07.08.2017

Sevgili dostlar;

‘Adige dili, insan-doğa ilişkisinin kusursuz bir sentezidir.’ Bu iddiamın kısa izahını bilahare yapmak sözünü vererek, haftaya erteliyorum. Çünkü, Ha (ХЬЭ) Sözcüğünün ’insan’ anlamına geldiğini, kendimce izaha çalışıyorum. Bu kök ses veya sözcüğün kaynağı, Kitab-ı Mukaddes’te ifade edilen şekli ile ‘Ht’dir. Bu rumuzun veya hiyeroglifin okunuşunu ve okuyanı ‘Hatti- Hititlerin Kökeni ve Çerkesler’ isimli kitapçığımda uzun uzun anlattım. Onun için burada tekrar etmiyorum.

Can dostlarım, bu işlerin gerçek uzmanı olan, Adige- Abhaz-Ubıx (varsa?) dillerini çok iyi bilen insanların oluşturacağı bir heyet gerekmektedir. Varsa, istiyorsa ve bunu insani bir görev sayan hemşehrilerime istirham ediyorum; lütfen ciddiye alınız. O dedi, bu dediyi bir kenara koyalım. Etimologlar, arkeologlar, filologlar ve dahi buna gönül vermek isteyenler yazınız. Dilimizi korumak, dinimizi korumak kadar Tanrısaldır. Zira onu bize veren de ‘O’dur.

Sevgili dostlarım, her toplumun kendi ana dili elbette ki değerlidir. Ben kendi ana dilimi korurken veya korumaya çalışırken, bir başka ana dili de korumak isteyenlere saygılıyım. Bu bir yarış değildir.Şimdi bir alıntı vermek istiyorum.

“Hititlerin kökenine ve genellikle ilk uygarlıkların yaratıcılığına sahip çıkanlar, Türklerle Almanlardan ibaret değildir. General (yanlış anlaşılmasın, Çar ordusunun değil Türk ordusunun generali) İsmail Berkok, ‘Tarihte Kafkasya’ adlı yapıtında, yukarıda görülen öğretiyi, Orta Asya yerine Kafkasya, Türkiye ırkı yerine Çerkes ırkı değişikliği ile savunmaktadır. Berkok Hititleri genellikle ‘Çerkes’ diye adlandırılan Kafkas ulusundan sayıyor. Ona göre Hititler de Çerkes'dir ve Büyük Hitit İmparatorluğu yıkıldıktan sonra bunların bir bölümü Kafkasya'ya avdet etmiştir. Urartular Çerkes olduğu gibi, MÖ  2000 yıllarında Kafkasya’dan Anadolu’ya geçen kavimler arasında Akhayların’da bulunduğu tarihten sabittir. İlyada'da Akhaioslar denen o halkın adı, Çerkes dilinden ve bir Çerkes avul adı olan ‘akhin’ sözcüğünden gelir. (Üzerinde Atinalıların) bulunduğu Attika yarımadasının adı da, soylu Çerkes demek olan Adığe’den bozmadır. Destan öykülerinin anlattığı  Argo gemisi yolculuğu, Kafkasya’daki altın tüylü postu ele geçirmek için yapılmıştır. Bu sefer iki memleket arasındaki karabet ve müşareketin  doğurduğu bir meselenin halli içindir. Eski Mısır firavun soylarından bazıları, adlarının Çerkes dilinde anlam taşımasından anlaşılacağı üzere Çerkes'dir. Bir ara güçsüzleşen Mezopotamya uygarlıkları da o yöreyi  ele geçiren Çerkeslerce canlandırılmış ve eskisinden daha parlak biçimde yüzyıllarca sürdürülmüştür.” Prof. Bilge Umar, Türkiye Halkının İlk Çağ Tarihi

Şimdi ‘ana kök’ bir ses Ha’yı (xba) içeren bazı örnek sözcükleri tekrar veriyorum.

Adıgece’si                                       Türkçe’si

Ha (ХЬЭ)                                           İnsan

Ha (yumuşak)   (ХЬа)                         Arpa (köpekle karıştırılır)

Hamasha       (ХЬамащэ)                   Arpa kuyusu

Haluğ (ХЬэлыгъу – щIакъухъуэ)        Arpa ekmeği

Hadrı-he  (хьэдрыхэ)                        Ölüler ülkesi

Hade        (хьэдэ)                            Ölü,ceset,insan ölüsü

Hade’us   (хьэдэIус)                         Ölü yemeği

Hatko   (хьэткъуэ)                            Adige ailesi

Hatukoy (хьэтыкъуей)                      Adige boyu

Hatu  (хьэтIуу)                                 Adige ailesi    

Ha’tıt (sert) (хьэтIытIэ)                      Adige ailesi

Hatukşoko (хьэтокъущокъуэ)           Adige ailesi

Hant’hups (хьэнтхъупс)                    Arpa çorbası,çorba

Ha’e  (хьэщIэ)                                  Misafir

Hay’nape  (хьэйнапэ-емыкIу)            Ayıp

Ha’rı’paa (хьэрыпIэ-псыхьэлывэ)      Su böreği

H’ey (хьей)                                      İnsan dışkısı

Tha (тхьэ)                                       Tanrı

Thamate (тхьэмадэ)                         Bilge kişi,lider

Thagume (тхьэгумэ)                         Kulak

Tharıko  (тхьэрыкъуэ)                      Güvercin

Thamçuğ (тхьэмщIыгъу)                  Karaciğer

Thambıl (тхьэмбыл)                         Akciğer

Tharı-ue (тхьэрыIуэ)                        Yemin vermek,yemin etmek

Thape  (тхьэмпэ)                             Yaprak

Tha’çu (тхьэв)                                 Hamur

Thamı’çe  (тхьэмыщкIэ)                   Yoksul-zavallı

Daha nice benzeri sözcükler.

Not 1)
a) 1500 yıl önceki Kureyiş (къурэиш) kabile Arapça’sını fasih Arapça olarak kabul ediyorsun.
b) Milat'tan önce bilmem kaçıncı yüzyıl, Latin ve eski Yunanca denilen sözcüklere selam çakıyorsun.
c) Farsça denildiğinde gıkın çıkmıyor.
d) Tüm uygarlık yaratılarına, bir kimlik çıkarırken, zevkten dört köşe oluyorsun. Yolun açık, bahtın  yüce olsun. Sayın Kafkasya yolcusu!

NOT 2) Amaa, halen dilinde ve kültüründe mevcut, evrensel kimlikli, bir sözcükten bahis açıldığında, kırmızı şal görmüş boğaya dönüyorsun. Gücüne güç, ömrüne ömür olsun. Yolun açık olsun Kafkasyalım!