busdachin’i geçen yıl Mayıs
sonunda Abhazya’nın Dostları adına İstanbul Bilgi
Üniversitesi’nde yaptığımız uluslararası konferansa davet
etmiştik. Böylece diasporadaki Adige ve Abhazların UNPO ile
tanışması ve ilişki kurması sağlanmıştı. Busdachin’e, neden
üye halkların sayısının az olduğunu sorduğumuzda, egemen
halkların ve devletlerin diğerleri üzerinde baskı kurduğunu,
UNPO’ya uye olmak isteyen çok sayıda halkın korkudan bunu
yapamadığını söylemişti. Cesaret biriktikçe UNPO’nun katılımcı
sayısı da artacaktır.
UNPO kurulduğundan beri Abhazya ile yakından ilgilendi. UNPO-Abhazya
ilişkisi 5-6 Ağustos 1991’de Lahey’de yapılan toplantıya
Abhazya’dan Guram Gumba’nın (Aydgılara’yı temsilen) katılımı
ile başladı. UNPO, Abhazya’nın tarihi, siyasi ve hukuki
haklarının korunması, Gürcistan’la ihtilafın savaşsız çözümü
için büyük çaba sarfetti. Savaştan sonra da Abhazya’nın
yanındaydı. 27-30 Mayıs’taki genel kurulda Abhazya temsilcisi
Lana Agırba’nın UNPO Başkan Yardımcısı seçilmesi, yıllardır
sürdürülen yakın ilişki ve işbirliğinin sonucudur.
UNPO’nun Adige halkıyla da ilişkisi oldu. Dünya Çerkes Birliği
(DÇB) 1994’de UNPO’ya üye oldu. Ancak DÇB-UNPO ilişkisi ya
Busdachin’in belirttiği gerekçelerle ya da DÇB’nin tutukluğu
yüzünden uzun yıllar donduruldu.
İlk kez bu yıl diaspora üzerinden sağlam bir ilişki
başlatılabildi. KAF-FED Genel Başkanı Cihan Candemir (aynı
zamanda DÇB’yi temsilen) ile Yönetim Kurulu Üyesi Handan
Demiröz 27-30 Mayıs’ta Roma’da yapılan UNPO genel kuruluna
katıldılar. Her iki temsilcimiz genel kurulun aktif
katılımcıları oldular, Lana Agırba’nın başkan yardımcısı
seçilmesini desteklediler ve genel kurul sonuç bildirisinde
Adige ve Abhaz halklarının taleplerinin yer almasını
sağladılar. Kendilerini kutluyorum ve teşekkür ediyorum.
Bugün dünyanın pek çok bölgesinde hakları gaspediliş halkların
ölüm kalım mücadelesi devam ediyor. Bir kısmı savaşı çoktan
kaybetmiş, kaderine razı olmuş gibi (belki zamanla yeniden
filizlenirler). Bir kısmı direniyor. Bir kısmı ise başarmaya
bir adım uzakta. Kimi daha şanslı, kiminin işi daha zor.
Abhazya şanslı olanlardan. Kısa sürede (diğer örneklerle
karşılaştırıldığında) haklarına sahip çıkacağı hayati bir
sonuç elde etti. Bu başarının uluslararası sistemce
kabullenilmesi ve ilelebet olması Abhaz halkının ve onu
destekleyen Adige halkının becerisine ve basiretine bağlı.
Elbette diasporasının... Tarihi sınav devam ediyor.
Velhasıl,
Hakları gaspedilmiş halkların varoluş mücadelesi devam
ediyor. UNPO, mücadele edenlerin dayanışmasını sağlamaya
çabalıyor. Çok değerli bir çaba. Umarız başaranların sayısı
hızla artar. Her başaran kaybetmiş gözükene de güç katacaktır.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|