2012 yılı ve içinde bulunduğumuz senenin ilk
çeyreğinde Adige Cumhuriyeti’nin (AC) sosyal
ve ekonomik alanlarda gössterdiği gelişme AC
Hükümeti Bakanlar Kurulu’nun geçen haftaki
toplantısında ele alınıp değerlendirildi.
Ekonomi ve Ticaret Bakanı TL'IHASE Mahmut konu
hakkında ayrıntılı açıklamaların yer aldığı
bir rapor sundu.
Bakanla görüştüğümüzde bize; 'cumhuriyetimizin
ekonomik kalkınması konusunda geri
kalmadığımızı her şeyden önce belirtmek
istiyorum. Devletin tamamının ve Güney
Federal Bölgesi’ndeki idarelerin ekonomik
alandaki çalışmalarının değerlendirilmesi
sonucunda ortaya çıkan göstergelerin gerisinde
kalmadık. Bütün sektörler gelişme içerisinde,
bunun sayesinde firmaların üretim ve satışları
artıyor, ürettikleri ürünlerinde kalitesi ve
miktarında artış var. Bunun sayesinde iş
alanları ve maaşlarda da artış gözlemleniyor.'
dedi.
- Sektörleri tek tek ele alabilir misiniz?
- AC Başkanı THAKUŞINE Aslan ve hükümetimizin
aldığı kararlar çerçevesinde bütün sektörlerde
gelişme göstermemiz mümkün oldu. Sanayi
üretimini ele alacak olursak 2012 yılı için
arzuladığımız değerlere yüzde 106 oranında
ulaşarak Güney Federal Bölgesi subyektleri
içerisinde üçüncü sıraya ulaştık. Bu yılın ilk
çeyreği için planladığımız seviyeyi ise yüzde
103 oranında tamamladık bölgede şimdilik
dördüncü sıradayız. Geçen yıl cumhuriyetimizde
bu sektörde toplamda 32 milyar Rublelik mal
üretilip satıldı. Bu yılın ilk çeyreğindeki
üretim ise 8,8 milyar Rublelik. Bu miktarın az
olduğu söylenemez, fakat daha da
arttırabilirler. Bu sektörde en büyük
gelişmeyi yapan firma olarak Yuggaz Enerji
firmasını gösterebiliriz. Bu firma
cumhuriyetimizde kısa bir zamandır çalışıyor
fakat faaliyet gösterdiği sektörün
kalkınmasında büyük payı var. Aynı zmanda
üretimlerini ve üretim kalitelerini arttırmak
için tesislerini çağdaş donanımlarla donatan
Mamrıko, YUPK Hanskiy, Viktoriya,
Kompleks-Agro, Kartontara, Mıyekuape Redüktör
fabrikası da bu sektörde üretimlerini ve
karlarını arttırdılar.
Cumhuriyetimiz kent ve rayonlarını ele alacak
olursak üretimin yüzde 48'ini yapan
Mıyekuape ilk sırada yer alıyor. Cece
rayonu yüzde 22,4, Tehutemıkuaye rayonu yüzde
17,5. Krasnogvardeyske rayonunda faaliyete
başlayan Dias isimli süt ürünleri fabrikası,
Krasnogvardeyske KVN firması, Çelik kapı
üretimi yapan tesis rayon ve cumhuriyet
bütçesine katkı sunmaya başladı. Koşhable
rayonunda faaliyet gösteren Adigeya-nerud ve
Koşhable KNM firmalarının göstergeleride
memnunluk verici düzeyde.
- Tarım sektörünü ele alacak olursak son
yıllarda tarlacılık alanında genişleme olduğu
malum, bunun yanısıra cumhuriyetimizde meyve
bahçeciliği de yeniden canlanmaya başlıyor...
- Geçen yıl cumhuriyetimizde 13 milyar
Rublelik zirai üretim yapıldı. Bu yılın ilk
çeyreğini ele aldığımızda kaldırılmış hasad
edilmiş ürün miktarı yaklaşık 1 milyar Ruble.
Bu gösterge ile cumhuriyetimiz Güney Federal
Bölgesi’nde ikinci sırayı tuttu. 2011 yılında
diğerlerinden geri kalmış olmamız göz önüne
alınırsa bu konuda büyük gelişme olduğu aşikar
olur. Hayvancılık alanında da gelişmeler var.
Özellikle domuz yetiştiriciliği alanında.
Geçen yıl cumhuriyetimizdeki domuz sayısına 12
bin 863 baş daha ilave edildi. Bunların
yanısıra son yıllarda cumhuriyetimizde
meyvecilik ve sebzecilikte de gelişmeler oldu.
Seralar inşa ediliyor. Bütün bu gelişmelerin
olmasında devlet yardımı-desteğinin büyük yeri
var. 2012 yılında 115 hektar meyva bahçesi
dikimi planmış olmasına rağmen daha çok, 194
hektar dikildi. Bu yıl ise şu günlerde 78
hektarlık araziye dikim yapıldı yıl sonuna
kadar 200 hektara ulaşılacağı planlanıyor.
Krasnogvardeyske rayonunda çilek üretimi
konusunda gelişmeler var. Bu rayonda
toplam 200 hektar arazide çilek üretimi
yapılıyor. Yılda ikibin ton kadar çilek
üretiliyor.
Mıyekuape rayonunda bulunan Raduga firmasına
ait seralar ise son model teknoloji ile
donatılmış olmaları sayesinde ekolojik anlamda
temiz ürünler üretiyor ve bunları
satabiliyorlar. Ayrıca bu yılın sonuna kadar
Rusya-İspanya ortak firması olan 'Güney Tarım
Merkezi' tarafından Tevçoj rayonunda seralar
yapılması sözkonusu.
- Cumhuriyetimiz başka yatırımcılarıda
çekiyor mu?
- Cumhuriyetimize en büyük yatırımı yapan
yatırımcılar arasında 'Yujgazenerji' firması
yer alıyor. Bu firma Koşhable rayonunda
faaliyet gösteriyor. Doğalgaz çıkartıyor. Bu
projenin başladığı 2006 yılından itibaren
cumhuriyetimizde 9,5 milyar Rublelik yatırım
yaptı.
Bunun yanısıra toptan satış yapan 'METRO Keş
and Kerri' isimli firma geçen yıl 693 milyon
Rublelik yatırım yaptı. Unlu ürünler üretimi
alanında çalışan 'Yeni Teknoloji' firmasıda
cumhuriyetimize büyük yatırımlar yapanlardan.
2011 yılından itibaren iki milyon 346 bin
Rublelik devletimize gelir sağladı. Aynı
şekilde KievoJuraki firması 2012 yılında bir
milyon 737 bin Ruble, Maykop İnvest
Stroy firması bir milyon 495 bin Ruble kadar
cumhuriyetimize gelir sağladı. Günümüzde de
yatırm alanında elli kadar proje üzerinde
çalışıyoruz bunlar gerçekleşirse toplam 70
milyar Rublelik yatırım gerçekleştirilmiş
olacak.
- Küçük ve orta ölçekli ticaret yapanlarda
cumhuriyetimize azımsanmayacak derecede katkı
sağlıyorlar, devletin onlara verdiği destekte
her yıl artıyor.
-
Bu sektörde cumhuriyetimizde 23 bin obyekt
var. Bunlarda 48 bin kişi çalışıyor. Geçen yıl
küçük ve orta ölçekli ticaret obyektlerinde 39
milyar Rublelik satış gerçekleşti. Bunda
2012-2014 yılları arasında uygulanmak üzere
planlanan küçük-orta ölçekli ticareti
destekleme programının büyük katkısı var.
Sadece geçen yıl bu alanda destek mahiyetinde
56 milyon Ruble harcama yapıldı. Bunun 137
milyon Rublelik kısmı federal bütçeden,
118 milyon Rublelik kısmı ise küçük ve orta
ölçekli ticareti destekleme merkezi tarafından
sağlandı. 2012
yılında bu sektörde çalışan toplam 1424
işletmeye destek olundu bunlardan 662'sine
cumhuriyetimiz destek oldu. Bu yıl da aynı
şekilde çalışmaya devam edeceğiz. Bu yıl için
toplamda 300 milyon Rublelik destek olunacak
bunun 60 milyon Rublesi cumhuıriyet
bütçesinden sağlanacak.
- Son yıllarda cumhuriyetimiz turizm
sektörününde gelişmesine büyük önem veriyor.
Günümüzde bu konudaki durum nedir?
-
Bu sektördeki gelişmelerden ziyade, sunduğumuz
raporda, var olan sorunlara daha fazla
eğildik. Turizmde kalkınmanın sağlanması için
öncelikli olarak mühendislik ve altyapısal
çalışmaların tamamlanması gerekiyor. Geçen yıl
bu alt yapı çalışmalarında kullanmamız için
'Rusya’nın Güneyi' isimli program çerçevesinde
cumhuriyetimize federal bütçeden 306 milyon
Ruble salınması kararlaştırılmıştı. Fakat
üzücüdür ki bu gerçekleşmedi. Obyektlerin
yapılacağı yerler ve ilgili projeler konusunda
yerel yönetimlerle cumhuriyet organlarının
daha işbirliği içerisinde projeleri
hazırlamaları gerekiyordu. Bu gerçekleşmediği
için sözkonusu bütçeden sadece 28 milyon Ruble
salındı. 2014 yılında bu konuda eksik
kalanlarında tamamlanması için İmar
Bakanlığı’nın Rosturizm ile daha aktif
çalışması gerekiyor. Bu yıl için bu sektörde
üzerinde durduğumuz konu ise Hımışkey
yakınlarında bulunan 1112 hektarlık bölgenin
hazırlanması konusunda çalışmlara devam
etmektir.
- Her sektörde kalkınma oldu ise
cumhuriyetin bütçesinin de artması
gerekiyor...
-
Cumhuriyet ekonomisine katkısı olan ana
sektörlerde kalkınmanın cumhuriyet bütçesine
gelir olarak yansıması 2011 yılı ile
kıyaslandığında yüzde 18 oranında artış
göstererek 7,7 milyar Ruble oldu. Bunun
yanısıra cumhuriyette işsizlik oranı yüzde 1,9
dan 1,5'e kadar düştü. Kriz döneminde ortalama
maaş durağan hal almış olmasına rağmen 2012
yılında ortalama maaş seviyesi 17 602 Ruble’ye
ulaştı. Konuşmamızın sonunda bu gelişmeleri
durdurmamak kaydıyla halkımızın yaşantısının
daha iyi olmasına çalışmaya devam edeceğimizi
bildirmek.