ADİGE ŞARKILARINI NEREDE DİNLEYEBİLİRİZ?

 

Haber Merkezi
Adige Mak,  23 Ocak 2009
Çeviri: HAPİ Cevdet Yıldız

   
 

Eski geleneksel Adige enstrümanlarını kullanacak bir topluluk ve orkestra oluşturulması, müzisyenlerimizce bestelenmiş onca şarkının yeniden  söylenmeye başlanması içerikli  çok sayıda yazı “Adige Mak” (Adige Sesi) gazetesinde yayınlanmıştır. Bu üzücü durum konusunda sanatçılarımız, biliminsanlarımız ve ünlü oyuncularımız görüşlerini belirttiler, ancak yine de yeterli adımlar atılamadı, sonuç olarak  konuyu yeniden ele alma durumunda kaldık.

Vımar Tabısım, Canhot Natho, Ramazan Sihu, Kazbak H’eşh’ (Xэшх Казбек) ve Muat Bısıc gibi bestecilerimizin   bestelediği şarkı ve melodi (орэдышъо) sayısı iki bine ulaşıyor. Yura Ç’ırğ (КIыргъ Юрэ), Asker Ğonejıko, Muhdin L’ıh’ase (ЛIыхэсэ Мухьдинэ), Alıy Haç’eko, Goşnağo Semegu, Nurbıy Yemıj, Çeslav Anzerko, Vyaçeslan Anzerko, Kaplan Tıko, İsa Çıç (КIыкI Хьисэ) ve başkalarının da başarılı yapıtları ortada, bütün bunları bir araya getirdiğimizde, müzik dağarcığımızın  yetersiz, söylenecek şarkı sayısının da az olmadığını söyleyebiliriz.

Besteci Aslan Nehay’ın (*) yaratıları, kuşkusuz  ayrı ve seçkin bir konumda. Bu son yıllarda Ruslan Barço (Барцо Рус­лъанэ), Anjelika Neçes, Ayub Baste ve başkalarının bestelerini dinletilerde (konserler düzenlendiğinde) dinliyoruz. Ulusal sanatımızı daha üst düzeyde –ve yaygın biçimde-  geliştirmek istiyorsak, toplumun gereksinimi tam karşılayacak bir  topluluk oluşturmamız zorunlu. Paramız yok gibi bahaneler öne sürülecektir ama istenirse başka seçenekler, çıkış yolları da vardır.

“İslamıy” ve “Veşuten” (Ошъутен)  gibi topluluklara gerekli ek kadrolar verilirse, sorunun  çözümü için gerekli  adımlar   atılmış  olur diyenlerle karşılaşıyoruz. Sölenenler bununla da sınırlı değil, gerekli elemanların  Adigey’de kalmadığı, bulunmalarının da  olanaksız olduğu gibi olumsuz haberler uçuranlar da var. Ancak sanat üzerine eğitim veren 20’den çok orta dereceli okulumuzuzun bulunduğu, Cumhuriyet Sanat Koleji ile Adige Devlet Üniversitesi’ne bağlı  Sanat Enstitüsü gibi kurumlarımızın olduğu ve bunların halen  faaliyette oldukları da biliniyor, topluluk için  eleman niçin bulunamayacakmış?. .

Okullar yeterli mi?

Okullara ilişkin olarak bu türden sorular uzun bir süreden beri kültür merkezlerimiz başkanları, besteciler ve sanatçılarımızın kulaklarına değin  ulaşmaktadır. Soruna herkes kendi anlayışına göre yaklaşıyor, böyle de olsa, toplulukta görev alacak elemanlar Adigey’de eğitilebilir, bizimki yetmezse, gençlerimiz kardeş Kabardey-Balkarya’da  eğitilebilirler. ”Yok, yapamayız” demeyerek, ”başlayalım, sonunu bir görelim” dememiz  yararlı olur.

Bestecilerin besteleri topluma sunulmadığında, iş soğuyor, şiir  ve beste yapılması kesintiye uğruyor, daha kötüsü şiir ve bestecilik  büsbütün sonlanabiliyor. Lirik, estrada (эстрадa) ve ülke sevgisi üzerine şarkılar besteleyen kaç müzisyenimiz kalmış ki?Soruları çoğaltmak olanaklı, ama bu sorulara kim yanıt verebilir ki, bilemiyoruz.

Haç’eş (konuevi) şarkıları, kemençeciler (ХьакIэщ орэдхэр,  шыкIэпщынаохэр). . .

Haç’eş şarkılarının söyleniş biçimlerini öğrenmek, kemençe (шы­кIэпщынэ) ve kaval (къа­мыл) ile  şarkı melodilerini (орэдышъо) çalmak için Cumhuriyet Adige Khase’sinde bir okul (**) açılıyor. Bilgi ve deneyimini geliştirmek isteyenler Khase’nin sözkonusunu okuluna yazılabilirler.

1 Mart tarihine kadar okul kayıt başvuruları kabul edilecek. Adige Khase merkezine şu telefonlarla başvuruda bulunabilirsiniz: 52-70-15,  52-70-16, 8-928-663-83-29

Girişimin başarılı olması dileğimizdir.

(*) Aslan Nehay için bk. CircassianCanada, internet.
(**)
Okul, Adigey’de bir sivil toplum hareketi olan Adige Khase (Хасэ) tarafından açılmış olmalı. -HCY