...................
...................
ADİGECE YAZMAK

03.09.2005
Dr. YEDİC Batıray Özbek
...................
...................
İnternet sitelerinde bir çok gencin anadilimiz de yazılar yazdıklarını sevinçle gözlüyorum. Geleceğimiz için umut verici bir davranış. 

Eğer Adige kültüründen söz ediyorsak, gerçekte  tüm yazınların anadilde yazılması  gerekir. Adige kültüründen söz edip diğer bir dilde yazıyorsak, kullandığımız yazı diline ve kültürüne katkılarımız olmaktadır. 

Bu nedenle dilimizin yok olmaması ve gelişebilmesi için, sözlü anlatımın yanı sıra  yazı dilinde de kullanılması gerekir. Bu nedenle en kısa zamanda her türlü yazıların Adigece kaleme alındığı ve yayınladığı bir sitenin yaşama geçirilmesinin çok yararlı olacağı kanısındayım.

Tabii ki, bu sitede kullanılacak alfabe çok önemlidir. ‘’Kiril mi Latin mi?’’ tartışmalarına girmek istemiyorum. Her iki alfabenin kullanılmasında yarar görüyorum.

Kirilce’de iki edebiyat dili oluşturularak asgari bir birlik sağlanırken, Latince’de maalesef bu birliği göremiyoruz.  Ortada iyi niyetten hareketle, dil bilimiyle hiçbir ilgisi olmayanlarca hazırlanan  çok çeşitli alfabeler gezmektedir. Hatta üzülerek yazıyorum Abzegh şivesinde alfabe hazırlayıp internette yayınlayanlar da var. Eğer “dur!” denmezse, sonunun nereye varacağını duyarlı katılımcılara anlatmayı gerekli görmüyorum...

Alfabelerdeki  çeşitlilik dilimiz kültürümüz ve etnik beraberliğimiz için tehlikelidir. Adige  yazımında kargaşaya neden olacaktır.

En kısa zamanda Adige dil bilimcilerini bir araya getirerek herkesin kullanacağı ‘’yüksek Adigece’’ adını vereceğimiz, tek bir alfabenin hazırlatılması dağıtılması ve diğerlerinin yok edilmesi gerekir.

Hazırlanacak  alfabe ile günümüzdeki her iki edebiyat dillerinde rahatça okunup yazılabilecek özellikleri olmasına dikkat edilmelidir. Hatta yazım kurallarının Kirilce’nin aksine teke indirilmesi gerekir.

Ayrıca Latin harfleriyle hazırlanacak  alfabenin  İngilizce alfabeye uyarlanması ve yetmediği yerlerde de  Türkçe harflerden yararlanılması gerekir. Nedenleri ise;  İngilizce hemen hemen  Adigelerce az çok bilinmekte aynı zamanda tüm bilim ve ilim  dallarında enternasyonel bir dil haline gelmiş ve kullanılmaktadır. Türkçe ise diasporada en çok yaşanılan ülkenin alfabesidir.

Alfabenin hazırlatılması öncelikle Dünya Çerkes Birliği’nin çok geç kalmış bir görevi olarak görüyorum. DÇB üstlenmiyorsa cumhuriyetlerimizdeki   eğitim bakanlıklarını göreve davet  etmemiz gerekir.  Çünkü devletlerimizi yardımı olmadan bu problemi çözmemiz zor olacak.

‘’Şışher zıblç’ıç’e,  şıç’em tlımbe’ijırer’’ arı Adıger.