Not:
Adigey Cumhurbaşkanı'na on-line
konferansta sorulan sorular konferansa katılan
katılımcılar tarafından sorulmuştur.
Soru: IKEA firmasınca yapılanlar dışında
Adigey’de ne gibi yeni yatırımlar söz konusu?
Thakusine: Adigey’in her yatırımcıyı
özendirecek doğal kaynaklar vardır. Eskiden Sovyet
subayları emekli olduklarında Adigey’de Maykop’ta
yerleşmek isterlerdi.Cumhuriyetimiz huzurludur ve
huzurlu Krasnodar eyaletinin ortasında yer almaktadır.
Bu da yatırımcılar için cezbedici bir durumdur.
Bugünlerde birçok yatırım teklifi incelenmektedir.
İçlerinden cumhuriyetimiz için en faydalı olanlar
seçilecektir. Örnek vermek gerekirse:
Karaçay-Çerkessk’te faaliyet gösteren “Merkuri”
firmasının Tevucoj ilçesinde hayvan besi merkezi kurma
önerisi bunlardan biridir.
Soru: Adige
Cumhuriyeti’nin “Referanduma Dair” kanunu parlamentoca
benimsenmemiş olduğundan Krasnodar ile birleşme konusu
referanduma götürülememektedir. Bu konudaki görüşünüz
nedir?
Thakusine: Parlamentomuzca benimsenmemiş yalnız
referandum kanunu değil başka kanunlarda vardır.
Ayrıca bu kanunun benimsenmesi demek hemen birleşme
çalışmalarına başlanacağı anlamına gelmez. Federal
kanuna dayanılarak da cumhuriyetimizde referandum
yapma imkanı vardır.
Soru: Çocukluğunuzda ne olmak isterdiniz?
Thakusine: Öğrenciliğimde en prestijli meslek
öğretmenlikti. El falıma bakan bir kadın öğretmen
olacağımı söylemiş, bende buna çok sevinmiştim. O
yıllarda pedagojiden başka yüksek öğrenim dalı
olduğunu da bilmiyordum. Söylenenler gerçekleşti ve
öğretmen oldum.
Soru: Interneti çok kullanır mısınız?
Thakusine: Bizim kuşağımız yazılı olanı
önemserdi ve duvar telefonları kullanırdık. Bugün tüm
aile fertlerim internet kullanıyor. Bende öğrenmeye
çalışıyorum. Yaşamımda isteyip
gerçekleştiremediklerim: Piyano çalmak ve yabancı dil
öğrenmek.
Soru: “Her isteyenin Adigece öğrenme hakkı
vardır” diyorsunuz. Cumhuriyetimizde aynı hak Almanca
veya Mozambikçe öğrenmek isteyenler içinde mevcut mu?
Thakusine: Rusça gibi Adigece de resmi dildir.
Bir halkın dilini öğrenme özgürlüğü kısıtlanamayacağı
gibi, dil öğreniminde zorlamada olamaz. Böylesi
durumda kişinin hak ve özgürlüğü zedelenmiş olur.
Mozambikçe diye bir dilin ise varlığından haberim
yoktur.
Soru: Tarihte olmamış bir olayı “Adigelerin
kendi istekleri ile Rusya ile birleşmelerinin 450 nci
yılını neden kutluyoruz?
Thakusine: Bu olayın Adigey halkınca tartışılan
bir konu olduğunu defalarca dile getirdik. Halkımızın
çoğunluğu bu olayı önemsemekte ve kutlanmasını
istemektedir. Kabardey-Balkar ve Karaçay-Çerkessk’te
bu amaçla düzenlenecek etkinlik programları
yapılmıştır.
Arkaya bakarak ilerlemek mümkün değildir. İvan Grozni
zamanında Kırım saldırılarına karşı Adige prenslerine
verilmiş olan destek unutulmamalıdır. Bana göre, 450
nci yıl Adigey’de büyük bir bayram olarak
kutlanmalıdır. Bununla Rusya ile ebediyen
birlikteliğimizi sağlamlaştırmış olacağız.
Soru: Adigelerin çıkarlarını gözardı ederek
zaman zaman Ruslara ve federal bölgeye yaklaştığınız
oluyor. Adigelerin size olan desteklerinin
azalacağından endişe etmiyor musunuz?
Thakusine: Ben Adige'yim ve halkımı
destekliyorum. Cumhuriyetimizde yaşayan diğer halkları
da seviyorum. Adigey’de halklar arasında ayrım yapmak
uygun olmaz. Tekrar edeyim: Halkımı ve cumhuriyetimi
seviyorum.
Soru: Güler yüzlü ve insanlarla kolay ilişki
kurabilen bir yapınız var. Bu nedenle de çokça
arkadaşınız ve yakınınız var. Bunlar sizinle olan
yakınlıklarını kendi çıkarları için kullanmak
isteyebilirler. Siz bundan zarar görmez misiniz?
Thakusine: Bana olan yakınlığını kendi çıkarı
için kullanacak pek fazla kişi çıkacağına ihtimal
vermiyorum. Bu gibilere karşı mücadele edeceğim.
Soru: Rüşvetle ve yakın akraba kayırmacılığı
ile mücadele edecek misiniz? Cumhuriyetimizin bu
konularda çok sıkıntıda olduğunu söylemek gerekir?
Thakusine: Göreve başladığımız üç ay oldu.
Kadrolarımızı soyadı veya aile esasında oluşturmadık.
Profesyonelliğe önem verdik. Bu tutumumuzu ileride de
sürdüreceğiz. Söz konusu eski alışkanlıklar artık
yoktur.
Soru: İshak Masbas’ın sanatını beğeniyor
musunuz?
Thakusine: Evet beğeniyorum. Henüz ondan ünlü
yazarımız yok. O Adige edebiyatının babasıdır.
Soru: Adigey Yüksek Mahkemesi, 2000 yılında
kabul edilen “Eğitime dair” kanunda yer alan
Adigelerin Adigece'yi zorunlu olarak öğrenme hükmünü
geçersiz kıldı. Adige öğrencilerin anadillerini
öğrenme zorunluluğunun kişi hak ve özgürlüklerini
nasıl zedelediğini insanlarımız anlayamıyorlar. Sizin
bu konudaki görüşünüz nedir? Eğitim Bakanlığı
Adigece'nin korunmasını garanti edecek yeni bir kanun
önerisi yapacak mı?
Thakusine: Evet yüksek mahkeme bu yönde
bir karar almış olup, federal kanuna uygun hareket
etmiştir. Bununla birlikte isteyen herkesin Adigece'yi
öğrenme imkanı vardır. Adigece cumhuriyetimizde Rusça
gibi resmi dildir. Cumhuriyetin anayasasında bu durum
belirtilmiştir. Dilin korunması için bu en büyük
garantidir.
Soru: Almış olduğunuz ödüller arasında sizce
hangisi en değerlisidir?
Thakusine: Her ödül değerlidir. Kat edilen
yaşamın bir aynasıdır.
Soru: Kafkas cumhuriyetleri arasında birlik
oluşturulması fikrine nasıl bakıyorsunuz?
Thakusine: Bu tür birliği gereksiz buluyorum.
Tüm Rusya insanlarının birlikteliği bizim için
yeterlidir.
Soru: Hamiski köyünde meydana gelen olay
hakkındaki görüşünüzü merak ediyorum. Bu tur olaylar
cumhuriyetimizde ilk olmayıp daha önceleri başka
köylerde de meydana gelmiştir. Birbiriyle çatışan
taraflar olayın içine mensup oldukları halkları da
katmak, toprağın sahibini belirlemeye çalışmak
istiyorlar. Bu doğru değildir. Toprak hepimizindir.
Aynı sokakta yürüyor aynı havayı soluyoruz. (Çevirenin
açıklaması: Hamiski köyünde bir eğlence yerinde 31
Mart tarihinde köye dışarıdan gelen Adige gençleri ile
köy gençleri arasında meydana gelen bir kavgadan söz
ediliyor)
Thakusine: Bu olay etnik taraflar arası bir
kavga değildir. Soruşturma sürmekte olup suçlu
bulunanlar kanuna göre cezalandırılacaktır. Bende
olayın takipçisiyim. Ben Hamiski’de bulundum ve halkı
dinledim. Halktan etnik bir çatışma izlenimi
edinmedim. Adigey ve Kuban halkları arasındaki
yakınlığın bu tür olaylarla zarar görmesine izin
vermeyiz.
Soru: Tanri inancı olan bir Müslüman mısınız?
Thakusine: Tanrı'ya inanırım. Piyoner ve
Komsomol teşkilatlarında bulundum ancak nenemin şu
sözünü hiç unutmadım: ''Uyumadan önce Tanrı'nın
varlığını hatırla ve dua et.'' Bu nedenle Tanrı'ya
inandığımı kesin bir dille söyleyebilirim. Akrabalarim
arasında Hıristiyan dininden olanlar da vardır.
Soru: Adigey'in demografik durumunun
düzelmesine dikkat edecek misiniz?
Thakusine: Nart mitolojisinde altın elma ağacı
vardır ve bu ağaçtan elma yiyen kadınlar hamile
kalırlar. Altın işlemeci Yevtih Asiyet’in yaptığı bu
ağacın heykelini şehir parkına koyacağız. Yeni evlenen
gençlerimizin bu ağacı ziyaret edeceklerini umuyorum.
Soru: Biz Adigey ile Krasnodar’ın birleşmesini
istemiyoruz ve bunun önlemini almanızı bekliyoruz.
Thakusine: Birleşme diye bir sorun olmayacak.
Rahat olabilirsiniz.
Soru: Genç ailelere ihtiyaçları olan evler ne
zaman verilebilecek?
Thakusine: Çözümü güç bir sorun. Federal
programların sağladığı imkanları şüphesiz ki sonuna
kadar kullanacağız ve buna kendi yapabileceklerimizi
de katacağız.
Soru: Nisan, Mayıs aylarında gurup olarak bir
doğa gezisi yapmayı düşünüyoruz. Bize nereyi
önerirsiniz? Siz Adigey’de nerede dinlenirsiniz?
Thakusine: Cumhuriyetimizin dağlık bölgeleri
dinlenmek için çok uygundur. Lago-Nak bölgesini size
önerebilirim. Burası Soçi’deki Krasna-Polyana
bölgesinden hiçte aşağı değildir.Yakın bir zamanda
burada kayak sporunu geliştireceğiz. Bu sorunun
çözümüyle federal merkezde yakından ilgileniyor.
Soru: Sizce Adigey nedir?
Thakusine: Burası benim ülkem, evim ve
ailemdir. Burada insanlarımıza iyi bir yaşam kurmak
için politikaya girmiş bulunuyorum. Küçük ülkemin
dünyanın en iyi yerlerinden biri olması için elimden
gelen her şeyi yapacağım. Adigey’in Rusya’nın en
zengin bölgesi haline geleceğine inanıyorum...
Dünyanın da en güzel yeri olacaktır.
Soru: Nasıl bir cumhuriyet devraldınız?Yeniden
yapılması ve değiştirilmesi gereken çok şey var mı?
İşe nereden başlamayı düşünüyorsunuz?
Thakusine: Cumhuriyetin ekonomik durumu
memnuniyet verici değildir. Toplumsal politik
düzeninin bozulmuş olduğu dönemlerde
ekonomimizin başta gelen unsuru olan tarımsal
sistemimiz de bozulmuştur. Orman ürünleri, alkol,
konserve ve tatlı gıdalar alanındaki işletmeler
çalışmaz haldedir. Amacımız cumhuriyetimizin
ekonomisini düzeltmek, insanlarımızın yaşam
seviyelerini yükseltmektir. Tüm hükümet üyeleri de bu
amacı gerçekleştirmek arzusundadır.
|