İtalya Baş Konsolosu olarak Krasnodar’a gelen Perpaolo Lodigiani 17 Aralık 2008’de Adigey’i de ziyaret etti ve AC Devlet Başkanı Aslan Thak’uşın’ın konuğu oldu. Üst düzey AC yetkililerin de katıldığı  görüşmede Devlet Başkanı Lodigiani’ye hitaben şu konuşmayı yaptı:

“Adigey ile İtalya’nın benzer doğaları, birer eski tarihleri var, her iki ülke halklarının karakter  ve gelenekleri de  birbirine benziyor. Ekonomik ilişkiler bağlamında konuşursam, İtalya’da üretilen sanayi ürünlerinin Adigey’de de iyi bilindiğini ve arandığını söylebilirim”.

Perpaolo Lodigiani İtalya’nın ticari ve ekonomik ilişkileri üzerine yapılan çalışmaları düzenleyen ve yürüten biri. Rusya ile İtalya arasında imzalanan Konsolosluk Sözleşmesi gereğince, Konsolos, iki ülke arasındaki ticari, ekonomik, kültürel ve bilimsel ilişkileri geliştirmekle görevli biri. Konsolos,  Krasnodar dışında, Güney Federal Okrugu içinde yer alan birimler olan Stavropol Kray, Adigey, Dağıstan, İnguşetya, Kabardey-Balkarya, Kalmıkya ve diğer bölgelerde de çalışmalarını sürdürüyor.

Baş konsolosun Kuzey Kafkasya’da görevli olduğu dört yıl içinde İtalya ile Krasnodar Kray arasındaki ticaret hacmi on misli gibi bir artış gösterdi ve bir milyar Euro’ya ulaştı. Adigey’i de unutmamak gerekir. Geride bırakmakta olduğumuz 2008 yılında pirinç ekiminin yaygınlaştırılması için İtalya’dan 40 milyon Ruble üzeri bir yatırım sermayesi sağlandı. Bu parayla Krasnogvardeysk rayonunda 800 hektar (8 bin dönüm) pirinç ekeceğiz. Başkan Thak’uşın’ın açıklamasına göre, şu an 2 bin 500 hektar (25 bin dönüm) alanda pirinç ekilmiş durumda, ancak ekilmeyi bekleyen daha 20 bin hektar (200 bin dönüm) gibi büyük bir arazi var. Bu yerleri de ekime açmak için İtalyan iş adamlarının davet edilmeleri düşünülüyor. Adigekale kentinde kurulmuş olan yeni pirinç fabrikasının da, kuşkusuz pirinç ürününü işleme, dolayısıyla pirinç ekimini yaygınlaştırma işinde  bir yararı  olacaktır.

Konsolos da, Adigey ile İtalya arasındaki ekonomik ilişkileri geliştirmek için elinden geleni yapacağı  sözünü verdi.

Ulusal bir dansımız “Zığetlat”ı (Зыгъэлъат)  İrina Mamsır, Saniyet Alıberd, Murat Sihu ve AC kıdemli oyuncusu Baturay Şaguc sundular. Baturay Şaguc, ”Nalmes”de oynamak için Türkiye’den Adigey’e gelmiş bir gencimiz. Uzayda uçuyormuş gibi anlatılamaz bir sevinç içinde,  bu gencimiz tüm özlemlerine kavuşmuş gibi. Katlandığı onca zorluğu sanki unutmuş gibi, geçmişten söz etmek bile istemiyor. Adigece’yi, Rusça’yı ve dansları öğrenmek, ulusuna yararlı olmak ve ulusal birlikteliği  her şeyin üstünde tutmak isteyen bir gencimiz o.

Şönt’ıpları (davul, darbuka)  “konuşturan” sanatçılarımız ise Mos Thağepsev, Murat Aç’eğu, Halim Zubayıl, Sıhatbıy Berzeg, Baturay Şaguc idiler. Sizi sanki Kafkas Dağlarının karlı doruklarında dolaştırıyorlar ve sizi de dağlardaki danslarına katıyorlarmış gibi bir hava esiyordu koca salonda. Ellerindeki çiçek demetleriyle yerlerinde oturamayan gençler ve çocuklar, çiçekleri oyunculara sunmak için sahneye koşuşuyor, fırsat buldukça da çiçekleri  oyunculara  uzatıyorlardı.

En çok alkışlanan gösteriler içinden toplu danslar ve Asker Ğuç’etl’in (Гъук1эл1 Аскэр) kamalarla yaptığı danstı. RF kıdemli sanatçısı Asker Ğuç’etl’in, ağzı ve dişleri ile tuttuğu 11 kamayı ustaca yere çakışını gördükçe, sanatçılarımızın dünya ölçülerinde bir başarıya imza atmış olduklarını artık anlayabiliyordun.

AC kıdemli sanatçıları İrina Dıhu ile Adam Bahuko’nun “İslamıy” dansı doyumsuzdu ve kendine özgü   bir güzellikteydi. Bjıhakoyaç’e köyünden Aminet Ç’ermıt ile kız arkadaşı Yana Lebed, ikisi birlikte dinletiye gelmişlerdi, ikisi de birer hekim. Aminet Ç’ermıt “İslamıy” oyunu tutkunu biri, oyunculardan İrina Duğ’a bir buket çiçek sundu.

“Abhaz kutlama/karşılama dansı”  ile Adige ulusal dansı “Tlepeç’as”dan  (Лъэпэк1ас) geliştirilen ve Mıhamed Kul tarafından düzenlenip sahneye uyarlanan yeni bir dans ile, Aslan Hocey tarafından Nart destanından esinlenilerek günümüze uyarlanan ve “Nalmes” tarafından oynanan bu iki  dansa hemen bütün oyuncular katıldılar. Anjela Hakuy (Хьакъуй Анжелэ), Nalbek Thak’umeş (ТхьакIумэщэ Налбек), Murat Seauh (Сихъу Муратэ), Saniyet Alıberd (Алыбэрд Саныет), Ali Staşü (СтIашъу Алый), Ruslan Aşın (Iэшъынэ Руслъанэ), İrina Duğ (Дугъ Иринэ), Adam Bahuko (Бахъукъо Адамэ) ve daha başkaları da oyunlarda başı çekenlerden.

Oyunculara ilişkin  daha fazla konuşmak için vaktimiz çok. Beğenilmeyen oyuncular da çıkmıştır, biliyoruz;önümüzdeki günlerde ulusun tarihi, gelenek ve görenekleri, üstün sanatı ve bunlara ilişkin verilerden ilerleyerek, gazetemiz okuyucularını “Nalmes”de gerçekleşmiş olan değişimler konusunda bilgilendirmeye çalışacağız.

İzleyici değerlendirmeleri… (ЕплъыкIэхэр,  еплъыкIэхэр...)

Krasnodar’da sunulan gösteri “Mefeç’ vıc-huray” (МэфэкI удж-хъурай) oyunu ile sona erdi. Gösteri öncesinde ve aralarda birçok kişiyle görüştük. Beden eğitimi, spor ve turizm üzerine eğitim veren Kuban Devlet Üniversitesi rekörü, Prof. Dr. Ahmet Sultan (Ахъмэт СултIан), Krasnodar Kray Federal Mahkemesi yargıcı Oleg Met, ”Nalmes” dostları  Askerbıy Hut (Хъут Аскэрбый), Murat Çınazır (Чыназыр Му­ратэ), Kadir Ç’ale (КIалэ Къадыр), Aslan Yaneko (Янэкъо Аслъанэ), Kaleş’ave Lıhuj (ЛIыIужъу Къэлэшъао), AC kıdemli sanatçısı, dinletide iki şarkı okuyan Sim Kuyş’eko (Къуйшъэкъо Симэ), ünlü yönetmen Askerbıy K’uraşın (КIуращынэ Аскэрбый) ve daha başkalarının görüşlerini aldık, hepsi de dinletiyi başarılı buldu.

Yablonovski’den gelen öğretmen Zarina Nepsev, ”Nalmes”in başarılı topluluklarımızın en başında geldiğini söylüyor. Tolyattili (Тольятти) Ludmila Koroleva bir tiyatro çalışanı. İzlediği topluluklar içinden “Nalmes”e ayrı bir değer biçiyor. “Oyuncular hızlı ve çevikler, güzel bir oyun koyuyorlar, mesajlarını size ulaştırmayı da başarıyorlar” diyor.

“Nalmes”, mükemmel  bir gelişim çizgisini yakalamış” diyor Kuban Kazak Korosu dansları usta çalışanı Valentin Zaharov.  “Oyuncular ‘mükemmel’ bir biçimde hazırlanmışlar. Ben de danslar düzenleyen biriyim, “Nalmes”in gösterisinde ilgimi çeken ve not ettiğim çok şey var. “Nelmes” genç yeteneklerden  oluşturulmuş bir topluluk, gittikçe de yetkinleşiyor. Kazak Korosu ile “Nalmes” iki dost kuruluş, bu candan ilişkiyi kimsenin bozmasına göz yumamayız. “Nalmes”in yeni yılını şimdiden kutluyorum” diyor V. Zaharov.

“Nalmes”in Müdürü Azmet Baste, sanat yönetmeni Mıhamed Kul, baş oyuncu Aslan Hocey (Хъоджэе Аслъанэ), oyuncular Anjela Hakuy (Хьакъуй Анжелэ), Aydemir Nenıj (Нэныжъ Айдэмыр), Halime Zubayıl (Зубаил Хьа­лимэ) ve başkalarının anlattıkları, bütün bunlar, ”Nalmes”in gelişimini sürdüreceğini belli ediyor.

Gösteri Merkezi’nden (Унэшхо)  ayrılıp anayola çıkacağımız bir sırada bir genç kız gurubuyla karşılaştık, kızların aceleleri de yoktu. ”Beğenmediğim bir oyunu yoktu topluluğun. “Nalmes” bizi sevindirdi” diyor soyadını sormadığım Zalina.  “İlk kez “Nalmes”i ve bir Adige (Çerkes) topluluğunu izledim, Adige danslarını, Adige kostümlerini gördüm ve bunların ne denli güzel şeyler olduklarına tanık oldum. Topluluğun yeni yılını daha şimdiden kutlamak isterim” diyor Zalina.

YEMITIL  Nurbıy (ЕмтIылъ Нурбый).

(*) Tırğetave –Milat öncesinde yaşamış olan Adige  Sindika Krallığı Kraliçesi. Bir Adige Meot (Мыут1)  şefinin kızı idi. Yaşamı için bkz. “Sindika”-Vikipedi, internet.