...................
...................
ÇERKES KİMDİR?

22.04.2006

Dr. YEDİC Batıray Özbek
...................
...................
Çerkes sözcüğünün içeriği üzerinde halen gereksiz tartışmalar devam etmektedir.

Çerkes kimdir, Çerkesler kimdir, sorularına literatürde yüzyıllardır
yanıtlar çoktan verildiği halde, her nedense her önüne gelen yeni bir
tanım ortaya atmaktadır, tıpkı alfabede olduğu gibi.

Ankara’da Kuzey Kafkasya Derneği tarafından 1997'de yayınlanan Çerkesya Bibliyograyası adlı yapıttaki kitaplar incelendiğinde Çerkes deyince Adigeler ve Adige dilini konuşanların kast edildiğini göreceğiz. Tüm dünyada kabul edilip literatüre yerleşmiş terimi, hiçbir kanıtı belgesi ve tutanağı olmadığı halde, değiştirmenin anlamı yok. Kemikleşmiş düşüncelere pek etki etmeyecek ama  yinede bir kaç örnek verelim.

* Circassian Ditionary, Circassıe Language adı altında yayınlanan her kitapta Adige dilbilgisi ve sözcüklerini görürsünüz.

* Ürdün’deki bir Çeçen’e, Çerkes olduğunu asla kabul ettiremezsin.

* Kafkasya’daki bir Çeçen’e, sen Çerkes’sin derseniz, kendisine hakaret sayar ve seni öldürebilir de.

* Yine Türkiye'deki Adigeler arasında araştırma yapılacak olursa kanımca hemen hemen %95'i de Çeçenleri Çerkes saymayacaklardır.

Türkiye’deki Adigeler arasında kalan, evlilikle akrabalık kuranlar
dışındaki Çeçenler de katiyetle Çerkes olduklarını kabul etmezler.
Evlilikle kazanılan akrabaların hatırına herkesi Çerkes yapmaya kalkacak olursak Çerkes kavramanı çok genişletmemiz gerekecektir.

Diyelim ki, Çerkes dili ve edebiyatı var. Çerkesce tv yayını yapıyoruz.

Hangi dili kullanacaksınız?

Çeçence'yi ben anlamam, Çerkesce'yi de Çeçen anlamaz. Bu kargaşalığa Abazaca, Asetince, Lezgice vs. eklenince curcuna
daha da büyüyor.

Hem bir Çeçen, Asetin ya da Dağıstanlı neden Çerkes olsun ki?

Bundan bir kaç yıl önce Adigey Cumhuriyeti Eğitim Bakanlığı cumhuriyette yaşayan her halkın Adigece'yi öğrenmek zorunluluğunu koyunca ‘’biz çocuklarımızın Adigece öğrenmelerini istemiyoruz’’ diye dilekçe verenler kimlerdi acaba? Ruslar mı, Ermeniler mi?

Her halka, dile ve kültüre etnolog olarak sonsuz saygım vardır. Bu nedenle her halkın dili, kültürü ile yaşaması ve yaşatılmasının gerekliliğine inanıyorum.

Neden birlik, beraberlik adı altında aynı derneğin üyesi olarak birbirimizi karşılıklı asimile ediyoruz ki? Bir Çeçen'in ya da Abaza'nın bulunduğu toplumda Çerkesce değil bilinen ortak dil kullanılır?

Kuzey Kafkasya teriminin altında da asimile planları yatmaktadır.
Geniş anlamlı Çerkes teriminde de asimile  etme istekleri vardır.
Düşüncelerimi radikal bulup ‘’ayrımcı’’, ‘’mikro milliyetçi’’ diyenler
çıkacak.

Peki, 25 Mart Avrupa Birliği'nde Çeçen soykırımı günü olarak kabul edilip anılıyor.

Madem Çeçenler de Çerkes, neden adını Çerkes soykırımı olarak AB'ye kabul  ettirmediler ki?

Mikro milliyetçi olarak suçlandılar mı?

Sen Çerkes’sin, Çeçen, Lezgi, Asetin’sin demek ayrımcılık değildir.

Bölünme değildir.

Tam tersine birliktir ve kuvvettir.

Kendini bilmeden, tanımadan birlik olamaz.

Kendini bilmek ve tanımak birlik ve beraberliğin sonuçta da kuvvetin
temelidir.

Herkes kedini tanıdıktan, kendi arasında birliği sağladıktan sonra üst birliklere gidilirse daha başarılı olunur.