Adigey Cumhuriyeti’nin (AC) devlet
örgütünün bu son yıllarda oturuşmuş ve pekişmiş olması
sonucu, ulusun tarihini, kültür ve geleneklerini dans
dili ile anlatan topluluklarımız çoğalmaktadır.
Bunlardan biri olan Akademik topluluğumuz “Nalmes”in
gösterisi (dinletisi) 22 Aralık 2008’de Krasnodar’da
gösterime sunuldu ve ilgiyle izlendi.
“Gündüz süresinin kısalmasının sona erip, günerin
yeniden uzamaya başladığı bir gündür 22 Aralık
günü”
dedi açış konuşmasında, RF kıdemli oyuncusu, AC
halk sanatçısı, ”Nalmes” sanat yönetmeni Mıhamed
Kul (Къулэ Мыхьамэд). “En
eski çağlardan beri Adigeler (Çerkesler) bu güne, 22
Aralık dönüm gününe özel bir önem veriyor ve
kutlamalar düzenliyorlardı. Kuban Devlet Akademisi
Kazak Korosu, işte bu özel günümüzde, kendi salonunu
bizlere tahsis etti, bir dinleti/gösteri sunmamıza
yardımcı oldu, biz de Kazak Korosu’na
teşekkürlerimizi ve iyi dileklerimizi sunuyoruz”
dedi.
Kafkasya’da düzenlenen dünya festivalindeki
başarılı gösterisi nedeniyle kendisine “Adigey’in
Onuru” madalyası verilmiş olan “Nalmes”,
Krasnodar’da sahneye çıkıp çevik danslarını
başlattığında, ortalığı coşku ve sevinç yeli
almıştı. AC kıdemli oyuncusu Nafset Aşın
(1эшъынэ Нэфсэт) yönetimindeki orkestranın çıkardığı
ulusal
nağmeler/ezgiler salonu çınlatıyor, Fatim Dıhu
şık’epşıne’yi (Çerkes yerel kemençesi’ni)
konuşturuyor, Halime Zubayıl da, şöntrıp’a
(шъонт1рып;yerel darbuka’ya) parmaklarıyla her bir
vuruşunda, eski ulusal ezgilerimizin
yenilenebileceğini derinlemesine bir biçimde
gösteriyordu izleyicilere. Kulaklar,
çalgıcıların (pınavelerin) çıkardığı Adige
ezgilerine, Adige müziğine ne denli kapılmış olsa da,
oyuncuların danslarını durmaksızın
hızlandırmalarında, müziğimizin ne denli zengin ve
yetkin bir dağarcığa sahip olduğunu da belli ediyordu.
“Tırğetave” (Тыргъэтаор)
ve “Zefak’o” (ЗэфакIор)...
Oyuncuların sunduğu “Tırğetave” (*),
“Zefak’o” ve “Nıbjıç’e kaşö” (Ныбжьык1э
къашъо;Gençlerin
Dansı) dansları gerçekten çekiciydiler. Modelist
Yura Staşü’nün (Ст1ашъу
Юрэ) ürünü tarihsel kostüm/giysi, Anjela Hakuy’un
üzerinde, tarihe, binlerce yıl öncesine gönderme
yapıyor, bir nostalji yaşatıyordu bizlere. Hele bir
kızın, Anjela Hakuy’un eline silah almış
olması, ne gibi bir nedene dayanıyor
olabilir?İşte bu neden kişiyi tarihimizin çok eski
(пэсэрэ) derinliklerine, İlkçağ yaşamına
götürüyor. Eski “Zefak’o”yu ise Larisa Hut
ile Nalbek Thak’umeş sunuyorlar. “Nıbjıç’e
kaşö”yü Susana Hut ile AC kıdemli oyuncusu
Sıhatbıy Berzeg oynuyorlar.
Krasnodar’da sunulan bu
gösteri Nalbek Thak’umeş ile Muradin Kul
için bir deneme, bir ölçüt işlevi görüyor. Dansların
başını da bu ikisi çekti. Heri ikisi de kültür ve
sanat bağlantılı birer aile içinde büyümüş gençler,
kısa sürede daha da yetkinleşmelerini bekliyoruz.
Bislan Simbolet, Azide Tsudışk ve Anzor Dıbeğo’nun
Krasnodar’da göstermiş oldukları üstün performans,
sanırım daha uzun bir süre anılarımızı süslemeye devam
edecektir.
“Penejukay köyü, Adıgekale kenti ve yakın
yörelerinden gelenlerin hepsi de akrabalarım,
gösteri sonu beni nasıl kutladıklarına sen de tanık
oldun. Sağol…”
diyor Azide Tsundışk.
Ulusal bir dansımız “Zığetlat”ı (Зыгъэлъат) İrina
Mamsır,
Saniyet Alıberd, Murat Sihu ve AC kıdemli
oyuncusu Baturay Şaguc sundular. Baturay Şaguc,
”Nalmes”de oynamak için Türkiye’den Adigey’e gelmiş
bir gencimiz. Uzayda uçuyormuş gibi anlatılamaz bir
sevinç içinde, bu gencimiz tüm özlemlerine
kavuşmuş gibi. Katlandığı onca zorluğu sanki unutmuş
gibi, geçmişten söz etmek bile istemiyor. Adigece’yi,
Rusça’yı ve dansları öğrenmek, ulusuna yararlı olmak
ve ulusal birlikteliği her şeyin üstünde tutmak
isteyen bir gencimiz o.
Şönt’ıpları (davul, darbuka)
“konuşturan” sanatçılarımız ise Mos Thağepsev,
Murat Aç’eğu, Halim Zubayıl, Sıhatbıy Berzeg, Baturay
Şaguc idiler. Sizi sanki Kafkas Dağlarının karlı
doruklarında dolaştırıyorlar ve sizi de dağlardaki
danslarına katıyorlarmış gibi bir hava esiyordu koca
salonda. Ellerindeki çiçek demetleriyle yerlerinde
oturamayan gençler ve çocuklar, çiçekleri oyunculara
sunmak için sahneye koşuşuyor, fırsat buldukça da
çiçekleri oyunculara uzatıyorlardı.
En çok alkışlanan gösteriler
içinden toplu danslar ve Asker Ğuç’etl’in
(Гъук1эл1 Аскэр) kamalarla yaptığı danstı. RF kıdemli
sanatçısı Asker Ğuç’etl’in, ağzı ve dişleri ile
tuttuğu 11 kamayı ustaca yere çakışını gördükçe,
sanatçılarımızın dünya ölçülerinde bir başarıya imza
atmış olduklarını artık anlayabiliyordun.
AC kıdemli sanatçıları İrina Dıhu ile Adam
Bahuko’nun “İslamıy” dansı doyumsuzdu ve
kendine özgü bir güzellikteydi. Bjıhakoyaç’e
köyünden Aminet Ç’ermıt ile kız arkadaşı
Yana Lebed, ikisi birlikte dinletiye gelmişlerdi,
ikisi de birer hekim. Aminet Ç’ermıt “İslamıy” oyunu
tutkunu biri, oyunculardan İrina Duğ’a bir
buket çiçek sundu.
“Abhaz kutlama/karşılama dansı”
ile Adige ulusal dansı “Tlepeç’as”dan
(Лъэпэк1ас) geliştirilen ve Mıhamed Kul
tarafından düzenlenip sahneye uyarlanan yeni bir dans
ile, Aslan Hocey tarafından Nart destanından
esinlenilerek günümüze uyarlanan ve “Nalmes”
tarafından oynanan bu iki dansa hemen bütün
oyuncular katıldılar. Anjela Hakuy (Хьакъуй
Анжелэ), Nalbek Thak’umeş (ТхьакIумэщэ Налбек),
Murat Seauh (Сихъу Муратэ), Saniyet Alıberd
(Алыбэрд Саныет), Ali Staşü (СтIашъу Алый),
Ruslan Aşın (Iэшъынэ Руслъанэ), İrina Duğ
(Дугъ Иринэ), Adam Bahuko (Бахъукъо Адамэ) ve
daha başkaları da oyunlarda başı çekenlerden.
Oyunculara ilişkin daha fazla
konuşmak için vaktimiz çok. Beğenilmeyen oyuncular da
çıkmıştır, biliyoruz;önümüzdeki günlerde ulusun
tarihi, gelenek ve görenekleri, üstün sanatı ve
bunlara ilişkin verilerden ilerleyerek, gazetemiz
okuyucularını “Nalmes”de gerçekleşmiş olan değişimler
konusunda bilgilendirmeye çalışacağız.
İzleyici değerlendirmeleri…
(ЕплъыкIэхэр, еплъыкIэхэр...)
Krasnodar’da sunulan gösteri “Mefeç’ vıc-huray”
(МэфэкI удж-хъурай)
oyunu ile sona erdi. Gösteri öncesinde ve aralarda
birçok kişiyle görüştük. Beden eğitimi, spor ve turizm
üzerine eğitim veren Kuban Devlet Üniversitesi rekörü,
Prof. Dr. Ahmet Sultan (Ахъмэт СултIан),
Krasnodar Kray Federal Mahkemesi yargıcı Oleg Met,
”Nalmes” dostları Askerbıy Hut (Хъут
Аскэрбый), Murat Çınazır (Чыназыр Муратэ),
Kadir Ç’ale (КIалэ Къадыр), Aslan Yaneko
(Янэкъо Аслъанэ), Kaleş’ave Lıhuj (ЛIыIужъу
Къэлэшъао), AC kıdemli sanatçısı, dinletide iki şarkı
okuyan Sim Kuyş’eko (Къуйшъэкъо Симэ), ünlü
yönetmen Askerbıy K’uraşın (КIуращынэ Аскэрбый)
ve daha başkalarının görüşlerini aldık, hepsi de
dinletiyi başarılı buldu.
Yablonovski’den gelen öğretmen
Zarina Nepsev, ”Nalmes”in başarılı
topluluklarımızın en başında geldiğini söylüyor.
Tolyattili (Тольятти) Ludmila Koroleva bir
tiyatro çalışanı. İzlediği topluluklar içinden
“Nalmes”e ayrı bir değer biçiyor. “Oyuncular hızlı
ve çevikler, güzel bir oyun koyuyorlar, mesajlarını
size ulaştırmayı da başarıyorlar” diyor.
“Nalmes”, mükemmel bir gelişim çizgisini yakalamış”
diyor Kuban Kazak Korosu dansları
usta çalışanı Valentin Zaharov. “Oyuncular
‘mükemmel’ bir biçimde hazırlanmışlar. Ben de danslar
düzenleyen biriyim, “Nalmes”in gösterisinde ilgimi
çeken ve not ettiğim çok şey var. “Nelmes” genç
yeteneklerden oluşturulmuş bir topluluk, gittikçe de
yetkinleşiyor. Kazak Korosu ile “Nalmes” iki dost
kuruluş, bu candan ilişkiyi kimsenin bozmasına göz
yumamayız. “Nalmes”in yeni yılını şimdiden kutluyorum”
diyor V. Zaharov.
“Nalmes”in Müdürü Azmet Baste, sanat yönetmeni
Mıhamed Kul, baş oyuncu Aslan Hocey
(Хъоджэе Аслъанэ), oyuncular Anjela Hakuy
(Хьакъуй Анжелэ), Aydemir Nenıj (Нэныжъ
Айдэмыр), Halime Zubayıl (Зубаил Хьалимэ)
ve başkalarının anlattıkları, bütün bunlar, ”Nalmes”in
gelişimini sürdüreceğini belli ediyor.
Gösteri Merkezi’nden (Унэшхо) ayrılıp anayola
çıkacağımız bir sırada bir genç kız gurubuyla
karşılaştık, kızların aceleleri de yoktu. ”Beğenmediğim
bir oyunu yoktu topluluğun. “Nalmes” bizi sevindirdi”
diyor soyadını sormadığım Zalina. “İlk kez
“Nalmes”i ve bir
Adige
(Çerkes) topluluğunu izledim,
Adige
danslarını,
Adige
kostümlerini gördüm ve bunların ne denli güzel şeyler
olduklarına tanık oldum. Topluluğun yeni yılını daha
şimdiden kutlamak isterim”
diyor Zalina.
YEMITIL Nurbıy (ЕмтIылъ
Нурбый).
(*) Tırğetave –Milat öncesinde yaşamış olan
Adige
Sindika Krallığı Kraliçesi. Bir Adige Meot
(Мыут1)
şefinin kızı idi. Yaşamı için bkz.
“Sindika”-Vikipedi, internet.
|