|
|
................... |
|
................... |
AVRUPA BİRLİĞİ
ÜLKELERİNİN EĞİTİM SİSTEMLERİNİN YÖNETİM YAPISI |
M. Cevat Yıldırım
Kastamonu
Eğitim Dergisi 567-586, Mayıs 2010 Cilt:18 No:2 |
|
|
................... |
|
................... |
Çek Cumhuriyeti Eğitim
Sisteminin Yönetim Yapısı
Çek Cumhuriyeti’nde 1 Ocak 2003 tarihinden bu yana yönetim
sistemi, merkezi hükümet, bölgeler (14 tane) ve iller arasında
paylaştırılmıştır. Bölgelere geniş yetkiler tanınmıştır (MEB,
2006a).
Ulusal düzeyde bakıldığında: Eğitim ve eğitim sisteminin
geliştirilmesi ile ilgili politika ve stratejilerin
geliştirilmesi Eğitim, Gençlik ve Spor Bakanlığının
sorumluluğundadır. Bakanlık, yaşam boyu öğrenme, bilim
politikaları, araştırma, çocukların ve gençlerin beden eğitimi
ile ilgili politikaları da belirler (Eurydice/Eurybase, 2006;
Eurydice/Cedefob, 2003). Bakanlık, Bakana doğrudan bağlı olan
ve bakan yardımcıları tarafından yönetilen çeşitli bölümlerden
oluşur (Eurydice, 2007).
Bölgesel düzeyde bakıldığında: Bölgelerin başında vali
bulunur. Ortaöğretim ikinci devre okulları, özel eğitim veren
okullar, temel sanat okulları ve okul dışı faaliyetler
bölgelerin sorumluluğundadır. Bölge valisi, eğitim şubesine
bir müdür atar ve atadığı müdür o bölgede eğitimle ilgili
kararlarda en yetkili kişi konumundadır (Eurydice/Cedefob,
2003; Eurydice, 2004, Akt. MEB, 2006). Bölgelerde bölgesel
konseyler vardır.
Bölgesel eğitim yetkilileri bölgedeki eğitimsel gelişmeler ve
eğitim politikaları ile ilgili raporlar hazırlarlar (Eurydice/Cedefob,
2008).
Yerel düzeyde bakıldığında: Eğitim yönetiminin oldukça yerel
odaklı olduğu söylenebilir. Okullara oldukça geniş yetkiler
verilmiştir (Eurydice, 2007). Yerel yönetimler, zorunlu
eğitimden sorumludurlar. Okul öncesi eğitim kurumlarını ve
ilköğretim okullarını kurar ve yönetirler. Yerel yönetimler,
genel olarak bu görevi Eğitim Komisyonu aracılığı ile yerine
getirirler. Eğitim kurumlarının özerkliği giderek artmaktadır.
Bu özerklik okul meclisleri, belediyeler ve bölgeler
tarafından gerçekleştirilir (Eurydice/Cedefob, 2003; Eurydice,
2004, Akt. MEB, 2006).
Yükseköğretim öncesi eğitim kurumları açısından bakıldığında:
Okulöncesi eğitim 3–6 yaş grubunu kapsar ve isteğe bağlıdır.
Bu eğitimin amacı, çocukların duygusal, zihinsel ve bedensel
gelişimlerini desteklemek; temel iletişim kuralları ve yaşam
değerleri ile kişilerarası ilişkiler yönünden gelişmelerine
yardımcı olmaktır. Temel eğitim, 6–15 yaş grubunu kapsar ve
zorunludur. Temel eğitimin amacı, öğrencilerin önemli
becerileri aşamalı olarak kazanmalarını sağlamak ve onları
ortaöğretime hazırlamaktır. Ortaöğretimin amacı ise
öğrencilerin bilgi, beceri, yetenek, tutum ve değerler
yönünden gelişmelerine yardımcı olmaktır (Eurydice, 2007).
Okulların yönetiminden okul müdürleri sorumludur. Okul
müdürleri, bölgesel temsilciler, belediye ve hükümet
temsilcilerinden oluşan bir kurul tarafından atanır. İl
tarafından atanan müdürler bölgenin, bölge tarafından atanan
müdürler ise Bakanlığın onayına sunulur. Okul müdürlüğüne
atanan kişiler ancak kanunda belirlenen suçları işlemeleri
durumunda görevden alınırlar. Okul büyüklüğüne göre farklı
sayıda müdür yardımcısı ataması yapılabilmektedir (Eurydice,
2004, Akt. MEB, 2006; Eurydice/Cedefob, 2008).
Eğitim sürecinin kalitesi, okulun mali yönetimi, öğretmenlerin
atanması ve görevden alınması, yerel yönetim ve halkla
ilişkilerin yürütülmesi gibi konularda tüm sorumluluk okul
müdürlerine verilmiştir. Kanunen, okulun kuruluşundan sorumlu
birim olan Okul Kurulu oluşturabilir. Böylece ailelerin,
öğrencilerin, personelin ve halkın okul yönetimine katılımı
sağlanır (Eurydice/Cedefob, 2003; MEB, 2006a).
Yükseköğretim kurumları açısından bakıldığında:
Yükseköğretimin amacı, öğrencilerin araştırma, gelişimsel,
sanatsal ve diğer yaratıcı etkinlikler yönünde başarılı
olmalarını sağlamaktır (Eurydice, 2007). Devlet yükseköğretim
kurumları ilgili bakanlıklar tarafından kurulur ve yönetim
bakımından özerktirler. Ancak askeri ve polis eğitimini veren
yükseköğretim kurumlarının özerklikleri sınırlıdır (Eurydice/Cedefob,
2003). Yükseköğretim kurumları akademik senato, rektör,
akademik kurul ve disiplin komisyonu tarafından yönetilir.
Üniversitelerin mütevelli heyeti de vardır. Bu heyetin başında
bir başkan bulunur. Bu heyet kurumun etkinlikleri ve güvenlik
tedbirleri ile ilgilenir. Fakültelerin yönetiminden dekan
sorumludur. Fakültelerde bağımsız kurullar vardır (Eurydice/Cedefob,
2008).
Öğretmen eğitimi açısından bakıldığında: Zorunlu eğitim öncesi
eğitim öğretmenlerinin 4 yıllık eğitimi, genel olarak
ortaöğretim ikinci kademe düzeyinde gerçekleştirilir. Diğer
eğitim seviyelerinde görev alacak öğretmen adayları, bir
üniversite derecesi (genel olarak lisansüstü) almak
zorundadır. Öğretmenler, devlet memuru statüsüne sahip
değildir (Eurydice, 2004, Akt. MEB, 2006).
Estonya Eğitim Sisteminin Yönetim Yapısı
Ulusal düzeyde bakıldığında: Eğitim ve Araştırma
Bakanlığı, Bakan, Genel Sekreter ve dört Genel Sekreter
Yardımcısı tarafından yönetilmektedir. Bakanlığın asıl görevi
ulusal gelişim planları, değerlendirme sisteminin
geliştirilmesi, öğretmen yetiştirme sisteminin geliştirilmesi,
eğitim sertifikaları ile ilgili düzenlemeler yapma, finansman
yönetimi ve planlama gibi konulardan oluşur (Eurydice, 2007;
Eurydice/Eurybase, 2005). Bakanlık, ulusal düzeydeki temel ve
ortaöğretim okullarının yönetiminden de sorumludur (MEB,
2006a).
Bölgesel düzeyde bakıldığında: Eğitim etkinliklerinin denetimi
valilerin sorumluluğundadır. İl yönetiminin, “Eğitim gelişim
planlarını hazırlamak, temel eğitim okullarının bitirme
sınavlarının ve ulusal sınavların içeriğini belirleme” gibi
görevleri vardır (Eurydice, 2007; Eurydice/Eurybase, 2005;
Eurydice/Cedefob, 2003a). Bölge yetkilileri, okulöncesi kurum,
temel ve ortaöğretim okullarının bakım onarımında, rehberlik
ve danışmanlıktan sorumludur (MEB, 2006a).
Yerel düzeyde bakıldığında: Yerel yetkililer, ilköğretimden
liseye kadar zorunlu eğitimden ve devamın sağlanmasından
sorumludurlar. Yerel yetkililerin, “Eğitim gelişim
programlarını uygulama, kendi yetkileri altındaki okul
müdürlerini atama ve görevden alma, öğretmen planlaması yapma,
özel gereksinimi olan bireylere yardımcı olma, öğrencileri
mesleki eğitime yönlendirme, eğitimsel gelişim planlarını
hazırlama ve uygulama” vb. görevleri vardır (Eurydice, 2007).
Yükseköğretim öncesi eğitim kurumları açısından bakıldığında:
Okulöncesi eğitim, 1–7 yaş grubunu kapsar ve isteğe bağlıdır (Eurydice,
2007; Yıldırım, 2008). Bu eğitimin amacı, çocukların zihinsel,
fiziksel ve kişilik yönlerden gelişmesine yardımcı olmaktır.
Temel eğitim, 7–15 yaş grubunu kapsar ve zorunludur. Bu
eğitimin amacı, öğrencileri ikinci kademe ortaöğretime
hazırlamak ve öğrencilerin yaşam boyu öğrenme, öğrenmeyi
öğrenme gibi açılardan gelişmelerini sağlamaktır. İkinci
kademe genel ortaöğretimin amacı, öğrencileri yükseköğretime
hazırlamaktır. Mesleki eğitimin amacı ise öğrencileri iş
yaşamına hazırlamaktır (Eurydice, 2007).
Okul müdürleri, okulların gelişiminden ve genel durumundan
sorumludurlar. Öğretmenler ise ders ve çalışma kitaplarının
seçiminden sorumludurlar. Her okulda veliler, öğretmenler,
yerel otoritelerin temsilcilerinden oluşan Okul Kurulu ve
Öğretmenler Kurulu bulunur. Bu kurulların işbirliğiyle gelişim
planları hazırlanır (Eurydice/Cedefob, 2003a). Kurumların
türüne göre müdür atama ölçütleri farklılaşabilmektedir. Okul
müdürleri, yarışma sınavı ve mülakatla atanır. Okul müdürleri
ile en fazla beş yıllık bir sözleşme imzalanır. Öğrenci
mevcudu 100’den fazla olan okullara bir müdür yardımcısı
atanır (Eurydice, 2007; Eurydice/Eurybase, 2005).
Yükseköğretim kurumları açısından bakıldığında:
Üniversitelerdeki eğitim etkinliklerinin amacı, uluslar arası
düzeyde temel ve uygulamalı araştırma becerisi kazandırmaktır.
Üniversiteler, Rektör tarafından yönetilir. Rektörler beş
yıllığına seçilirler. Üniversitelerde Üniversite Konseyi ve
Enstitü Heyeti gibi danışma birimleri vardır. Üniversite
yönetim kurulu rektör, öğretim başkanı, öğretim üyeleri ve
öğrenci konseyi temsilcileri ve diğer üyelerden oluşur. Bu
kurul, kurum etkinliklerini yönetir. Gelişme, bütçeleme ve mal
varlıkları hakkında kararlar alır (Eurydice, 2007).
Öğretmen eğitimi açısından bakıldığında: Genel olarak
öğretmenler yükseköğretim düzeyindeki eğitim derecesine
sahiptirler. Üniversitelerde, öğretmen yetiştirme eğitimi;
genel eğitim bilimi, psikoloji, öğretme sanatı ve uygulamalı
eğitim çalışmalarından oluşur. Öğretmen eğitimi, lisans ve
lisansüstü düzeyde verilir. (ERYDICE, 2007).
Güney Kıbrıs Rum Yönetimi (Kıbrıs) Eğitim Sisteminin
Yönetim Yapısı
Kıbrıs’ta eğitim yönetimi oldukça merkezi bir yapıya sahiptir.
Eğitim politikalarını oluşturan en üst birim Bakanlar
Kuruludur. Genel olarak eğitimle ilgili bütün sorumluluk
Eğitim ve Kültür Bakanlığındadır (Eurydice/Cedefob, 2003b;
Eurydice/ Eurybase, 2002).
Ulusal düzeyde bakıldığında: Eğitim ve Kültür Bakanlığı eğitim
yönetimi ve eğitim kanunlarının uygulanmasından sorumludur,
eğitim ile ilgili tasarıların hazırlanmasında hukuk
birimleriyle işbirliği içerisindedir. Bakan, Cumhurbaşkanı
tarafından atanır ve eğitimin politik lideridir. Bakana
danışmanlık yapan ve kadrolu olarak çalışan bir Genel Müdür
vardır. Genel müdür yönetim ve finansmandan sorumludur (Eurydice/
Eurybase, 2002). Öğretmenlerin atama, yer değiştirme, başka
bir kurumda görevlendirilmesi, terfi ve denetimleri Eğitim
Hizmetleri Komisyonunun sorumluluğundadır (Eurydice/Cedefob,
2003b; Eurydice/Eurybase, 2002).
Bölgesel düzeyde bakıldığında: Kıbrıs altı bölgeye
ayrılmıştır. Bu bölgelerden dördünün başında birer eğitim
bölge müfettişi vardır. İlköğretimden sorumlu bölge
müfettişleri, bölgede ikamet ederler. Ortaöğretimden sorumlu
müfettişler ise merkezde ikamet ederler. Teknik ve mesleki
ortaöğretimde okul sayısı az olduğu için bölge müfettişliği
yoktur (Eurydice, 2007).
Yerel düzeyde bakıldığında: Yerel okul kuruları vardır. Bu
kurul, 5–11 kişiden oluşur ve beş yıl için seçilir. Bu kurul,
okul yönetiminde birinci dereceden yetkilidir. Bu kurullar ilk
ve ortaöğretim okullarından sorumludur. Temel görevleri okulun
bina, arsa, donanım gibi işleriyle ilgilenmektir (Eurydice/Eurybase,
2002).
Yükseköğretim öncesi eğitim kurumları açısından bakıldığında:
Okulöncesi eğitimin 3–6 yaş grubundaki çocukları kapsar. Bu
eğitim 3–5 yaş grubunda isteğe bağlıdır. 5–6 yaş grubundaki
çocuklar için zorunludur. Bu eğitim, temel eğitimin bir
parçası olarak görülmektedir (Eurydice, 2007; Yıldırım, 2008).
Temel eğitim, 6–15 yaş grubunu kapsar ve zorunludur. Temel
eğitimin amacı; yaş, cinsiyet, aile, sosyal geçmiş, akademik
yeterlik gibi açılardan bakılmaksızın öğrencilere gerekli
öğrenme fırsatlarının sağlanmasıdır. Ortaöğretimin amacı ise
öğrencilerin sosyal gereksinimlerini ve yaşlarını dikkate
alarak onların gelişimini desteklemektir (Eurydice, 2007).
Okulöncesi ve ilköğretim okullarının yönetiminden müdürler,
müdür yardımcıları, anaokulu müdürleri ve kıdemli öğretmenler
sorumludurlar.
Okuldaki en yüksek yetkili merci öğretmenler kuruludur.
Anaokullarının büyüklüğüne bağlı olarak bir müdür ya da
kıdemli bulunur. İlköğretim okullarında bir müdür ve okul
büyüklüğüne bağlı olarak bir ya da daha fazla sayıda müdür
yardımcısı vardır. Öğretmenlerin okulöncesi ve ilköğretim
düzeyinde müdür yardımcısı olabilmeleri için en az 13 yıllık
kıdeme sahip olmaları ve beş yıl devlet okullarında
(okulöncesi ya da ilköğretim) çalışmış olmaları gerekir.
Ortaöğretim kurumlarının yönetiminden ise müdür, müdür
yardımcıları, personel dernekleri sorumludur. Öğrencilerin
yönetime katılımı sağlanır. Bu katılım öğrenci konseyleri
vasıtasıyla gerçekleşir. Öğrenci konseyleri, sınıf
başkanlarından oluşan ve beş üyesi bulunan bir konseydir.
Öğretmenlerin ortaöğretim kurumlarında müdür yardımcısı
olabilmeleri için en az 12 yıllık bir kıdeme sahip olmaları ve
beş yıl devlet okullarında görev yapmış olmaları gerekir (Eurydice,
2007).
Yükseköğretim kurumları açısından bakıldığında:
Yükseköğretimin amacı araştırma ve öğretim yoluyla eğitim ve
bilimi desteklemek; Kıbrıs’ın kültürel, sosyal, ekonomik
yönden gelişmesini güçlendirmektir. Üniversitelerin
yönetiminden Üniversite Konseyi, Senato ve rektör sorumludur.
Üniversite Konseyi rektör, rektör yardımcısı, iki akademik
personel temsilcisi, bir yönetim personeli temsilcisi, bir
öğrenci temsilcisi, yönetim ve finansman müdürü olmak üzere
yedi üyeden oluşur. Konseyin başkan ve başkan yardımcısı
cumhurbaşkanı tarafından atanır. Bu konseyin yönetimsel ve
mali işlerin kontrol etmek, bütçeyi hazırlama gibi görevleri
vardır. Senato, akademik işlerden sorumludur. Rektör ise
senatonun başkanlığını yapar. Rektör ve rektör yardımcıları
bütün akademik çalışanlar, öğrenci temsilcileri ve yönetim
personeli tarafından seçilir. Fakültelerin başında dekan
bulunur. Fakültelerde dekan, dekan yardımcısı, bölüm
başkanları, iki akademik üye, öğrenci temsilcilerinden oluşan
fakülte yönetim kurulu vardır (Eurydice, 2007).
Öğretmen eğitimi açısından bakıldığında: Okulöncesi
öğretmenleri, üniversitelerin Sosyal Bilimler ve Eğitim
Fakültesi, Eğitim Anabilim Dalı Okulöncesi öğretmenliği
bölümünde eğitim alırlar. İlköğretim öğretmenleri, İlköğretim
Okulu Öğretmenliği bölümü eğitimine sahiptirler. Ortaöğretim
öğretmenlerinin ise en az lisans düzeyinde eğitim almış
olmaları gerekir (Eurydice, 2007).
Letonya Eğitim Sisteminin Yönetim Yapısı
Ulusal düzeyde bakıldığında: Eğitim kurumlarının merkezi
düzeyde yönetiminden Eğitim ve Bilim Bakanlığı sorumludur (Eurydice/
Eurybase, 2005). Eğitim ile ilgili temel kuralların çoğu
Bakanlar Kurulu’nca kararlaştırılır. Eğitim politikalarının
belirlenmesi Eğitim ve Bilim Bakanlığı’nın sorumluluğundadır (Eurydice/Cedefob,
2003a). Eğitim ve Bilim Bakanlığının 12 bölümden oluşur (Eurydice/Eurybase,
2005)
Bölgesel düzeyde bakıldığında: Bölgesel yönetimler, yatılı
okullar, özel eğitim etkinlikleri, yetimhaneler, mesleki
eğitim vb. kurumlardan sorumludur. Bölgesel yönetimlerin
öğretmenlere eğitim verme, eğitimi geliştirme ve kendi
denetimleri altındaki okulları desteklemek gibi görevleri de
vardır.
Belediyelerin Eğitim Kurulları vardır. Bu kurulların başkanını
ataması Eğitim ve Bilim Bakanlığı yapar. Bu kurulların,
“Eğitim ve öğretimle ilgili materyaller temin etme, yetişkin
eğitimi düzenleme, öğretmenlere kendilerini geliştirme fırsatı
sağlama, bölgesel eğitim politikalarını uygulama,” vb.
görevleri vardır (Eurydice, 2007).
Yerel düzeyde bakıldığında: Merkezi yönetimin sorumluluğundaki
okullar hariç okulöncesi, temel eğitim ve ortaöğretim
kurumları belediyelere bağlıdır (Eurydice/Cedefob, 2003a;
Eurydice/Eurybase, 2005; MEB, 2006a). Ancak bu okulların
denetim ve rehberliği devlet tarafından yapılır. Belediyeler,
okulöncesi ve temel eğitim okullarını açmak zorundadırlar.
Yerel yönetimlerin , “Okulöncesi, temel eğitim ve ortaöğretim
kurumlarını açmak ve kapatmak, müdürleri atamak ve görevden
almak,” vb. görevleri vardır. (Eurydice, 2007). Yatılı
okullar, özel eğitim okulları ve okul sonrası etkinlikler
(oyun, tiyatro gibi) de yerel yönetimlerin sorumluluğundadır (Eurydice/Cedefob,
2003a).
Yükseköğretim öncesi eğitim kurumları açısından bakıldığında:
Okulöncesi eğitim 1–7 yaş grubunu kapsar ve 5–7 yaş grubu için
zorunludur. Bu eğitimin amacı, çocukları temel eğitime
hazırlamak; çocukların zihinsel, fiziksel, sosyal yetenekleri
ile işbirliği, iletişim ve dil becerilerinin geliştirilmesidir
(Eurydice, 2007; Eurydice/Eurybase, 2005). Temel eğitim, 7–16
yaş grubunu kapsar ve zorunludur. Bu eğitimin amacı,
öğrencilere sosyal ve kişisel yaşam için gerekli temel bilgi
ve becerilerin kazandırılması; öğrencilerin ileri eğitime
hazırlanmasıdır Ortaöğretimin amacı ise öğrencileri ileri
düzey eğitime hazırlamak için gerekli bilgi ve becerilerin
kazandırılmasıdır (Eurydice, 2007). Okulöncesi, temel eğitim
ve ortaöğretim okulları, müdür tarafından yönetilir (Eurydice,
2007; Eurydice/Cedefob, 2003a).
Okulöncesi eğitim kurumlarında bir yönetim kurulu oluşturulur.
Bu kurulda okul müdürü, okul kurucusu, pedagog, veli,
belediye, sponsor ve ilköğretim okullarının temsilcileri
bulunur. Bu kurul, velilerin önerilerini dikkate alarak
ilköğretim okullarıyla işbirliği içerisinde eğitim
etkinliklerini yürütürler. İlk ve ortaöğretim kurumları ise
eğitim programlarını uygulama ve geliştirme, okul yönetimi,
personeli işe alma gibi konularda bağımsızdırlar. Okul müdürü,
öğretmenleri ve eğitim personeli dışındaki çalışanları işe
alır, kendisine yardımcı atayabilir. İlk ve ortaöğretim
okullarında yönetim kurulları bulunur. Bu kurul, okul müdürü,
okul kurucusu, belediye, öğrenci, veli ve pedadagog
temsilcilerinden oluşur.
Bu kurulun, “Okul gelişim planını hazırlama, sosyal
etkinlikleri düzenleme, yardım ve fonların yönetimi” vb.
görevleri vardır. Müdür atamalarında, uygun eğitim ve mesleki
liyakat ölçütlerine bakılır (Eurydice, 2007; Eurydice/Eurybase,
2005).
Yükseköğretim kurumları açısından bakıldığında:
Yükseköğretimin amacı, öğrencileri bağımsız bilimsel araştırma
etkinliklerine hazırlamak; öğrencilerin kuramsal bilgi ve
araştırma becerilerini kazanmalarını sağlamaktır.
Yükseköğretim kurumlarına önemli ölçüde yönetimsel özerklik
verilmiştir (Eurydice/Eurybase, 2005). Personel alımı, eğitim
süreçlerinin ve iç mevzuatın uygulanması gibi sorumluluklar
üniversiteye verilmiştir. Üniversiteler rektör ve senato
tarafından yönetilir. Seçilen rektörleri, Bakanlar Kurulu
onaylar (Eurydice, 2007).
Öğretmen eğitimi açısından bakıldığında: Öğretmenler
yükseköğretim (lisans) düzeyinde eğitim alırlar. Bu eğitimde
akademik ve mesleki programlara yer verilir (Eurydice, 2007).
Gereksinim oldukça, ortaöğretim mezunları, okulöncesi
öğretmenliğini yapabilmektedirler (Oğuz ve Tunca, 2008, 173
Litvanya Eğitim Sisteminin Yönetim Yapısı
Ulusal düzeyde bakıldığında: Eğitim, ulusal düzeyde Eğitim ve
Bilim Bakanlığının sorumluluğundadır. Genel olarak eğitimin
sorumluluğu merkezi hükümet, iller ve belediyelerdir diyeler
arasında paylaşılmıştır (Eurydice/Cedefob, 2003a). Eğitim ve
Bilim Bakanlığını, bakan yönetir. Bakanlık, altı temel
birimden oluşur.
Bakanlığın, “Eğitim düzenlemelerine ilişkin kanunları
hazırlama, eğitim ile ilgili diğer bakanlıklar koordinasyonunu
sağlama, üniversiteler dışındaki yükseköğretim kurumları ile
ilgili düzenlemeleri yapma,” gibi görevleri vardır. (Eurydice,
2006). Temel meslek okulları ve kolejler doğrudan merkezi
yönetimin sorumluluğundadır (Eurydice/Cedefob, 2003a).
Bölgesel düzeyde bakıldığında: Bölge valilikleri, eğitim
hedeflerini uygulamakla görevlidirler. Valiler,
eğitim-öğretimle ilgili müdürlerinin atamasını yaparlar (Eurydice,
2006). Valiler, il düzeyinde devletin eğitim politikasının
yürütülmesi, yıllık eğitim programların ve il eğitimde
stratejik gelişim planlarının onaylanması gibi görevleri
yerine getirirler (Eurydice/Eurybase, 2004). Yatılı okullar ve
özel eğitim okulları illerin sorumluluğundadır (Eurydice/Cedefob,
2003a).
Yerel düzeyde bakıldığında: Okulöncesi eğitim kurumları, temel
eğitim ve ortaöğretim okulları yerel yönetimlerin
sorumluluğundadır (Eurydice/ Cedefob, 2003a; Eurydice/Eurybase,
2004). Bu okullar, Eğitim ve Bilim Bakanlığı ile il valisinin
onayıyla Yerel Yönetim Kurulları tarafından yönetilir (Eurydice/Cedefob,
2003a). Belediyelerin, “Eğitim politikalarını uygulama, yıllık
plana göre eğitim etkinliklerini düzenleme, kendi görev alanı
içindeki okulları kurma, personel atama, yerel düzeyde merkezi
hükümeti temsil etme,” gibi görevleri vardır (Eurydice, 2006).
Yükseköğretim öncesi eğitim kurumları açısından bakıldığında:
Okulöncesi eğitim, 1–7 yaş grubundaki çocukları kapsar ve
isteğe bağlıdır (Eurydice, 2006; MEB, 2006a). Bu eğitimin
amacı, çocukların bireysel, etnik, sosyal ve bilişsel
gereksinimlerinin giderilmesine yardım etmektir (Eurydice/
Eurybase, 2004 Akt. Yıldırım, 2008). Temel eğitim 7–16 yaş
grubunu kapsar ve zorunludur (Eurydice, 2006; MEB, 2006a). Bu
eğitimin amacı, öğrencilerin temel ahlaki, kültürel ve sosyal
olgunluk açılarından temel düzeyde gelişmelerine ve okulu
anlamlı bir yaşam alanı haline getirilmesine yardımcı
olmaktır. Ortaöğretimin amacı ise öğrencileri temel mesleki
yeterlik, sosyo-kültürel ve teknoloji okuryazarlığı, genel
akademik kazanımlar açısından öğrencileri desteklemektir (Eurydice,
2006).
Okullar, müdür tarafından yönetilir. Okul düzeyinde yetkilerin
birçoğu okul kurucusuna devredilmiştir (Eurydice/Eurybase,
2004). Okul müdürleri, okul kurucusu (Belediye Konseyi)
tarafından atanır ve görevden alınır. Okul müdürlerinin iş
tanımını Belediye Konseyleri yapar. Okullarda eğitim
hedeflerinin gerçekleştirilmesini sağlamak, okulun stratejik
planını hazırlamak okul müdürünün görevidir. Okul müdürünün
atanmasında, “Yükseköğretim derecesine sahip olma, en az üç
yıllık öğretmenlik deneyimine sahip olma” gibi koşulların
yerine getirilmesi temel alınır. Müdür yardımcılarının ise
müfredatın uygulanması, ders programlarının hazırlanması, okul
çalışmalarına yönelik rehberlik hizmetleri gibi görevleri
vardır. Okul Konseyleri ve Öğretmenler Kurulu okul yönetiminde
söz sahibidir (Eurydice, 2006).
Yükseköğretim kurumları açısından bakıldığında:
Yükseköğretimin amacı, öğrencilerin bilimsel, kültürel ve
sosyal yöndeki eğitimlerinin geliştirilmesidir. (Eurydice,
2006). Yükseköğretim kurumları, özerk bir yapıya sahiptir (Eurydice/Eurybase,
2004). Üniversiteyi rektör yönetir. Rektör, yönetim tecrübesi
olan bir profesör olması ve eski Senato üyesi olması gerekir.
Rektör, beş yıllık bir süre için senato tarafından seçilir.
Rektör, yükseköğretimdeki etkinliklerden sorumludur.
Üniversitelerde rektör yardımcıları da vardır. Rektör
yardımcılarını Senato seçer. Üniversitelerde en yüksek
düzeydeki özerklik, Senato ve Akademik Konseye verilmiştir.
Senato ve Akademik Konsey üyeleri beş yıllığına seçilir.
Senatonun yarısı profesörlerden, en az %10’u öğrencilerden
oluşur. Senato başkanı ve rektör aynı kişi olamaz. Fakülteler
ise Fakülte Konseylerince seçilen dekan tarafından yönetilir (Eurydice,
2006). Öğretmen eğitimi açısından bakıldığında: Öğretmenlerin
genel olarak yükseköğretim (lisans) düzeyinde
yetiştirildikleri söylenebilir. Öğretmenlik eğitimi,
okulöncesi, temel eğitim, ortaöğretim, özel eğitim gibi
kategoriler altında verilir (Eurydice, 2006).
Macaristan Eğitim Sisteminin Yönetim Yapısı
Macaristan Eğitim Sistemi, eğitimin bütün düzeylerinde yönetim
yerel odaklıdır (Eurydice/Eurybase, 2004; Eurydice, 2006).
Yatay olarak, yönetim sorumlulukları Eğitim Bakanlığı ve diğer
bakanlıklar arasında paylaştırılmıştır. Dikey olarak ise,
yönetsel kontrol yerelleştirilmiş ve yönetim sorumluluğu
merkezi, yerel (bölgesel) ve kurumsal düzeylerde
paylaşılmıştır (Eurydice, 2005, Akt. MEB, 2006).
Ulusal düzeyde bakıldığında: Eğitim yönetiminin sorumluluğu,
Eğitim ve Kültür Bakanlığındadır (Eurydice, 2006; Eurydice/Eurybase,
2004). Bakanlık, bakana bağlı daimi sekreter tarafından
yönetilir. Daimi sekreter, bakanın yardımcısı olarak kabul
edilir ve “Yasal konular, iç denetim birimleri, personel ve
ulusal/azınlık eğitimi ile ilgili işlerden sorumludur.
Sekreter yardımcıları ise “ Uluslar arası ilişkiler, halk
eğitimi, okulöncesi eğitim, ilköğretim, ortaöğretim,
yükseköğretim” gibi teknik işlerin yönetiminden sorumludurlar
(Eurydice, 2006).
Bölgesel düzeyde bakıldığında: Macaristan, yedi bölgesel
yönetime ayrılmıştır. Bölgesel yönetimlerin genel merkezi
Budapeşte’dedir. Bölgesel yönetimler, Eğitim ve Kültür
Bakanlığı tarafından denetlenir. Bölgesel yönetimlerin,
“Denetim, ölçme-değerlendirme, kalite standartlarını
belirleme, karar alma, rehberlik yapma” gibi görevleri vardır
(Eurydice, 2006).
Yerel düzeyde bakıldığında: Yerel yönetimler; okulöncesi,
ilköğretim ve ortaöğretimden sorumludurlar. Farklı
yapılanmalar yalnızca örgütlenme ve işleyiş bazında değil
bütçeleri konusunda da adil seviyede bir karar alma
özerkliğine sahiptir (MEB, 2006; 2006a). Kurum kurucuları
yönetimden sorumludur ve yönetimsel yetkileri oldukça
geniştir. Onların, “Bütçeyi belirleme, müdür atama, eğitimsel
programları onaylama” gibi yetkileri vardır (Eurydice, 2006).
Yükseköğretim öncesi eğitim kurumları açısından bakıldığında:
5–18 yaş grubu zorunlu eğitim kapsamındadır (Eurydice, 2006).
Okulöncesi eğitim, 3–6 yaş grubunu kapsar ve beş yaş sonrası
hariç isteğe bağlıdır (Eurydice, 2006; MEB, 2006a). Bu
eğitimin amacı; çocukların zihinsel, duygusal, sosyal vb.
açılardan gelişimlerinin desteklenmesidir. Temel eğitim, 6–14
yaş grubunu kapsar. Bu eğitimin amacı, öğrencilerin ilgi ve
yeteneklerine göre gelişimlerine yardımcı olmaktır (Eurydice,
2006). Temel eğitim ve 2. kademe ortaöğretim okulları müdür
tarafından yönetilir.
Müdür, kurumun işleyişinden ve iyi bir şekilde yönetilmesinden
sorumludur. Okul müdürlüğü atamalarında, “Öğretmenlik mesleği
sınavında başarılı olma, en az beş yıllık öğretmenlik
deneyimine sahip olma, kadrolu ya da sözleşmeli devlet memuru
olma” gibi ölçütler temel alınır. Müdürler, görevlerini
yardımcılarıyla işbirliği içerisinde gerçekleştirirler.
Okullarda mali işlerden sorumlu bir müdür yardımcısı vardır.
Diğer görevler, Yönetim Kurulu tarafından yürütülür. Okul
müdürü, öğretmenler tarafından kabul edilen Kalite Yönetimi
Programını hazırlar. Bu program, kurucu tarafından onaylanır (Eurydice,
2006).
Yükseköğretim kurumları açısından bakıldığında:
Yükseköğretimin amacı, öğrencilerin programların gerektirdiği
nitelikte yetişmelerini sağlamaktır. Üniversiteler, örgütlenme
ve yönetim bakımından özerktirler (Eurydice, 2006; Eurydice/Eurybase,
2004). Üniversitelerin yönetiminden rektör ya da rektör
yardımcısı, müdür ve müdür yardımcısı, dekan ve dekan
yardımcısı, finans müdürü vb. kişiler sorumludur. Üniversite
yönetimin başında rektör yer alır. Rektör, aynı zamanda Senato
başkanıdır. Rektörün, “Kurumsal gelişim planını uygulama,
geliştirmeye ve iyileştirmeye yönelik çalışmalar yapma,
komisyonlar oluşturma” gibi görevleri vardır. Fakülteler,
dekan ya da müdür tarafından temsil edilir (Eurydice, 2006).
Öğretmen eğitimi açısından bakıldığında: Okulöncesi
öğretmenleri, eğitim enstitülerinde üç yıl eğitim görürler.
İlköğretim ve ortaöğretim öğretmenleri, lisans (fakülte)
düzeyinde eğitim alırlar. Ortaöğretim öğretmenlerinin eğitim
süresi beş yıldır. Teknik öğretmenler, eğitim bölümleri
bulunan fakültelerde yetiştirilir. Özel eğitim için bir eğitim
fakültesi vardır (Gulyas, 1995).
Malta Eğitim Sisteminin Yönetim Yapısı
Malta’da eğitim yönetimi geleneksel olarak merkezi bir yapıya
sahiptir. 1990’ların başında Eğitim Yasası’na ters düşmeyecek
şekilde yerelleştirme süreci başlamıştır (Eurydice/Cedefob,
2003a).
Ulusal düzeyde bakıldığında: Eğitim Bakanlığının politik
yöneticisi bakandır. Başbakan, Eğitim Bakanının atamasını
yapar. Eğitim Bakanlığı, “Yükseköğretim, okulların yapılması,
sınavlar, arşiv, gençlik ve spor etkinlikleri, endüstri ve iş
ilişkileri” gibi görevleri yürütür. “Politika Birimi” ve
“Sekreterlik” bakana yardımcı olur. Ülke genelinde eğitimin
yürütülmesinden sorumlu olan Eğitim Bölümü vardır. Eğitim
Bölümü, Genel Müdür ve Eğitim Bölümünün alt birimlerinin
başında bulunan müdürler tarafından yönetilir. Eğitim Bölümü,
“Personelin ödüllendirilmesi, iş alma ve işten çıkarma,
program geliştirme, ders kitaplarının seçilmesi, öğrenci
taşıma işlemleri, öğretmenlere yönelik hizmet içi eğitimler
düzenleme,” gibi görevleri yürütür (Eurydice, 2006; Eurydice/Eurybase,
2005).
Bölgesel düzeyde bakıldığında: Coğrafi bölge sayılan Gozo
Adası’nın bir bakanı var. Gozo’daki bütün okullar Malta
merkezi hükümeti tarafından yönetilir. Gozo’daki yerel
hükümet, personel seçimi ve bazı özel işlerden sorumludur. Son
düzenlemede Malta, “Doğu, Batı, Merkez ve Gozo” olmak üzere
dört eğitim bölgesine ayrılmıştır (Eurydice, 2006).
Yerel düzeyde bakıldığında: Yerel düzeyde Yerel Konseyler
vardır. Bu konseyler, bulundukları yerde eğitim üzerinde
sınırlı yetkilere sahiptirler. Bu konseyler, okul yöneticileri
arasında iyi bir iletişim ve işbirliği içerisindedirler (Eurydice,
2006; Eurydice/Eurybase, 2005). Bu konseyler genellikle
okullara maddi bağışta bulunurlar (Eurydice, 2006).
Yükseköğretim öncesi eğitim kurumları açısından bakıldığında:
Okulöncesi eğitim, 3–5 yaş grubunu kapsar ve isteğe bağlıdır.
Bu eğitimin amacı, çocukların fiziksel, zihinsel ve duygusal
ve ahlaki gelişimlerinin desteklenmesidir (Eurydice,
2006;Yıldırım, 2008). İlköğretim 5–11 yaş grubunu kapsar ve
zorunludur. İlköğretimin amacı, öğrencileri ileri eğitime
hazırlamak için onlara bilgi, beceri ve tutumlarının
geliştirilmesidir. Okulöncesi eğitim kurumlarını, müdür ve
müdür yardımcısı yönetir. İlköğretim ve ortaöğretim okulları,
müdür ve okul büyüklüğüne bağlı olarak müdür ya da müdür
yardımcıları tarafından yönetilir. Bu okullarda, Okul
Konseyleri vardır. Bu konseyin başkanı, ilköğretim okullarında
Yerel Konseye danışılarak, ortaöğretim okullarında ise Yerel
Konseye danışılmadan bakan tarafından atanır. Okul müdürü,
konseyin sekreterlik ve saymanlık görevini yürütür.
Okul Konseyi öğretmenlerin seçtiği üç temsilci ve üç veli
temsilcisinden oluşur. Bu konsey fonların ve mal varlıklarının
yönetiminden sorumludur. Müdür ve müdür yardımcılığı
atamalarında, sınav (mülakat), liyakat ve kıdem ölçütleri
temel alınır. Müdürlük için en az 4 yıl müdür yardımcılığı
yapmış olma, müdür yardımcılığında ise devlet okullarında en
az on yıl öğretmenlik yapmış olma şartı aranır (Eurydice/Eurybase,
2005; Eurydice, 2006).
Yükseköğretim kurumları açısından bakıldığında: Yükseköğretim,
Malta Üniversite’sinde verilir (MEB, 2006a). Yükseköğretimin
amacı, öğrencilerin kendi alanlarında bilgi edinmelerini ve
araştırma yapma becerilerinin gelişmesini desteklemektir (Eurydice,
2006). Üniversiteler, özerk bir yapıya sahiptirler.
Üniversitenin başında rektör bulunur. Üniversite senatosu
vardır. Senato, genel yönetim ve akademik işlerle ilgilenir.
Fakültenin başında ise dekan yer alır. Dekan, fakülte bölüm
başkanları tarafından seçilir (Eurydice/Eurybase, 2005).
Öğretmen eğitimi açısından bakıldığında: İlköğretim ve
ortaöğretim öğretmenleri Malta Üniversite’sinde yetiştirilir (Eurydice,
2006). Öğretmen eğitiminin sorumluluğu Eğitim
Fakültelerindedir (Eurydice/Cedefob, 2003a).
Polonya Eğitim Sisteminin Yönetim Yapısı
Ulusal düzeyde: Ulusal Eğitim Bakanlığı, neredeyse bütün
eğitim sisteminden sorumludur. Adalet, Kültür, Çevre
Bakanlıkları kendi okullarını açabilir ve bu okulların
sorumluluğu bu bakanlıklara aittir. Ulusal Eğitim Bakanlığı,
ulusal eğitim politikaları geliştirir (Eurydice, 2007;
Eurydice/ Cedefob, 2003c). Bakanlık, eğitim sisteminin genel
yönetiminden sorumludur. Bu sorumluluk; Bakan, Bakan
Yardımcıları ve Genel Müdür tarafından yerine getirilir (Eurydice,
2007; Eurydice/Eurybase, 2005). Okullar arası geçişlerle
ilgili prosedürleri belirleme, eğitim-öğretim ile ilgili yasal
düzenlemeler yapma, yıllık çalışma takvimini belirleme, sınav
hizmetlerini yürütme, eğitim süreçleri ile ilgili metotları
belirleme gibi görevler bakanlık tarafından yerine getirilir (Eurydice,
2007).
Bölgesel düzeyde: Polonya, 16 bölge (il) vardır. Eğitim Müdürü
(Kurator), bölgesel düzeyde eğitim yönetiminin başında bulunur
ve eğitim yönetiminden sorumludur. Eğitim Müdürü, bölge
başkanı tarafından atanır. Eğitim Müdürlükleri, “Düzenlemeler
ile ilgili görüş bildirme, hizmet içi eğitim planlaması yapma,
okul konseyleriyle işbirliğinde bulunma” gibi görevleri yerine
getirir (Eurydice, 2007).
Yerel düzeyde: İlçe (district) yetkilileri, özel eğitim veren
ilköğretim ve ortaöğretim kurumları ile lise sonrası
okullardan sorumludurlar. Yönetim birimi olan Gminalar (kırsal
belediyeler) ise bölgelerindeki bütün okulöncesi, ilköğretim,
ortaöğretim okullarının yönetiminden ve kurulmasından
sorumludur (Eurydice, 2007; Taşdan, 2007). Eğitim müdürü, hem
ilçelerdeki hem de Gminalardaki eğitimsel rehberlik ve
denetimden sorumludur (Eurydice, 2007).
Yükseköğretim öncesi eğitim kurumları açısından bakıldığında:
Okulöncesi eğitim, 3–6 yaş grubunu kapsar ve isteğe bağlıdır.
Bu eğitimin amacı, öğrencilerin doğal ve sosyo-kültürel
çevreleriyle ilişkilerinin gelişimini desteklemek ve onların
potansiyellerinin gelişimine katkıda bulunmaktır.
6–7 yaş grubundaki çocuklara zorunlu olarak ilköğretime
hazırlık eğitimi verilir. İlköğretim, 7–13 yaş grubunu kapsar
ve zorunludur. İlköğretimin amacı, öğrencilerin bilgi, beceri
ve ahlaki eğitim yönünden gelişimini desteklemektir (Eurydice,
2007). Ortaöğretimin amacı ise öğrencilerin kişisel ilgilerini
geliştirerek, onlara hem mesleki beceriler kazandırmak hem de
onları üst eğitime hazırlamaktır (www.eurodice.org, Akt.
Taşdan, 2007).
Okul müdürleri, Okul Yönetimi Birimi tarafından sınavlar
seçilir. Okul müdürü, beş yıllık bir süre için seçilir. Bu
süre bir yıldan az olamaz (Eurydice/Cedefob, 2003c; Eurydice/Eurybase,
2005). Okul müdürü, okulun yönetimi, öğretmenlerin ve öğretmen
olmayan personelin işe alınması ve işten çıkarılması,
öğretmenlerin performanslarının değerlendirilmesi gibi birçok
konudan sorumludur (Eurydice/Cedefob, 2003c). Okul müdürü,
okuldaki yönetim birimlerine (Okul Konseyi, Eğitim Konseyi
vb.) danışarak müdür yardımcısını atar ya da görevden alır
Okul müdürü atamalarında en az beş yıl öğretmenlik deneyimi ve
eğitim yönetimi kursunu bitirme gibi şartlar aranır (Eurydice,
2007).
Yükseköğretim kurumları açısından bakıldığında:
Yükseköğretimin amacı; nitelikli uzmanlar yetiştirmek,
öğrencilerin bağımsız düşünme ve yaratıcılık becerilerini
geliştirmek, akademik işgücünü ve araştırmaları geliştirmek,
toplum yararı için bilim ve sanatı pratikte kullanmaktır
(Gökçek, 1996, Akt. Taşdan, 2007). Yükseköğretim, Bilim ve
Yükseköğretim Bakanlığının denetimindedir. Üniversitelerin
yönetiminden rektör, rektör yardımcıları, fakülte dekanları ve
dekan yardımcıları ve diğer örgütsel birimler sorumludur (Eurydice,
2007).
Öğretmen eğitimi açısından bakıldığında: Öğretmen eğitimi
yükseköğretim kurumlarında verilir. İlköğretim düzeyindeki
öğretmenlerin “3 yıl süreli lisans (licencjat) ya da 5 yıl
süreli master (magister) ünvanı verilen üniversite eğitimi” ya
da “Üniversite dışı üç yıl süreli yükseköğretimi” tamamlamış
olmaları gerekir. Ortaöğretim birinci kademe düzeyi
öğretmenlerinin lisans ya da master derecesine, ortaöğretim
ikinci kademe öğretmenlerinin ise master derecesine sahip
olmaları gerekir (Eurydice, 2005, Akt. MEB, 2006; Taşdan,
2007)
Slovakya Eğitim Sisteminin Yönetim Yapısı
Slovakya Eğitim Sistemi 1990’lara kadar merkezi odaklı bir
yönetim yapısına sahipti. 1990’lardan sonra eğitim sisteminin
yerel odaklı olması yönünde yasalar hazırlanmış ve yetkilerin
bir kısmı yerel birimlere aktarılmıştır (Eurydice/Eurybase,
2005).
Ulusal düzeyde bakıldığında: Eğitim Bakanlığı, eğitim
yönetiminden ve genel olarak eğitim kurumlarından sorumludur.
Ancak Mesleki Ortaöğretim Kurumları ile ilgili sorumluluk,
çeşitli bakanlıklar arasında paylaştırılmıştır (Eurydice/Cedefob,
2003a). Eğitim Bakanlığı iki düzeyde örgütlenmiştir. Bağımsız
Bölümler, Bakanlık Makamı, Başkanlık Hizmetleri ve Personel
Bürosu, Devlet Sekreterliği Büroları ile Akreditasyon
Komisyonu Sekreterliği birinci düzeydeki birimlerdir. İkinci
düzey birimler ise Genel Müdürlerin yönetimindeki büro ve
bölümlerden oluşur (Eurydice, 2007; Eurydice/Eurybase, 2005).
Bölgesel düzeyde bakıldığında: Bölgesel düzeyde genel yönetim,
Bölgesel Okul Büroları tarafından yerine getirilir (Eurydice,
2007; MEB, 2006a). Bu bürolar, devletin bütçe işlerini
düzenler. Bölgesel Okul Büroları, Başkan (Mayor) tarafından
yönetilir. Başkan, Eğitim Bakanının önerisi ile Hükümet
tarafından atanır ya da görevden alınır. İlköğretim okulları,
ortaöğretim okulları, özel ilköğretim okulları, özel
ortaöğretim okulları, mesleki okullar vb. kurumlar Bölgesel
Okul Bürolarının sorumluluğundadır (Eurydice, 2007). 2003
yılında ilköğretim okulları, ortaöğretim okulları, özel
eğitimle ilgili okullar, mesleki eğitim okulları gibi birçok
okul ağının oluşturulmasının sorumluluğu bölgelere verilmiştir
(Eurydice/Eurybase, 2005).
Yerel düzeyde bakıldığında: Yerel düzeyde genel yönetim,
belediyelerin sorumluluğundadır (Eurydice, 2007; MEB, 2006a).
Belediyeler, “Okulöncesi eğitim, ilköğretim, sanat, dil, vb.”
okulları açma ve kapatma yetkisine sahiptir. Belediyelerin,
“Zorunlu eğitimi düzenleme, öğretim materyalleri ve teknik
ekipman sağlama,” gibi görevleri vardır (Eurydice, 2007).
Yükseköğretim öncesi eğitim kurumları açısından bakıldığında:
Okulöncesi eğitim, 3–6 yaş grubunu kapsar ve isteğe bağlıdır.
Bu eğitimin amacı, çocukların bütün yönleriyle gelişimini
desteklemek ve onları ilköğretime hazırlamaktır (Eurydice,
2007; Yıldırım, 2008). Temel eğitim, 6–15 yaş grubunu kapsar
ve zorunludur. İlköğretimin amacı, öğrencilerin temel bilgi ve
becerileri kazanmalarına yardımcı olmaktır. Ortaöğretimin
amacı ise öğrencilerin zihinsel ve ahlaki gelişimlerini
desteklemek; kendi alanlarında nitelikli işgücü olmalarına
yardımcı olmaktır (Eurydice, 2007).
Slovakya’da okul özerkliği giderek önem kazanmaktadır. Okul
özerkliğinin Okul Kurulları, Yerel Okul Kurulları yoluyla
gerçekleştirilmesi amaçlanmıştır. Bu kurullar öğretmenler,
veli ve yerel birimlerin temsilcilerinden oluşur (Eurydice/Eurybase,
2005). Okullar, müdür tarafından yönetilir. Okulöncesi eğitim
okulları müdürleri, eğitim etkinliklerinden sorumludur. Temel
eğitim okullarının müdürlerinin; eğitim programı, eğitim ve
öğretim standartları, çalışanların denetimi gibi
sorumlulukları vardır.
Ortaöğretim okullarının müdürleri ise okul ekonomisi, çalışma
güvenliği, eğitimsel ve uzmanlık düzeyindeki eğitim
çalışmaları gibi alanlardan sorumludur (Eurydice/ Cedefob,
2003a; Eurydice/Eurybase, 2005). Karar verme sürecinde okul
müdürlerine geniş yetkiler (öğretmenleri atama ve görevden
alma gibi) verilmiştir (Eurydice/Cedefob, 2003a). Okul
müdürleri, Okul Kurulunun önerisiyle kurucu tarafından atanır
(Eurydice, 2007).
Yükseköğretim kurumları açısından bakıldığında:
Yükseköğretimin amacı; öğrencilerin, kuramsal ve uygulamalı
bilgi edinimini; uyumlu bir kişilik, bilgi, erdem ve
yaratıcılık açısından gelişimini desteklemektir (Eurydice,
2007). Yükseköğretim kurumları, Eğitim Bakanlığına bağlıdır.
Ancak üniversite yönetimlerine ve Yükseköğretim Kurulu’na
finansman ve yükseköğretim ile ilgili çeşitli konularda yetki
verilmiştir (Eurydice/Cedefob, 2003a). Üniversitelerin
yönetiminden rektör (Chancellor), rektör yardımcıları, dekan,
dekan yardımcıları ve Akademik Senato sorumludur.
Üniversitenin başında rektör bulunur. Fakültelerin başında ise
dekan bulunur. Rektör, Akademik Senatonun uygun görüşüyle
Başkan tarafından atanır. Dekan ise rektörün onayıyla Fakülte
Akademik Senatosu tarafından atanır (Eurydice, 2007).
Öğretmen eğitimi açısından bakıldığında: Okulöncesi
öğretmenleri, ortaöğretim pedagoji okulları, ortaöğretim
pedagoji ve sosyal akademilerde yetiştirilir. İlköğretim,
temel eğitim ve ortaöğretim öğretmenlerinin eğitimi, eğitim
fakültelerinde verilir (Eurydice, 2007).
Slovenya Eğitim Sisteminin Yönetim Yapısı
Ulusal düzeyde bakıldığında: Genel olarak eğitimin sorumluluğu
Eğitim, Bilim ve Spor Bakanlığı’ndadır. Çalışma, Aile ve
Sosyal İşler Bakanlığı, Bilim ve Teknoloji Bakanlığı, İçişleri
Bakanlığı ve Maliye Bakanlığı gibi bakanlıkların
sorumluluğunda olan okullar da bulunur (Eurydice/Cedefob,
2003a). Eğitim, Bilim ve Spor Bakanlığı, ulusal eğitim
politikasının belirlenmesinden ve üniversite öncesi eğitimden
sorumludur. Bakanlık bakan ve beş sekreter tarafından
yönetilir (Eurydice/Cedefob, 2003a; Eurydice/ Eurybase, 2002).
Bölgesel/yerel düzeyde bakıldığında: Yerel birimlerin eğitim
yapısı ve finansal işleri üzerinde çok az bir yetkisi vardır.
Belediyeler, okulöncesi eğitim, ilköğretim ve müzik
okullarından sorumludur. Bu sistem içerisinde karar alma
yetkisi, Belediye Konseyi ve Belediye Başkanı tarafından
yerine getirilir. Eğitim işleri, belediyenin sosyal işler
bölümü tarafından yürütülür (Eurydice/Cedefob, 2008a).
Okulöncesi eğitim kurumları ve ilköğretim okulları belediyeler
tarafından kurulur. Kamu liseleri de belediyeler tarafından
kurulabilir (Eurydice/Cedefob, 2003a).
Yükseköğretim öncesi eğitim kurumları açısından bakıldığında:
Okulöncesi eğitim, 1–6 yaş grubunu kapsar ve isteğe bağlıdır.
Bu eğitimin amacı, çocuğun fiziksel, zihinsel ve özel
yetenekler ile kişilik yönünden gelişimini desteklemektir.
Zorunlu eğitim, 6–15 yaş grubunu kapsar ve zorunludur. Bu
eğitimin amacı, öğrencilerin ruhsal, duygusal ve sosyal yönden
dengeli bir şekilde gelişimini desteklemektir. Zorunlu eğitim
sonrası ortaöğretim kurumlarının amacı ise öğrencilerin
sosyal, yaratıcılık yönünden gelişimlerinin desteklenmesi ve
ilerdeki eğitime hazırlamaktır (Eurydice/ Cedefob, 2008a).
Kamu okullarında eğitimin yönetimsel işlevleri, bireysel
programların uygulatılması gibi alanlardaki sorumluluk okul
müdürleri ile okulun birimleri arasında paylaşılmıştır (Eurydice/Eurybase,
2002). Bu bağlamda kamu okullarında kurucu, çalışanlar, veli
ve öğrenci temsilcilerinden oluşan Okul Kurulları vardır. Bu
kurul, öğretmenlerin atanması ve işten çıkarılması,
geliştirilen programların ve yıllık programların onaylanması
gibi konulardan sorumludur (Eurydice/Cedefob, 2003a). Müdür
(Başöğretmen) ise eğitimsel ve yönetimsel süreçlerden
sorumludur. Büyük eğitim kurumlarında yönetim ve eğitim
birimleri birbirinden ayrılmıştır. Böyle kurumlar genellikle
müdür ve yönetici (director) tarafından yönetilir (Eurydice/Cedefob,
2008a).
Yükseköğretim kurumları açısından bakıldığında: Yükseköğretim
kurumları ise özerk bir yapıya sahiptir (Eurydice/Cedefob,
2003a; Eurydice/Cedefob, 2008a). Üniversiteler; fakülteler,
sanat akademileri ile meslek yüksek okullarından oluşur ve
yasayla kurulur. Üniversite yönetimi; rektör, Üniversite
Senatosu, Yönetim Kurulu ve Öğrenci Konseyi’nden oluşur.
Fakültelerde; dekan, Senato, Akademik Kurul ve Öğrenci Konseyi
bulunur (Eurydice/Cedefob, 2008a). Yükseköğretim kurumlarının
amacı ise “Öğrencilerin mesleki ve akademik açıdan nitelikli
olarak yetişmelerine katkıda bulunmaktır.” şeklinde ifade
edilebilir.
Öğretmen eğitimi açısından bakıldığında: Öğretmen eğitimi,
yükseköğretim düzeyinde verilir (Eurydice/Cedefob, 2008a).
1987 yılında öğretmen eğitimi yükseköğretim düzeyine alınarak
öğretmenlik eğitiminin süresi dört yıla çıkarılmış ve izleyen
yıllarda öğretmen yetiştiren kurumlar eğitim fakültelerine
dönüştürülmüştür (Sağlam ve Kürüm, 2005, 58).
KAYNAKÇA:
1) AB. (2005). Avrupa ve Avrupalılar İle İlgili Temel
Bilgiler ve Rakamlar. Lüksemburg: Avrupa Toplulukları Resmi
Yayınlar Ofisi.
2) Demirel, Ö.(2000). Karşılaştırmalı Eğitim. Ankara:
Pegem A Yayıncılık.
3) DPT. (2007). AB Üyesi Ülkelerde ve Aday Ülkelerde
Ekonomik Gelişmeler. http://www.dpt. gov.tr/abigm/abmeg/2007ekonomikgelisme.pdf.
Erişim tarihi: 8 Ocak 2008.
4) Erginer, A. (2006). Avrupa Birliği Eğitim
Sistemleri. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
5) Eurydice (2003). Structures of Education, Vocational
Training and Adult Education Systems in Europa. http://www.Eurydice.org/portal/page/portal
/Eurydice/ByCountryResu lts?countryCode=AT®ionCode=null.
Erişim tarihi: 23 Kasım 2006.
6) Eurydice (2003a). Structures of Education,
Vocational Training and Adult Education Systems in Europa.
http://www.Eurydice.org/portal/page/portal/ Eurydice/ByCountryResult
s?countryCode=AT®ionCode=null. Erişim tarihi: 23 Kasım
2006.
7) Eurydice (2006). The Information Database on
Education Systems in Europe. http://eacea.ec.europa.eu/portal/page/portal/Eurydice/EuryCountry
Erişim tarihi: 5 Temmuz 2009.
8) Eurydice (2007). The Information Database on
Education Systems in Europe. http://eacea.ec.europa.eu/portal/page/portal/Eurydice/EuryCountry
Erişim tarihi: 5 Temmuz 2009.
9) Eurydice/Cedefob. (2003). Structures of Education,
Vocational Training and Adult Education Systems in Europa,
Czech Republic 2006. http://www.Eurydice.org/portal/page/
portal/Eurydice/ByCountryResults?countryCode=AT®ionCode=null.
Erişim tarihi: 23 Kasım 2006.
10) Eurydice/Cedefob. (2003a). Structures of Education,
Vocational Training and Adult Education Systems in Europa.
http://www.Eurydice.org/portal/ page/portal/Eurydice/ Erişim
tarihi: 23 Kasım 2006.
11) Eurydice/Cedefob. (2003b). Structures of Education,
Vocational Training and Adult Education Systems in Europa,
Cyprus 2004. http://www.Eurydice.org/ portal/page/portal/Eurydice/
ByCountryResults?countryCode=AT®ionCode=nullErişim tarihi:
23 Kasım 2006.
12) Eurydice/Cedefob. (2003c). Structures of Education,
Vocational Training and Adult Education Systems in Europa,
Poland 2005. http://www.Eurydice.org/ portal/page/portal/Eurydice/ByCountryResults?countryCode=AT®ionCode=n
ullErişim tarihi:23 Kasım 2006.
13) Eurydice/Cedefob. (2008). Structures of Education,
Vocational Training and Adult Education Systems in Europa,
Czech Republic 2008. http://eacea.ec.europa.eu/ressources/
Eurydice/pdf/041DN/041_CZ_EN.pdf Erişim tarihi: 5 Temmuz 2009.
14) Eurydice/Cedefob. (2008a). Structures of Education,
Vocational Training and Adult Education Systems in Europa,
Slovenia 2007. http://www.Eurydice.org/ portal/page/portal/Eurydice/ByCountryResults?countryCode=
AT®ionCode=n ullErişim tarihi: 5 Temmuz 2009.
15) Eurydice/Eurybase. (2002). The Information Database
on Education Systems Europe. http://www.Eurydice.org/ portal/page/portal/
Eurydice/ DB_ Eurybase_Home Erişim tarihi: 6 Kasım 2006.
16) Eurydice/Eurybase. (2004). The Information Database
on Education Systems Europe. http://M. Cevat YILDIRIM... 586
Mayıs 2010 Cilt:18 No:2 Kastamonu Eğitim Dergisi
www.Eurydice.org/ portal/page/portal/ Eurydice/ DB_ Eurybase_Home
Erişim tarihi: 6 Kasım 2006.
17) Eurydice/Eurybase. (2005). The Information Database
on Education Systems Europe. http://www.Eurydice.org/ portal/page/portal/
Eurydice/ DB_ Eurybase_Home Erişim tarihi: 6 Kasım 2006.
18) Eurydice/Eurybase (2006). The Education System in
the Czech Republic. http://194.78.211.243/Eurybase/Application/frameset.asp
?country=CZ&language=EN. Erişim tarihi:16 Kasım 2006.
19) Gedikoğlu, T. (2005). Avrupa Birliği Sürecinde Türk
Eğitim Sistemi: Sorunlar ve Çözüm Önerileri. Mersin
Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(1), 66–80.
20) Gulyas, G. (1995). Macaristan’da Öğretmen Eğitimi.
Avrupa Konseyi Ülkeleri Öğretmen Yetiştirme Politikaları ve
Modelleri Toplantısı (s.159–167). Ankara: Milli Eğitim
Basımevi.
21) Gülcan, M.G. (2005). AB ve Eğitim Süreci. Ankara:
Anı Yayıncılık.
22) Korkut, H. (2002). Sorgulanan Yüksek Öğretim.
Ankara: Anı Yayıncılık.
23) MEB. (2006). AB Ülkeleri Eğitim Sistemleri.
http://www.megep.meb.gov.tr Erişim tarihi:16 Kasım 2006.
24) Ministry of Education, Research and Culture (2006).
Structures of Education, Vocational Training and Adult
Education Systems in Europa. http://www.Eurydice.org/portal/page/portal/
Eurydice/ByCountryResults?countryCode=AT®ionCode=null.
Erişim tarihi: 23 Kasım 2006.
25) MEB. (2006a). Türkiye ve Avrupa Birliği Ülkelerinin
Eğitim Sistemleri. Ankara: Kalkan Matbaacılık.
26) Oğuz, A. ve Tunca, N. (2008). Baltık Ülkelerinde ve
Türkiye’de Öğretmen Eğitimi. Milli Eğitim, 179, 164–177.
27) Resmi Gazete. (1973). Milli Eğitim Temel Kanunu.
Kanun Numarası: 1739, Yayım Tarihi ve Sayısı: 24 Haziran 1973
/ 14574.
28) Resmi Gazete. (1981). Yükseköğretim Kanunu. Kanun
Numarası: 2547, Yayım Tarihi ve Sayısı: 6 Kasım 1981 / 17506
29) Resmi Gazete. (1992). Milli Eğitim Bakanlığının
Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun. Kanun Numarası: 3797,
Yayım Tarihi ve Sayısı: 12 Mayıs 1992 / 21226.
30) Resmi Gazete. (2009). Milli Eğitim Bakanlığı Eğitim
Kurumları Yöneticilerinin Atama ve Yer Değiştirmelerine
İlişkin Yönetmelik. Yayım Tarihi ve Sayısı: 13 Ağustos 2009/
27318.
31) Sağlam, M. (1999). Avrupa Ülkelerinin Eğitim
Sistemleri. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
32) Sağlam, M. ve Kürüm, D. (2008): Türkiye ve Avrupa
Birliği Ülkelerinde Öğretmen Eğitiminde Yapısal Düzenlemeler
ve Öğretmen Adaylarının Seçimi. Milli Eğitim. 167, 53–70.
33) Sözer, E. (1997). Üç Avrupa Ülkesinde Eğitim
Almanya, Danimarka ve Fransa Eğitim Sistemleri. Eskişehir:
Anadolu Üniversitesi Yayınları.
34) Taşdan, M. (2007). Polonya Cumhuriyeti Eğitim
Sistemi. A.. Balcı (Ed.), Karşılaştırmalı Eğitim Sistemleri
(s.437-455). Ankara: Pegem A Yayıncılık.
35) Türkoğlu, A. (1998). Karşılaştırmalı Eğitim Dünya
Ülkelerinden Örneklerle. Adana: Baki Kitabevi.
36) Yıldırım, M.C. (2008). Avrupa Birliği Ülkelerinde
ve Türkiye’de Okulöncesi Eğitim. Elektronik Sosyal Bilimler
Dergisi, 7(25), 91–110. |
|
|
|
|
|
|
|