|
|
................... |
|
................... |
FİKRÎ MÜLKİYET
HAKLARINA UZMANLAŞMIŞ PATENT VE MARKA OFİSLERİ AÇISINDAN BAKIŞ |
Ankara Sanayi Odası |
|
|
................... |
|
................... |
Giriş
Bu bölüm Avrupa & Benelüks Ticari Marka ve Tasarım hukuku
uzmanı Bay Christoph Bourgeois ve Belçikalı Patent Uzmanı (Anvers,
Belçika) bay Patrick Van Varenberg tarafından hazırlanmıştır.
Bu çalışmanın amacı; ticari marka ve patent hukuk
danışmanlarının verebileceği hizmet yelpazesini tanıtmak ve
FMH korumak isteyen Türk şirketlere yapısal bir şekilde
önerilerde bulunmaktır.
Fikrî Mülkiyet Danışmanlarının Tanıtılması
Kopyalamanın esasen serbest olduğu, bir serbest ticaret
dünyasında yaşıyoruz. Fikrî mülkiyet hakları bu kurala bir
istisna getirmekte ve bir anlamda, kopyalamanın kabul
edilebilir olduğu geniş bir okyanustaki tekel adacıklarını
oluşturmaktalar. Bununla birlikte, bu tarz adacıklar zaman
zaman savunulmaya ihtiyaç duyabilmekte ve dolayısıyla çeşitli
kişi ve kuruluşların müdahalesi gerekebilmektedir.
2.1. Fikrî Mülkiyet Dünyasında Kim Kimdir?
Fikrî Mülkiyetin (FM) korunması alanında, aralarında
aşağıdakilerin de bulunduğu pek çok aktör rol oynamaktadır:
Korunma talebinde bulunan kişi: Bu kişi, gerçek (mucit, tacir)
veya tüzel (şirket) bir kişi olabilir. Bundan sonra bu kişiyi
başvuran olarak adlandıracağız. Resmî otoriteler (ulusal veya
uluslararası): Kayıt başvuruları bu resmî otoriteler nezrinde
dosyalanmalıdır. Bu idareler genellikle patent ofisleri veya
fikrî mülkiyet ofisleri olarak
adlandırılmaktadır. Başlıca rolleri, başvuruyu inceleyerek,
başvuranın buluş ya da marka vs. üzerindeki fikrî hakkını
kaydettirebilmesine olanak sağlamaktır. Bu idareler elbette,
aynı zamanda kaydın tutulması işlemini de idare etmektedirler.
FM danışmanları, yani patent ve marka danışmanları: Bunlar son
derece kalifiye danışmanlar olup, başvurana, fikrî mülkiyet
hakkını nasıl koruyabileceği hususunda tavsiyede bulunma ve
onu resmî otoriteler önünde temsil etme görevlerini
yürütmektedirler.
Şu karakteristik özelliklere sahiptirler:
Hukuki bir altyapı (avukat) ve/veya;
Özellikle patent alanında bilimsel bir altyapı (örneğin
mühendisler);
Fikrî mülkiyet hukuku alanında uzmanlaşma; birçoğu,
üniversite düzeyinde yüksek lisans FM derslerine katılmış
ve/veya yoğun ve zorlu bir eğitim ve incelemenin ardından
patent danışmanı veya marka danışmanı resmî unvanlarını
başarılı bir biçimde elde etmiş olup (Avrupa ülkelerinin
tamamında değil), son derece kalifiyedir.
Gizlilik: Patent ve marka danışmanları, başvuran için
güvenilir bir danışman mahiyetinde olabilmeleri için
kesinlikle gerekli olan, gizlilik ile bağlıdırlar. Patent veya
marka danışmanınız dışında hiç kimseye buluşunuzla ilgili
herhangi bir şey anlatmayın!
Hukuk danışmanları: Bunlar, gerek başvuranın, gerekse bir
fikrî mülkiyet hakkını ihlal eden kişinin haklarını yargı
önünde korumaya yetkili tek merci olan avukatlardır.
Gümrük otoriteleri: Son yıllarda gümrük otoritelerinin rolü
önemli ölçüde artmış bulunmaktadır. Birçok ülkede, gümrük
otoritelerinin, ihlale konu olan malların ithalatını veya
ihracatını geçici olarak durdurabilmelerine olanak tanıyan
düzenlemeler öngörülmüştür. Sahte malların, ülkelerin
sınırlarından ülke pazarlarına girmesine engel olmaları
açısından, bu otoriteler, son derece önemli bir konuma gelmiş
bulunmaktadırlar.
Bir ülkeye girmesi, gümrükler tarafından engellenen sahte
ilaç, sigara ve moda eşyalarına ( giysi, saat, parfüm vs.)
dair haberler, medyada gittikçe daha sık rastlanılan haberler
arasında yer almaktadır.
Muhasebeciler ve finans uzmanları: Fikrî mülkiyet hakları
son derece değerli olup, bir girişimin sahip olduğu değerlerin
çok önemli bir kısmını teşkil edebilmektedirler. Örnek: Coca
Cola Şirketi, sahibi olduğu COCA COLA markası için hiçbir
marka koruması olmasa ne yapardı? 2007 yılı itibariyle COCA
COLA markasına biçilen değer, 65.327.000.000 Amerikan
Dolarıdır. (Kaynak: Business Week/Interbrand, 2007, dünya
çapındaki en iyi markalar yıllık sıralaması).
Bu bağlamda, fikrî mülkiyetini korumak isteyen her girişim, bu
varlıklara kıymet takdiri yapmayı ve değerlerini tam olarak
saptamayı düşünmelidir.
Bir patent veya marka danışmanı, fikrî mülkiyet hakları
alanındaki tüm adımlarda başvurana tavsiye vermek üzere
yetişmiş nitelikli bir kişi olduğundan, fikrî mülkiyet
haklarınızın korunmasında merkez danışman görevi üstlenmeye
kesinlikle en uygun kişidir.
2.2. FM Danışmanının Görev ve Sorumlulukları
Fikrî mülkiyetin her alanında danışmanlık: yenilik
süreçleri; neler korunabilir; geçerlilik ve yenilikçiliğe dair
araştırmalar; nasıl koruma sağlanabilir; izleme; savunma;
lisans alma; vergi konuları, hukuki konular; hakkın ihlali;
işlem yapma özgürlüğü; FM hakkının mevcut durumu, itiraz;
iptal davası;
Kayıt prosedürleri: kaydı elde etmek için atılacak idarî
adımlar; itiraz veya red halinde savunma başvuruları;
prosedürün tamamlanmasından sonra kayıtların yönetimi
(yenileme, idame, düzenlemeler (sahip değişiklikleri, isim,
adres vb.)).
Olabilecek en geniş korumanın elde edilmesi;
FM portföylerinin idare edilmesi;
FM hesap denetimleri;
Yabancı ülkelerdeki uzmanlaşmış yerel FM danışmanları ağıyla
işbirliği yapılarak dünya çapında hizmet verilmesi;
Sır saklama (ABD için dikkatli olunuz).
2.3. FM Danışmanının Değer Katkısı
2.3.1. Giriş: Yeniliğinizi Açıklamadan Önce Profesyonel
Danışmanlık
Hizmeti Alınız!
Girişiminizin başarılı bir şekilde gelişebilmesinde, yenilik
anahtar bir etmen
konumundadır. Bu, yeni bir ürün, yeni bir endüstriyel yöntem,
yeni bir marka, yeni bir ambalaj vs. olabilir.
Şirketinizdeki bir yenilik sürecinin daha en erken aşamasında,
bir FM danışmanının yardımını isteyiniz! Bir danışman, sürece
ne kadar erken dâhil olursa, yatırımınızın şirketiniz
açısından yararlı olacağından ve başkalarının hukuk dışı
davranışlarından etkilenmeyeceğinden o oranda emin
olabilirsiniz.
2.3.2. Yenilik Sürecinde Rehberlik
Her şeyden önce, FM danışmanları, yeniliğinizi, yenilik
sürecinin en başından itibaren doğru yöne sevk
edebileceklerdir:
Yeni bir ürün veya yeni bir endüstriyel yöntem bulunması
hallerinde, yapılacak araştırmalar, hâlihazırda nelerin mevcut
bulunduğunu ve sizin yeniliğinizin önünü kesebilecek
hâlihazırda mevcut patentlerin olup olmadığını ortaya
çıkarabilecektir. Bu durum, sürecin erken bir aşamasında
farklı çözümleri değerlendirmenize ve yeniliğinizi
değiştirmenize olanak sağlayacaktır.
Örnek: Patent danışmanınız, yeni ürününüzün bazı yönlerinin,
daha önce başkası
tarafından patent altına alındığını, ortaya çıkarabilir. Bu,
alternatif çözümleri araştırma konusunda size olanak sağlayabilir. Böylelikle
mevcut bir patenti ihlal etmenizin önüne geçileceğinden, ortaya çıkacak önemli
masraflardan kurtulmanız sağlanacaktır. Bununla birlikte, sadece teknik olarak denk
alternatif bir özellik, sizi ihlalden alıkoymayacaktır. Buna ek olarak, alternatif teknik
çözüm, özellikle de alternatif, bir teknik iyileştirmeyse, belki sizin adınıza
patent altına alınabilir olacaktır.
Hatta aynı husus markalar için de geçerlidir: Yeni veya
hâlihazırda mevcut bir ürün için yeni bir marka yaratmayı düşündüğünüzde, marka danışmanı
sizinle pazarlayıcılar arasında vazgeçilmez bir bağlantı noktası oluşturmaktadır.
ÇOK ÖNEMLİ: Yeniliğinizi, girişiminizin dışında açıklamadan
ve tabi ki yeni ürününüzün pazarlamasını yapmadan önce, patent veya marka
danışmanınızdan profesyonel tavsiye almanız son derece önemlidir:
Bazı FM hakları (örneğin patent ve tasarımlar) yeniliğin,
kayıt başvurusundan önce açıklanması halinde, geçerli şekilde talep
edilememektedir!
Yeniliğinizi açıklamak, eğer üçüncü kişilerin mevcut
haklarını ihlal ettiği
görülürse, size karşı yöneltilebilecek taleplere neden
olabilecektir.
Markaların korunması konusundaki hukuki koşullara dair
bilgisi, gerek hukuki açıdan, gerekse pazarlama açısından güçlü bir marka yaratmakta size
yardımcı olabilir. Örnek: Markam korunma için gereken koşulları yerine getirmekte
midir? Sadece tanımlayıcı mıdır?
Bu aynı zamanda, önemli yatırımların kaybedilmesinin önüne
geçebilecektir. Özellikle
de, geç bir evrede, büyük miktarlarda pazarlama harcamaları
yaptıktan sonra markanızda önemli değişiklikler yapmanız veya hatta ürününüzü
söz konusu marka altında pazarlamaya başlamış olmanız halinde.
2.3.3. FM Hakları = Çakışan Haklar: Buluşuma - Yeniliğime
Hangi FM Hakkı veya Hakları Uygulanır?
Yeni bir ürün, buluş, marka, konsept, tasarım vs. hallerinde,
çeşitli FM hakları söz konusu olabilir. Bu FM haklarının her biri, teknik yenilik,
ürünün tasarım veya ismi, ambalajın görünümü vb. gibi, yeniliğinizin farklı yönlerini
koruma altına almaktadır.
Marka veya patent danışmanınız şu konularda tavsiyelerde
bulunabilir:
Hangi yönler koruma altına alınabilir?
Bu, yeniliğin anahtar özelliklerinin korunup korunamayacağının
tespitinden önce, yeniliğin hangi anahtar özelliklere sahip olduğunun analizini
yapmayı
gerektirmektedir.
Hangi FM hakları, olası, uygun, hatta gerekli?
Bu, yalnızca hukuki açıdan değil, pazarlama açısından da
değerlendirilmelidir.
FM danışmanınız, araştırmalara ve kendi uzmanlığına dayanarak:
yeniliğinizin mevcut hakları ihlal edip etmediğini;
yenilik sürecinizi yeniden yönlendirmenizin veya
değiştirmenizin gerekip
gerekmediğini, gerekiyorsa bunu nasıl yapacağınızı;
yeniliğinizin korunabilip korunamayacağını, korunabilecekse
bunun ne ölçüde gerçekleşebileceğini belirleyebilir.
FM hakları hangi kronolojik sırayla kaydettirilmelidir?
Patent başvurusu öncelikli olarak dosyalanmalıdır zira aksi
halde, diğer FM kayıtları (örneğin model kayıtları) “önceden mevcut teknik”
olarak sayılabilir ve geçerli bir patent verilmesini tehlikeye sokabilir.
Bu FM hakları için nereye başvurulmalıdır?
Elbette, hangi ülkelerde koruma istenmesi gerektiği konusunda
da önceden karar verilmelidir.
Bu, örneğin şu hususlara bağlı olacaktır:
(bu durum geçerli korumaya engel olmadığı sürece)
yeniliğinizi hâlihazırda pazarladığınız ülkeler;
İlerde yeniliğinizi pazarlamayı düşündüğünüz ülkeler;
Sahte ürün yapımının mümkün olabildiği ülkeler;
Başlıca rakiplerin yerleşik bulunduğu ülkeler;
Ticaret alanınızda anahtar konumunda olan pazarlar;
Rakipleriniz tarafından sahte ürünlerin imalatı için
kullanılabilecek üretim
tesislerinin bulunduğu ülkeler.
Çokuluslu veya uluslararası kayıt sistemleri (örneğin Avrupa
Patenti, topluluk markası, Uluslararası tasarım), FM haklarının öncelikle ulusal
mesele olması nedeniyle, hâlâ birer istisna oluşturmaktadırlar. Dünya
çapında, birçok ülkede koruma istemek, önemli yatırımlara neden olabilmektedir.
Hangi tercihler yapılmalıdır?
Uzman FM danışmanınız, hukuki ve stratejik faktörlere dayalı
olan yukarıdaki kararları almanızda size yardım edebilir.
Buna karşın, malî faktörler de dengeye oturtulmalıdır, zira
söz konusu olan masraflar ve karşılanan masrafların zamanlaması, FM hakkının
türüne ve yeniliğinize hangi ülkelerde koruma sağlanmasını istediğinize
bağlı olarak önemli
ölçüde farklılaşabilir.
Kayıt altına aldırmak mı, yoksa sır olarak saklamak mı?
Yukarıdaki değerlendirmeler, bazı durumlarda, size,
yeniliğinizi tüm boyutlarıyla açıklamayıp “ know-how” olarak gizli tutmanız yönünde
tavsiyede bulunulmasına bile yol açabilecektir.
2.3.4. Yenilikçilik, Önceden Var Olan Teknik
FM hakları, genellikle yalnızca, hakkın konusu yeniyse,
dolayısıyla da, o zamana kadar var olmamışsa verilmektedir. Bu, FM haklarını elde etmek için
dosyalanan başvurunun dosyalanma tarihinin öncesinde, gerek yazılı veya sözlü
tanıtım, gerek kullanım, gerekse herhangi başka bir yolla halkın bilgisine sunulan her şeyi
kapsadığı varsayılan “tekniğin son halinin” bir parçası olamaz.
Patent verilmesi mutlak yenilikçilik gerektirmektedir ki bu,
başvuranın kendi yayınları ve pazarlama faaliyetleri dâhil, halkın bilgisine sunulmuş
olan her şeyin “önceden mevcut teknik” olarak sayılması anlamına gelmektedir. (istisna
ABD ve Türkiye bir yıllık süre).
Bir tasarım, başvurunun dosyalanmasının öncesinde yeni
olmalıdır. Tasarım kayıtlarında, hak sahibi malike tanınan bir yıllık süre
bulunmaktadır.
Not: Bu süre sadece AB için geçerli olup, yalnızca hak sahibi
malik lehinedir. Tasarımınızı AB dışında korumak istemeniz veya aynı tasarımın
bir üçüncü kişi tarafından açığa çıkarılması hallerinde, genellikle
uygulanmaz.
Markalar, aynı ürünler ve/veya hizmetler için üçüncü
kişilerin daha önceden edinmiş oldukları markalardan yeterli derecede farklı olmalıdır.
Yeniliğinizi, nasıl, nerede ve hangi açılardan korumanız
gerektiğinin tespiti, özel olarak üzerine eğilmenizi gerektirmektedir. FM danışmanınız,
uzmanlığına ve deneyimine dayanarak, size bu konularda yardımcı olabilir.
Dolayısıyla, bir FM hakkının verilmesi için yapılacak
başvurunun dosyalanmasından önce, başvurunun dosyalanması sırasında bilinen önceden mevcut
teknik ile ilgili tüm bilgilerin bir araya getirilmesi anlamlı olabilmektedir.
Böylece, örneğin bir patent başvurusu söz konusu olduğunda,
patent danışmanı, buluşun, önceden mevcut teknikten daha iyi ayırt edilebilmesi
için, bu bilinen, önceden mevcut tekniği dikkate alabilecektir.
Markalar söz konusu olduğunda, resmî marka kayıtlarında
araştırma yapılması, üçüncü
kişilerin önceki haklarını ihlal etmenizin önüne geçtiğinizden
emin olmak için bir zorunluluktur. Üstelik başka FM hakları da (örneğin şirket
isimleri, amblemlere ait telif hakları) bir markanın engellenmesine yol açabilir.
Önceden mevcut teknik/yenilikçilik ayrımını ortaya koyan
kaynaklar:
a. Başvurulması gereken ilk kaynak resmî FM kayıtlarıdır. Bu,
gerek yeniliğinizin yeni olma özelliğini saptamak, gerekse üçüncü kişilerin mevcut
haklarını ihlal etmemenizi güvence altına almak için kesinlikle tavsiye
edilmektedir. FM kayıtlarıyla ilgili uzmanlaşmış veri bankaları çok
faydalıdır. Patent, marka ve tasarım biçimlerinde yayınlanmış FM
kayıtlarının araştırılması için, internet üzerinde yer alan pek çok uzmanlaşmış veri
bankaları bulunmaktadır. FM haklarının verilmesi ve kaydedilmesinden
sorumlu çoğu FM otoritesi, içinde arama motorlarının bulunduğu kendi internet
sitelerine sahiptir. Bu resmî internet sitelerinin birçoğu ücretsiz olarak ziyaret
edilebiliyor olmakla beraber, sınırlı araştırma olanakları sunmaktadır. Bu resmî
internet sitelerinin
bazıları, talep edilen hizmetin niteliğine göre belirlenen
ücretler karşılığında,
yalnızca sınırlı hizmet ve bilgi vermektedir. Özel internet
sitelerine de başvurulabilir. Bunlar ücretli olmakla birlikte, daha karmaşık
araştırmaların yapılabilmesine olanak sağlamaktadırlar.
Ücretsiz ve FM araştırmaları açısından ilgi çekici olan
internet siteleri:
http://ep.espacenet.com dünya çapında yayınlanmış patent ve
patent
başvurularına ait veri bankası içerir (Düzenleyen: Avrupa
Patent Ofisi);
http://www.wipo.int uluslararası patent başvuruları,
uluslararası markalar
ve uluslararası tasarım kayıtlarına ait veri bankası içerir
(Düzenleyen:
WIPO: Dünya Fikri Mülkiyet Organizasyonu);
http://oami.europa.eu Avrupa Topluluğu marka ve
tasarımlarına ait veri
bankası içerir.
Bu internet sitelerinin hiçbiri eksiksiz değildir ve
dolayısıyla, dünya çapındaki tüm FM yayınlarını içermemektedir. Bu veri bankaları resmî
kayıtlarla sınırlıdır ve broşür, dergi, kitap gibi diğer yayınları içermez. Bu veri
bankaları tam olarak güncelleştirilmiş değildir; zira bir FM isteminin
dosyalanmasıyla yayınlanması arasında bir zaman aralığı bulunmaktadır.
Patentler söz konusu olduğunda, patent başvurusunun,
dosyalanmasından
itibaren 18 ay boyunca gizli tutuluyor olmasından dolayı
(İtalyan resmî internet sitesi çok sayıda birikmiş işle karşı karşıya bulunmaktadır)
en az 18 aylık bir zaman aralığı söz konusu olmaktadır.
Örneğin çoğu sözleşme tarafı Avrupa ülkesinin ulusal tasarım
kayıtları gibi, bazı FM kayıtlarına çevrimiçi başvuru mümkün bulunmamaktadır.
Patent başvuruları, dosyalanma veya başvurudan veya eğer
öncelik talep
edildiyse, en erken öncelik tarihinden sonraki ilk 18 ayda
yayınlanmamaktadırlar.
Veri bankasının araştırılmasında çoğunlukla farklı arama
ölçütleri bulunmaktadır:
Başlık veya özetteki anahtar sözcükler;
İki haneli ülke kodunu içeren yayın numarası;
İki haneli ülke kodunu içeren başvuru numarası;
Öncelik numarası;
Yayın tarihi veya dönemi;
Başvuranın adı;
Mucidin adı;
Sınıflandırma.
b. Başvuran, kendi teknik faaliyet alanındaki gelişmelerden
çoğunlukla haberdar olduğu için, çoğunlukla, önceden mevcut tekniği bilme
konusunda önemli bir kaynaktır. Dikkat edilmesi gereken husus, iç “know-how”’ın,
gizli tutulması koşuluyla, “önceden mevcut teknik” kapsamında kabul edilmemesi
gerektiğidir.
Önemli not: Avrupa Birliği bünyesindeki marka ve tasarımlar
için ulusal
kayıtlarla birlikte AB kayıtlarını da incelemeyi unutmayınız.
AB kayıtlarına ait çevrimiçi veri bankalarının yalnızca Avrupa kayıtlarını
içerdiğini ve ulusal kayıtları içermediğini aklınızda bulundurunuz.
c. Önceden mevcut tekniğin araştırılmasında diğer bir kaynak, Google® gibi
araçların kullanılmasıyla genel olarak internettir. İnternet
şu amaçlara ulaşılmasını sağlayabilir:
Önerilen markanın, ürünün kendisinin veya temel
özelliklerinin
betimlenmesinde yaygın olarak kullanılıp kullanılmadığının
araştırılması;
Örnek: B2B sözcüğü mevcut bir sözcük olmamakla birlikte,
“business-to-business” ifadesinin kısaltması olarak yaygın
şekilde
kullanılmaktadır. Dolayısıyla, diğer şirketlere sağlanan
hizmetler söz
konusu olduğunda çoğunlukla yeterince ayırıcı olmayacaktır.
ihtilafa yol açabilecek önceki bir markanın, korumanın
talep edildiği
coğrafyada rakip mal ve hizmetler için kullanılıp
kullanılmadığının
araştırılması.
2.3.5. FM Başvurusunun Hazırlanması
FM korumasının türü bir kez tespit edildikten sonra, FM
danışmanı, müşterisiyle birlikte, koruma altına alınacak anahtar özellikleri ve FM koruması
istemi için gerekli olmaları halinde betimleme ve çizimlerin hazırlanma sürecini
belirleyebilir. Anahtar özelliklerin saptanması, FM danışmanının fazla detaya girmeden, anahtar
özelliklere odaklanması
açısından çok önemlidir.
FM danışmanı, sağlanacak korumanın etrafından dolaşmak
amacıyla kolayca yok sayılabilecek ayrıntılara çok fazla odaklanmayıp, olabilecek
en geniş kapsamlı ve potansiyel ihlalcilerin etrafından dolaşmasını zorlaştıracak
şekilde, azami koruma sağlamaya yönelmelidir. Bu, önemli ölçüde deneyim ve uzmanlık
isteyen bir husustur.
Bir patent başvurusunun söz konusu olduğu hallerde, koruma,
taleplerle; özellikle de, icadı, olabilecek en geniş şekilde tanımlayan bir ana talep
ile; bu ana talebe bağlı olup, bağlı oldukları ana taleple birlikte okunduklarında icadın ek
özelliklerini tanımlayan ve yenilikçilikte veya orijinallik aşamasında bir eksiklik olması
nedeniyle ana talebin patent altına alınabilir olmaması halinde, daha sınırlı bir koruma
için bir geri çekilme mevzisi
Buluşunuzun yenilikçi olup olmadığının tespiti zor bir
işlemdir. Özellikle resmî kayıtların incelenmesinde kalifiye danışmanlardan yardım
almak, önceki haklardan yararlanıp yararlanamayacağınız, buluşunuzun
yenilikçilik koşulunu sağlayıp sağlamadığı konularında emin olmanıza yardımcı
olacaktır.
Talepler çok önemlidir, zira bir ihlalin
olup olmadığının değerlendirilmesinde mahkeme, taleplerden
yararlanır. Her bir buluş için ancak bir patent verilebilir. Patent
danışmanı, bir icadı farklı patent başvurularına bölmeyi veya tam tersine farklı buluşları tek
bir patent başvurusunun içine
dâhil etmeyi önerebilir.
FM danışmanı patent başvurusunun dosyalanma zamanlamasını AR-GE
sürecinde belirleyebilir. İlk patent başvurusu AR-GE’nin erken
aşamalarında dosyalanabilir ve daha sonra, buluş geliştikçe, yeni dosyalamalarla, bu ilk başvuruya
eklemeler yapılabilir. Yabancı ülkelere yapılacak uzantı, konuyla ilgili dosyalanmış
tüm patent başvurularına
öncelik talebinde bulunulması suretiyle, bütün gelişmeleri
kapsar hale getirebilir. Bu prosedürün takip edilmesi halinde, icadın kimi özelliklerinin
yenilikçilik ve orijinalliğini tehlikeye atmamak için, son başvuru dosyalanıncaya dek,
gizliliğin korunmasına dikkat edilmelidir. Bazı ülkelerde geçici başvuru mümkün
olabilmektedir. Genellikle FM danışmanı, buluşun kamuya açıklanma zamanlaması
konusunda da
öneride bulunabilir.
Markalar açısından şunların belirlenmesi önemlidir:
Ne tür bir marka kaydettirilmelidir; Örneğin: sözcük işareti
mi yoksa resim işareti mi (bir amblemle kombine edilmiş marka), renkli mi
yoksa siyah beyaz mı?
Başvuruda hangi mal ve hizmetler ileri sürülecektir; zira
bu, markanın
korunma kapsamını belirleyecektir.
Bu, durum bazında incelenmelidir. Bu kararlar, markanızın
yararlandığı
korumanın kapsamı üzerinde önemli etkilere sahip
olabilmektedir.
Not: Söz konusu mal ve hizmetler açısından tanımlayıcı olmayan
bir isim
seçiniz. Herhangi bir nedenle, eğer, markanıza bir amblem
eklemeye karar
verirseniz, bu, markanızın diğer markalardan ayırt edilir hale
gelmesini
sağlayabilir.
Bir tasarımın kaydettirilmesi söz konusu olduğunda, teknik
özelliklerin, modelin korunması kapsamının dışında kaldığını dikkate alarak, modelin
kendine has karakterini belirlemede önemli olan ayrıntıları göstermek de önem
taşımaktadır.
Örnek: Bir tasarımın kaydettirilmesinde, aygıtın eve
yerleştirilmesindeki
havalandırma deliklerinin gösterilmesi, eğer sadece teknik
işlevleri varsa önemli olmayabilir; meğerki aynı zamanda estetik bir amaca da hizmet
ediyor veya tüm tasarımın kendine has karakterine katkıda bulunuyor olsunlar.
2.3.6. Dosyalama ve Kayıt Prosedürleri
Genellikle, bir FM koruma istemini kaydettirmek için
izlenebilecek farklı prosedürler mevcut olmaktadır.
Prosedürün coğrafi hatları, ülke bazında veya bir sözleşmeyle
bir araya gelmiş bir ülkeler konsorsiyumu çerçevesinde veya ülkeler arası FM
işbirliği anlaşmaları kapsamında çizilmektedir. Hangi dosyalama sisteminin
seçileceği, FM danışmanıyla
müzakere yapmak suretiyle, malî, stratejik ve hukuki boyutlar
dikkate alınarak belirlenmektedir.
a. Patent başvuruları ulusal, bölgesel ve uluslararası şekilde
dosyalanabilir. Ulusal dosyalamalar, bazı ülkelerde, inceleme yapılmadan
patent sahibi olunabilmeyi sağlamaktadır. Diğer ülkelerde, patent, ancak
yenilikçilik ve orijinallik açılarından esaslı bir incelemenin sonunda verilmektedir. Bazı
ülkelerde, incelemeye konu olan alelade patent ile incelemesiz verilen ve
“faydalı patent” olarak adlandırılan patent arasında seçim yapma olanağı
bulunmaktadır.“Faydalı patent” (genellikle 6 veya 10 yıllık), alelade
patente (genellikle 20 yıllık) göre daha kısa vadeli olarak verilmektedir. Bir patent vakası,
genellikle, başvuranın menşe ülkesindeki ulusal dosyalama ile başlar. Bu
ulusal patent başvurusu, bir yıllık sure içerisinde diğer ülkelerde benzer
patent başvuruları yapmak için bir dayanak olarak kullanılabilir. Başlangıçtaki
ulusal dosyalama
sırasında öncelik talep edilmesi, başka ülkelerde daha sonra
yapılacak olan dosyalamaların yenilikçilik ve orijinalliğin değerlendirilmesi
aşamasında da bu ilk dosyalama tarihi esas alınacağından, diğer ülkelerde yapılacak
sonraki dosyalamaların, bu başlangıç tarihinden sonra üçüncü kişiler
tarafından yapılacak dosyalamalara nazaran öncelik sahibi olunmasını sağlamaktadır.
Avrupa Patent sistemi bir bölgesel dosyalama örneği teşkil
etmektedir.
Avrupa sisteminin öngördüğü usuller, Avrupa Patent Sözleşmesi
(EPC)
tarafından belirlenmiş olup, ana ofisi Münih’te bulunan Avrupa
Patent Ofisince idare edilmektedir. Bir Avrupa patenti ancak inceleme birimi
tarafından yenilikçilik Bir FM başvurusu hazırlamak, yalnızca bir formu doldurmak
değildir. FM’nizin yararlanacağı korumanın kapsamını belirlediği için pek çok
hususa özel dikkat gösterilerek yapılmalıdır. Kalifiye bir danışman doğru
tercihleri yapmanızda ve uygun betimleme yazıları kaleme almanızda size yardımcı
olabilir ve orijinallik hususlarında yapılacak bir incelemenin ardından
verilen onay sonucunda verilmektedir.
Avrupa patent sistemi, içlerinde Türkiye’nin de bulunduğu
sözleşmeye taraf 36 ülke ile üç uzantı ülkeyi içermektedir. Avrupa patent sistemi
tek bir patent verme prosedürüyle Avrupa patenti alınmasını sağlayabilmektedir
ancak bir kez Avrupa patenti verilince, Avrupa patenti diye genel bir patent mevcut
olmaz ve korumaya ihtiyaç duyulan her bir ülkede ayrı ayrı geçerli hale
getirilmesi gerekir. Sözleşme tarafı bir ülkede geçerli hale getirilen Avrupa patenti bu
andan sonra ulusal patent olarak kabul edilir. Malî perspektiften bakıldığında, Avrupa
sistemi, ilgili ülkelere bağlı olarak, üç veya dörtten daha fazla Avrupa ülkesinde
korumaya ihtiyaç duyulması halinde dikkate değerdir. Patent danışmanı en ucuz
sistemin
bulunmasında size yardımcı olabilir.
Uluslararası dosyalama sistemi, içlerinde Türkiye’nin de
bulunduğu 141 üyesi olan Patent İşbirliği Sözleşmesi (PCT) tarafından belirlenip,
ana ofisi Cenevre’de bulunan Dünya Fikri Mülkiyet Organizasyonu (WIPO) tarafından
yönetilmektedir. Bununla birlikte, uluslararası patent diye bir patent
bulunmamaktadır. Uluslararası prosedürün tamamlanmasından sonra, prosedür, korumaya ihtiyaç
duyulan her bir ülke veya bölge için ulusal veya bölgesel faza geçilerek
devam ettirilmelidir.
Bu, bir nevi ulusal ve bölgesel patent başvurusuna benzemekte
ve ulusal ve bölgesel patent otoriteleri tarafından da bu şekilde
değerlendirilmektedir. Ulusal veya bölgesel faza başlanması için tanınan süre, dosyalama
tarihinden itibaren 30 ila 31 aydır.
Her bir sistemin kendi avantajları ve dezavantajları
bulunmaktadır. Başvuranın stratejik ve hukuki amaçları ve malî durum dikkate alındığında
hangi prosedürün daha uygun olacağı konusunda tavsiyede bulunmak patent
danışmanının bir görevidir.
Farklı prosedürler birbirlerinden bağımsız olarak
sürdürülmektedir. Patent
verilmesi veya başvurunun reddedilmesi diğer ülkeleri
etkilemeyecektir. Bir patent ile elde edilen korumanın kapsamının diğer ülkelerdekiyle aynı
olması zorunlu değildir.
Sıklıkla, bir patent vakası, başvuranın menşe ülkesinde
yapılacak ve ulusal otorite tarafından yürütülecek bir uluslararası yenilikçilik
araştırmasıyla kombine edilecek ulusal bir dosyalamayla başlar. Yenilikçilik araştırmasının
vereceği sonuçlara bağlı olarak, sonuçlar buluşun yenilikçi veya orijinal
olmadığını gösteriyorsa, diğer ülkelerde sürdürülecek tüm sonraki prosedürlerden vazgeçme;
eğer yenilikçilik
araştırmasının sonuçları tam tersine umut vericiyse öncelik
yılı süresince başka ülkelerde ulusal veya bölgesel dosyalamalara devam etme veya
örneğin bir yıllık öncelik süresi ulusal veya bölgesel fazlara geçilebilmesi için
gerekli olan fonları bir araya getirmek için çok kısaysa, uluslararası ara
prosedürlerle devam etme kararları alınabilir.
Gerçekten, uluslararası prosedür, ulusal veya bölgesel fazlara
geçişin başlangıçtaki ulusal dosyalamadan itibaren 30 ila 31 aya kadar
ertelenmesine olanak tanımakta ve böylelikle bir yıllık süreye nazaran 18
ila 19 haftalık bir süre
kazandırmaktadır.
Olası bir başka alternatif de, ulusal dosyalama sürecinden
geçmeden, doğrudan Avrupa başvurusu veya uluslararası başvuruyla başlamaktır;
ancak, böyle bir başvurunun dosyalama giderleri daha yüksektir ve yenilikçilik
araştırmasının sonucunda patent başvurusunun patent altına alınabilir bir
konusunun olmadığı ortaya çıkarsa, malî kayıplar daha fazla olacaktır.
Bilinmelidir ki, bazı ülkelerde, ulusal güvenlik veya nükleer konular gibi hususları
ilgilendiren bir ilk patent başvurusunun, başvuranın menşe ülkesinde dosyalanması
gerekmektedir. Faydalı patent elde etmek için yapılacak bir ulusal dosyalama
potansiyel ihlallere karşı daha çabuk harekete geçilmesi açısından yararlı
olabilir; zira faydalı patentler, birkaç yıl alabilecek esaslı bir inceleme
gerektiren patentlere göre genellikle, göreceli olarak daha kısa zamanda (birkaç haftada)
elde edilebilmektedir.
Faydalı patentler, inceleme yapılmadan verildikleri ve patent
sahibine,
ürünlerinde, broşürlerde, internet sitelerinde…, “patent
beklemektedir” veya
“patentlidir” ibarelerini yazma olanağı sağladıkları için, ki
bu rakiplerin icadı
kopyalamasının önüne geçmek için yeterlidir, dikkate değer
olabilmektedirler. Acil durum halinde, FM danışmanı, daha sonraki patent
başvurularıyla geliştirilebilecek bir nevi geçici bir başvuru yapmayı tavsiye
edebilir. Böylelikle buluş, önceki tüm başvuruların önceliğinin ileri sürülmesi
suretiyle yabancı ülkelere genişletilebilir.
FM danışmanı bu sistemlerin herhangi birine başvurarak
dosyalama yapma olanağına sahiptir. Avrupa dışındaki ülkelerde, FM danışmanı,
patent başvurusunun dosyalanmasında, ulusal bir danışmandan yardım
talep etmekte
ve böylece dünya çapında bir FM ajansları ağıyla işbirliği
yapmaktadır.
FM danışmanı gerekli vekâletnameleri ve sahiplik
beyannamelerini
düzenleyecektir.
b. Markalar ulusal veya uluslararası veya Avrupa Birliği için
dosyalanabilir.
Ulusal başvurular, dosyalanan markanın, üçüncü kişilerin
benzer ürün ve/veya hizmetler için daha önce edindikleri markalardan yeterince
ayırt edilebilir olup olmadığının tespiti için ulusal otoriteler tarafından yapılan
bir incelemeye konu olmaktadır. Bu inceleme tüm ülkelerde tam olarak aynı olmayan
ulusal hukuka tabidir.
Uluslararası dosyalama aralarında Avrupa Birliği ülkeleri ile
Türkiye’nin de
bulunduğu çok sayıda ülkeyi içine alan (+-80) Madrid
Anlaşmasına tabidir.
Uluslararası başvurular WIPO tarafından ele alınmakta ve
başvuranın
“anavatanında” yapılacak bir ilk ulusal başvuruya dayanıyor
olmaları
gerekmektedir. Başvuran, koruma istediği ülkeleri belirlemelidir. Sadece bir
ülke, on ülke ve hatta bu sisteme dahil olan tüm ülkeleri seçebilir ve maliyet ülke
sayısına bağlı olarak değişecektir. Ülkeler, ülkesel genişletme prosedürüyle her
zaman eklenebilir. Belirtilmelidir ki, uluslararası sistem yalnızca birçok
ülkedeki kaydı kolaylaştırmak için öngörülmüştür. “Uluslararası” başvuru bir kez
dosyalandığında, seçilen ülkelerin her birinin otoritelerine gönderilir ve bunlar
tarafından incelenir. Bir ülke için ret cevabı gelmesi diğer ülkeleri etkilemez.
Avrupa Birliğinde, Topluluk Markası, Avrupa Birliği Konseyinin
40/94 sayılı
“temel tüzüğüyle” düzenlenmiştir ve Alicante, İspanya’da
bulunan İç Pazarın Uyumlulaştırılması Ofisince (OHIM) idare edilmektedir.
Topluluk Markası, AB’nin 27 üye ülkesinde geçerli olup,
bölünemez (üye ülkeleri
dışarıda tutmaya olanak bulunmamaktadır; ya hepsi, ya
hiçbiri). Yukarıdaki uluslararası sistemden farklı olarak, inceleme tek
bir idare tarafından yürütülür ve üye ülkelerin ulusal marka otoriteleri sisteme
dâhil olmaz. Öte yandan, topluluk markası, ulusal marka kayıt sistemleriyle
birlikte varlığını sürdürmektedir ve topluluk markası, ulusal kayda
dönüştürülebilir.
Not: topluluk markasının elde edilmesi zor olabilmektedir;
zira AB üyesi bir ülkedeki tek bir ulusal kayıt, AB kaydını engelleyebilir.
Bununla birlikte, tüm üye ülkelerde ulusal kayda dönüştürme olasılığı her zaman
bulunmaktadır. Ayrıca, daha önce sadece bir veya birkaç üye ülkede
kaydedilmiş bir markayla yapılacak müzakerelerde topluluk markası (CTM) güçlü
bir silah olarak görülmektedir. Bir kere elde edildi mi, topluluk
markası, marka sadece birkaç üye ülkede kullanılıyor dahi olsa, geçerli
kalır.
Son olarak, Benelüks (Belçika, Hollanda ve Lüksemburg),
1971’de kurulan ilk tamamen birleştirilmiş uluslararası marka sistemidir. Benelüks
sisteminden ilham alınarak düzenlenilen topluluk markasıyla benzerlik
göstermekle birlikte ikisinin arasında önemli bir fark vardır: Avrupa sisteminden farklı
olarak Belçika, Hollanda ve Lüksemburg’da ulusal başvuru mümkün olmamaktadır.
Dolayısıyla, markalar (ve tasarımlar) konusunda Benelüks bölünmez tek bir oluşumdur.
Pek çok durumda; prosedür başvuranın anavatanındaki bir
başvuruyla başlamaktadır. Marka, başvuranın ülkesinde daha önce
kaydedilmiş bir marka tarafından engellenirse, yurtdışında kayıt yoluna başvurmak
genellikle fazla bir
anlam ifade etmemektedir. Başvuranın anavatanındaki başvurudan
sonra,
başvuran diğer ülkelerde de gerek topluluk markası, gerek
uluslararası kayıt (AB’de talep edilebilir) ve/veya ulusal kayıt yoluyla benzer
başvurular yapabilmek için 6 aylık bir öncelik süresine sahiptir.
c. Tasarımlar ulusal veya uluslararası olarak veya Avrupa
Birliği (kayıtlı topluluk tasarımı veya RCD) için dosyalanabilir.
Tasarımlar için olan uluslararası sistem, diğer üye ülkeleri
de içermekte olup, markalar için olan uluslararası sistemden farklıdır.
Markalarda olduğu gibi, tasarımlarda da, Benelüks’ün
birleştirilmiş bir mevzuatı mevcut bulunmaktadır.
Bazı ülkelerde kayıt, tasarımın yenilikçiliği yönünden esaslı
bir incelemeye konu olmaktadır. Bununla birlikte, çoğu AB ülkesinde, yalnızca
kaydın şeklî koşullarına dair bir inceleme bulunmaktadır.
Not: Eğer başvuranın anavatanının veya Avrupa Birliği’nin
dışında da koruma isteniyorsa, bu husus ilk başvurudan itibaren 6 aylık öncelik
süresi içerisinde dikkate alınmalıdır. Tasarım kayıt sistemlerinin ülkeden
ülkeye önemli ölçüde farklılık gösteriyor olmasından dolayı, başvuran, daha en
baştan stratejik bir yaklaşım benimsemeli ve tasarımı, tasarımın resimlerini
kullanarak kaydettirmelidir ki bu, pek çok ülkede çoğunlukla mümkün kabul
edilmektedir. Bu, kalifiye bir FM danışmanının yardımını gerektiren çok zor bir
çalışmadır.
Bazı ülkelerde, FM koruması ancak, yenilikçilik (ve
orijinallik) maddî koşullarına yönelik olarak, ilgili ulusal otoriteler tarafından yürütülen
bir araştırmaya dayanılarak yapılan bir inceleme neticesinde verilebilir. Bir
araştırmacı, talep edilen korumayı değerlendirecek ve talebi kabul veya
reddetmeden önce, adı geçen araştırmanın sonucunda ortaya çıkan yayınları
karşılaştıracaktır. Başvuranın genellikle kendi talebini savunma ve araştırmacının
itiraz sebeplerini çürütme olanağı bulunmaktadır.
Başka ülkeler, benzer bir korumayı maddî inceleme yapmaksızın,
eğer tüm şeklî koşullar bir araya gelmişse sağlamaktadırlar(Örnek: Kayıtlı
Topluluk Tasarımı).
2.3.7. Kaydın Takip Edilmesi ve Elde Etme Prosedürü
Kayıt bir kez dosyalandığında, bir FM hakkının elde edilmesi
genellikle belirli bir zaman dilimi içerisinde, kimi harçların ödenmesi, ülkelerin
belirlenmesi gibi kimi işlemlerin yerine
getirilmesine bağlıdır. Bazı edimlerin yerine getirilmemesinden dolayı FM haklarının
kaybedilmemesini
sağlamak için, bu işlemleri ve bu işlemleri yerine getirmek
için öngörülen zaman sınırlamalarını izlemek FM danışmanının görevidir. FM
danışmanı, gerekirse başvurana
tavsiyelerde bulunarak, söz konusu işlemler ve zaman
sınırlamalarıyla ilgili olarak başvuranı bilgilendirmek ve bu hususlarla ilgili olarak
talimat istemek yükümlülüğündedir.
FM danışmanı aynı zamanda, incelemede bulunan otoritenin
itirazlarına yanıt bulma konusunda önemli bir danışmanlık rolü üstlenmeli ve başvuranı,
incelemede bulunan bu otoritenin önünde cereyan edecek gerek yazılı, gerek sözlü
muhakemelerde temsil etmelidir.
FM’inizi korumak için hangi kayıt sistemini veya sistemlerini
seçmelisiniz sorusu, içinde, her bir sistem için, bir yanda ilgili masraflar, diğer
yanda hukuki ve pratik avantaj ve dezavantajlar gibi, pek çok faktörün yer aldığı bir
dengenin sonucunda belirlenecektir. Dünya çapındaki kayıt prosedürlerini iyi
tanımak en etkin yaklaşımı belirlemek için gereklidir. Doğru seçimi, FM danışmanından
başka kim yapabilir?
2.3.8. Bir FM Hakkının Kaydından veya Elde Edilmesinden Sonra
Geçerliliğini Savunmak
Bir FM hakkı kaydedildikten veya elde edildikten sonra, üçüncü
kişiler genellikle, hakkın geçerliliğine yönelik bir saldırıda bulunma olanağına
sahiptir. Bu, FM hakkının ihtilaflı olduğu yerlerde, yetkili otoriteler
veya ulusal mahkemeler önünde, itiraz/geçersiz kılınma veya yok sayılma
muhakemelerini takip ederek yapılabilmektedir.
Özellikle patent ve tasarımlar söz konusu olduğunda, bu tür
muhakemelerde genellikle, üçüncü kişiler tarafından FM otoritelerince yürütülen
yenilikçilik araştırmasında ortaya
çıkmamış olan, örneğin, broşür, kitap, mektup konuşma
zabıtları, tanık ifadesi, daha önce kullanılmış olmaya ilişkin kanıt, şahadetname
biçimlerinde yeni “önceden mevcut teknik” belgeleri sunulmaktadır. Bu muhakemelerin sonucunda
bir FM kaydı bütünüyle
veya kısmen geri alınabilir. Patent danışmanı, söz konusu FM otoriteleri önünde hak
sahibini temsil edebilmektedir ancak, hakkın bir mahkeme önünde anlaşmazlık konusu olduğu
hallerde bir avukata gereksinim vardır. Bu tür durumlarda, avukatlar genellikle
davanın hazırlanmasında ve
savunulmasında FM danışmanının teknik desteğine
güvenmektedirler.
2.3.9. FM Kaydınızın Takibi
Kayıt prosedürü bir kez tamamlandığında, FM kaydınızın takip
edilmesi gerekmektedir.
2.3.9.1. Sürelerin takip edilmesi
Öncelikle, kaydınız sonsuza dek geçerli olmayacaktır. Zaman
sınırlamalarına dikkat edilmesi gerekir ki bunlar:
yenileme süreleri: kaydın zaman içinde yenilenmemesi halinde
haklar düşecektir;
kaydı muteber tutmak için ödenecek resmî harçların yıllık
ödeme zamanları (özellikle patentler için);
Başvurana, FM başvurusu veya kaydını savunma konusunda
tavsiyede ve destekte bulunmak da FM danışmanlarının temel işlerinden biri
olup, bu, gerek düzenleme ve uygulamalara, gerekse resmî zaman
sınırlamalarının kesin bir şekilde idare edilmesine dair kusursuz bir bilgi
gerektirmektedir.
kaydı muteber tutmak için yerine getirilecek diğer
formalitelere yönelik zaman sınırlamaları, örneğin: kayıtlı bir markanın kullanım
beyannamesidir.
Farklı ülkelerde her tür FM kaydına sahip olan şirketler için
bu, hiç kuşkusuz külfetli bir vazifedir. Resmî otoriteler genellikle otomatik hatırlatmalar
göndermemekte dolayısıyla da FM sahipleri, bu zaman sınırlamalarının idaresinden ve
gerekli formalitelerin yerine
getirilmesinden kendileri sorumlu olmaktadır.
Otoritelerin hatırlatma gönderdikleri hallerde de hatırlatma,
hak sahibinin kayıtta belirtilen
adresine gönderilmektedir. Ne yazık ki, FM sahiplerinin,
otoriteleri bu konuda uyarmadan başka bir adrese taşındıkları sıklıkla görülmektedir. Sonuç
olarak, bu FM sahipleri, hiçbir hatırlatma almamakta ve dolayısıyla da, kayıtlarını yenilemeyi
unutarak haklarını kaybedebilmektedirler.
2.3.9.2. Kayıtları Güncel ve Muteber Tutmak İçin Gereken
Formaliteler
Kayıtların zamanında ve düzgün şekilde muteber tutulmaması
halinde, bu ilgili hakların kaybedilmesine yol açacaktır. Dolayısıyla, gerekli
formaliteleri kesin olarak doğru şekilde
yerine getirmek son derece önemlidir.
Üstelik FM kayıtlarının güncel tutulması gereklidir. Sahiplik
değişiklikleri, hak sahibinin isim ve/veya adres değişiklikleri kayıt altına alınmalıdır.
Aksi halde, FM haklarınızın kullanımı engellenebilir.
FM sahipleri, fikri mülkiyetinin kullanım haklarını, mülkiyeti
devretmeden başka bir
şirkete devredebilir. Bu tür bir hakka lisans adı verilir. FM
kaydınızla ilgili olan lisansların da kayıt altına alınması gerekmektedir.
Bu değişiklikleri kayıt altına almak için öngörülmüş
formaliteler ülkeden ülkeye farklılık
gösterebilir.
Bazı ülkelerde formaliteler oldukça kolay olup, basit bir
beyan yetmektedir. Başka ülkeler, hak sahibi tarafından imzalanan belge asıllarını
talep etmektedirler. Diğer birçok ülkede ise, formaliteler külfetlidir ve kayıt altına alınma
başvurularının, örneğin, çevrilmiş, noter onaylı veya tasdikli belgelerle desteklenmesi
zorunludur. Patent veya marka danışmanı bu süreleri takip etmeye
alışkındır ve uzman personel kadrosu ile uzmanlaşmış uygun yazılımlardan destek
almaktadır. Bu zaman sınırlamalarını takip etme ve zaman sınırlaması
yaklaştığında sizi haberdar
etme görevlerini üstlenmektedir. Taşındığınız zaman bile, bir
patent veya marka danışmanının, zamanında haberdar olmanızı sağlamak için nereye
taşındığınızı araştırması muhtemeldir.
2.3.10. FM Haklarınızın ve Başkalarının Çatışan FM Haklarının
İzlenmesi
Kayda sahip olmanız, ihlaller ve sahteciliğe karşı otomatik
olarak korunduğunuz anlamına gelmemektedir. Resmî otoriteler genellikle,
haklarınıza yönelik ihlalleri engellemek veya durdurmak için
inisiyatif almamaktadırlar. Dolayısıyla, haklarının uygulanmasını sağlamak FM sahibine
düşmektedir! Haklarına yönelik ihlallere itiraz etmediği sürece, ihlal eden kişi, hak
sahibinin haklarını ihlal
etmekten genellikle alıkoyulamayacaktır.
Örnek: Herhangi bir kişi COCA COLA markasını topluluk markası
olarak
kaydettirmeye çalışabilir. Ofis (OHIM) kendi insiyatifiyle
böyle bir başvuruyu reddetmeyecektir. COCA COLA şirketi bir itiraz sunmalıdır.
Ancak ondan sonra, Ofis, itirazın yerinde olup olmadığını ve başvurunun
reddedilmesinin gerekip gerekmediğini inceleyecektir.
Bu nedenlerle, FM haklarınızı ve başkalarına ait çatışan olası
FM haklarını izlemek önemlidir. Bu, iki farklı boyut içermektedir:
a. Pazarınızın İzlenmesi
Mevcut veya potansiyel rakiplerinizin, size ait olan fikri
mülkiyeti haksız olarak kullanıp kullanmadığının ve ticarileştirip ticarileştirmediğinin
anlaşılabilmesi için ticaret yaptığınız
alanın devamlı surette taranması gerekir. Olası bir ihlalin
tespit edilmesi halinde çabuk bir şekilde üstesinden gelinmesi şu nedenlerle önemlidir:
bir ihlal genellikle ticari faaliyetinize zarar vermektedir:
dolayısıyla, olası en erken zamanda itiraz etmek, potansiyel zararı azaltacaktır.
ihlal eden kişi iyi niyetli olmayabilir ve haklarınızı ihlal
ettiğinin farkında olabilir.
Uzun bir sure boyunca durdurulmaz ve bu zaman zarfında önemli
yatırımlar
yaparsa, geri adım atmamaya daha yatkın olacak ve kendini
güçlü bir şekilde savunmaya çalışacaktır. Öte yandan, henüz çok fazla yatırım
yapmamış olduğu Bir marka veya patent danışmanı, sahiplik değişikliklerini,
hak sahibinin isim veya adres değişikliklerini, gerekirse yerel danışmanlarla
işbirliği yaparak dünya sathında kayıt altına almaya yönelik prosedür ve formalitelere
aşinadır. Bu değişiklikleri kayıt altına aldırmak için yapılacak
başvuruları desteklemek için gereken
belgelerin hazırlanmasında da kuşkusuz yardımcı olabilecektir.
Bir zamanda itirazla karşılaşırsa, ihlalin durdurulması
yönündeki isteminizi kabul etmeye daha yatkın olabilecektir.
b. Kayıtların İzlenmesi
Geçerli olabilmesi için fikri mülkiyetin, özellikle de patent
ve tasarımların, genellikle halka açıklanmalarından ve ticarileştirilmelerinden önce
kaydedilmesi gerekmektedir. Markalar
için durum başka olsa da, markalarda, genellikle ilgili ürün
ve hizmetlerin ticarileştirilmelerinden önce veya ilk ticarileştirmenin hemen
sonrasında kaydettirilmektedir.
Bu, gerekli önlemleri olası en erken zamanda alabilmeniz ve
çoğunlukla, ihlal sahibinin kaydı elde etmesine engel olabilmeniz için size olanak
tanıyacaktır. FM kayıt prosedürleri genellikle, daha önceki hakların hak
sahiplerinin, kayıt süreci içerisinde, dolayısıyla da kayıt elde edilmeden önce idarî bir
itiraz sunma hakkını öngörmektedir. Bununla birlikte, itiraz için öngörülen süre
genellikle birkaç ay ile sınırlıdır. Öngörülen süre zarfında itiraz etmezseniz, bu,
hakkınızı kaybetmiş olduğunuz
anlamına gelmese de, kaydın elde edilmesine engel olamazsınız.
İtiraz olanağı hâlâ mevcut olmakla birlikte, çoğunlukla pahalı dava muamelelerine
girişilmesi gerekecektir.
Bu nedenle, kayıtların izlenmesi ve ihlal eden bir başvurunun
tespit edilmesi halinde derhal harekete geçilmesi şiddetle tavsiye edilmektedir:
İlk olarak, ihlalde bulunan kişiyi, ihlale, kendi isteğiyle
son vermesi ve
başvurusunu geri çekmesi veya değiştirmesi yönünde ikna etmeye
çalışabilirsiniz;
Kabul etmezse, kayda izin verilmesine engel olmak için idarî
bir itiraz
sunabilirsiniz. Bu tür idarî itirazlar çoğunlukla mahkemeler
önündeki dava
Ticaret alanını taramada hak sahibinin daha iyi bir konumda
olduğu beklenecek olsa dahi, bir FM danışmanı size yardımcı olabilir. Örneğin:
ihlal eden ürünlerin ithalat ve ihracatının izlenebilmesi
için prosedürlerin
bulunduğu yerlerde, gümrük otoriteleriyle bağlantıya geçerek;
sahteciliği tespit etme konusunda uzmanlaşmış firmalarla
işbirliği içine
girerek.
FM danışmanları, başka birisinin, ihlal eden bir FM hakkını
kaydettirmek için başvurması halinde en kısa zamanda haberdar olabilmeniz için,
dünya çapında kayıtları inceleme hizmeti sunmaktadırlar.
muamelelerine göre daha az formalite gerektirmekte ve
kesinlikle daha ucuz olmaktadırlar.
Yukarıdaki a başlığında ele alınan avantajlar burada da
geçerlidir: Ne kadar erken harekete geçerseniz, ihlalde bulunan kişi istemlerinize o
derece rıza gösterir ve ticari faaliyetinize o ölçüde az zarar gelir.
2.3.11. Üçüncü Kişilerce İhlal Halinde FM Haklarınızın
Uygulanmasını Sağlamak
Yukarıda belirtildiği gibi, olası ihlaller için pazarı
izlemek, haklarınızın uygulanmasını sağlayabilmek için önemlidir.
Bir FM hakkı, hak sahibinin koruyucu unvanının üçüncü
kişilerce kullanımını yasaklamasına veya böyle kişilere telif hakkı karşılığında
kullandırmasına olanak sağlamaktadır.
Bir ihlal halinde, FM danışmanı, anlaşmazlığın sulh yoluyla
giderilebilmesi için, aracı olarak, önemli bir rol üstlenebilir.
Hakkı ihlal eden kişi, sizin FM hakkınızın varlığından
haberdar olmayıp, iyi niyetli olabilir.
Bu bağlamda, birçok durumda, FM danışmanı, itham edilen
ihlalci kişiye, kendisini FM haklarınızdan haberdar etmek ve varsayılan ihlalcide bir tepki
yaratabilmek için büyük olasılıkla aşağıdaki belgelerin eşliğinde, bir haksız
uygulamayı durdurma mektubu yazacaktır:
İhlale yönelik tüm davranışları durdurmaya yönelik bir istem
ve varsayılan ihlalci tarafından imzalanacak ve kendisinin gerçekten tüm ihlale
yönelik faaliyetlerine son vereceğini beyan eden bir bildirim;
Geçmişe yönelik olarak tazminat ödenmesi biçiminde bir sulh
yoluyla anlaşma teklifi ve geleceğe yönelik olarak telif hakkı ödenmesi
hususunda hüküm içeren bir lisans sözleşmesi.
Eğer tepki olumlu olursa, bu, ihlal durumunu sona erdirecek ve
FM danışmanının katılacağı veya katılmayacağı müzakereleri başlatacaktır. FM
danışmanı, uyuşmazlığı İzleme hizmetinin yanısıra, patent veya marka danışmanları
tabi ki, olası ihlaller hakkında size tavsiyelerde bulunmak ve sizi idarî itiraz
işlemlerinde temsil etmek için son derece kalifiyedirler.
sonuca erdirmek için bir lisans sözleşmesi veya sair hukuki
belgenin hazırlanmasında yardımcı olabilir.
Şayet, varsayılan ihlalcinin yanıtı doyurucu olmazsa,
haklarınızın uygulanması için hukuki dava yoluna başvurmak gerekecektir. Bunun için bir
avukatın hizmetlerine gerek duyulacaktır.
Bir hukuk davasını başlatmak üzerinde derinlemesine
düşünülmesi gereken bir husustur ve önceden iyi hazırlanılması lazımdır; zira hukuk davası
önemli ölçüde emek, zaman ve
para gerektirmektedir. FM danışmanı avukatla birlikte,
atılacak adımlar hakkında tavsiyede bulunabilir ve davanın hazırlanmasında ve kazanılma
şansının değerlendirilmesinde yardımcı olabilir.
Bazı ülkelerde “tanımlayıcı tedbir” (descriptive seizure)
olarak adlandırılan bir mekanizma yürürlüktedir. Bu, bir FM hakkı sahibinin, ihlale
yönelik davranışlar ve ihlalin boyutu hakkında delil toplamasına olanak sağlamaktadır. FM
hakkı sahibi, ihlalcinin taşınmazını ziyaret etmeye ve FM hakkı sahibinin talebi
yönünde bu tür delilleri toplamaya mahkeme emriyle yetkili kılınan bir bilirkişinin
mahkeme tarafından tayin
edilmesini talep edebilir. Bu tarz bir tanımlayıcı tedbir
davanın hazırlanmasında ve ihlalin gerçekleşip gerçekleşmediğinin, gerçekleşiyorsa boyutunun
saptanmasında yardımcı
olabilir.
Bilinmesi gerekir ki, çoğunlukla, kazanan tarafın yaptığı dava
masrafları kısmen de olsa kaybeden taraftan tazmin edilebilir.
2.3.12 . Bir FM hakkı Sahibi Tarafından İhlalle Suçlanmanız
Halinde
Destek
Genellikle, diğer tarafın önceki FM haklarına yönelik olası
bir ihlalle suçlandığınızda, bu ağır sonuçlara yol açabilecek olmakla birlikte, bunun böyle
olması bir kural değildir. Bir FM danışmanı, hak sahibine ihlallere karşı harekete
geçmekte yardımcı olmak
konusunda deneyimlidir. Konumunuzu ve çıkarlarınızı dikkate
alarak, danışman
genellikle, uyuşmazlığı çoğunlukla başarılı biçimde sona
erdiren müzakereler aracılığıyla
sulh yoluyla bir anlaşmaya varmayı hedefleyecektir. Şayet
hukuk davası tercih edilir veya kaçınılmaz olursa, tüm FM haklarınıza ilişkin genel bir
bakış açısı olan FM danışmanı en uygun prosedürün belirlenmesi ve lehte bir karar
elde edilebilmesi için bir avukatla işbirliği yapabilecektir.
FM hak sahibi ihlalinizden dolayı sizi derhal mahkemeye
vermedikçe, çoğunlukla müzakere yapmayı denemek mümkün olacaktır. Diğer tarafın
iddiası açıkça doğrulandığında, müzakere için az bir alan kalmış olabilir.
Buna karşın, genellikle, iddianın gerçekten doğrulanıp doğrulanmadığı, doğrulanmışsa ne
ölçüde doğrulandığı tartışmaya açıktır.
İlk olarak, uyuşmazlıktaki hukuki ve stratejik konumunuzu
belirlemeniz gerekmektedir.
Örneğin:
Karşı tarafın iddiasının hukuki ve coğrafi boyutunun
incelenmesi;
Karşı tarafın önceki haklarının geçerliliğinin incelenmesi;
Karşı tarafa ileri sürülebilecek size ait hakların
değerlendirilmesi;
Karşı tarafın iddiasının doğrulanabilir olup olmadığının ve
mahkemece kabul edilme olasılığının değerlendirilmesi;
Karşı tarafın ekonomik gücü ve ekonomik niyetleri gibi
ilgili tüm koşulların tahmini;
Olabilecek en kötü durum senaryosunun belirlenmesi;
En az ne elde etmek istediğinizin dikkate alınması.
Bu temel üzerinde, dostane bir anlaşmayla sonuçlanabilecek
müzakerelere başlayabilirsiniz.
Özellikle markalar için, çoğunlukla, tarafların aşağıdaki
hususlarda mutabık kaldığı bir dostane anlaşmaya varılır:
Coğrafi sınırlandırma;
Ürün veya hizmetlerin her biriyle ilgili bir sınırlandırma;
Dağıtım kanallarıyla ilgili bir sınırlandırma;
Her bir ambalajın görünümü;
Kimi malî denkleştirme ve benzeri
Özellikle patent ve tasarımlar için, ihlalle suçlandığınız
durumlarda, FM danışmanı suçlamanın esas aldığı FM hakkının geçerliliğini araştırmada
ve geçerli olması halinde suçlamaların yerinde olup olmadığının
değerlendirilmesinde
size yardımcı olabilir.
Eğer gerçekten bir ihlal riski varsa, FM danışmanı, önceden
mevcut tekniğe ilişkin delil araştırması yapmada veya ileri sürülen FM hakkının
geçerliliğine yönelik atağa geçmenize olanak sağlayacak önceki hakları araştırmada da
yardımcı olabilecektir. Eğer bu tür bir önceden mevcut teknik bulunursa, bu bilgiyi,
FM hakkı sahibinin üzerinde, FM hakkını geçersiz kılacak bir adım atmanıza engel
olmak için size ücretsiz
bir lisans vermesi yönünde baskı kurmakta kullanabilirsiniz.
Bu yolla, FM hakkı sahibi hakkını kaybetmeyecek ve böylece hakkını, daha az şanslı
taraflara karşı kullanmaya devam edebilecektir.
Sizin kazancınız ürününüzü korunmuş bir pazarda satabilecek
olmanızdır. FM hak sahibinin bu tür bir lisansı tanımakta istekli olmaması
halinde, itiraz hala mümkünken, uygun otoriteler önünde, itiraz prosedürüyle FM hakkının
geçerliliğine yönelik hamlede bulunmanız veya itiraz süresinin dolmasından sonra bir hukuk
davasında FM hakkının yok sayılmasını talep etmeniz gerekli olabilecektir.
Ödün vererek anlaşma sağlayabilecek bir önceden mevcut teknik
veya önceki haklar bulunamazsa, FM danışmanı dostane bir anlaşmaya varılabilmesi
için tavsiye ve müzakerelerde destek verebilecektir.
Bir patent, marka veya tasarıma ilişkin kaydı yenilikçilik ve
orijinallik eksikliğinden dolayı geçersiz kılabilmek için kendi iş sahanızdaki mevcut tekniğe
ilişkin sürekli bilgi toplama yoluyla, üçüncü kişilerin olası ihlal iddialarına karşı
donanımlı olmak anlamlı olabilecektir.
Bu, sizin tarafınızdan, rakiplerinizi ve yaptıkları işleri
sürekli izleme ve broşürlerindeki, internet sitelerindeki ve sergilerindeki vs. bilgileri
toplayıp saklama yoluyla yapılabilir.
Tüm bu bilgiler, içerik, tarih ve köken açılarından iyi bir
şekilde belgelenmiş olmalıdır. FM danışmanı, örneğin her birkaç ayda bir, dönemsel
araştırmalar yaparak aşağıdaki hususları araştırabilir:
İşletmenizin teknik ilgi alanındaki önceden mevcut teknik;
Belirli bir uzmanlık alanındaki gelişimlerini takip
edebilmeniz için
rakiplerinizin FM portföylerindeki yeni değişiklikler.
Bir FM danışmanı, şirketinizin belirli bir projedeki “hareket
özgürlüğünü” değerlendirmek, potansiyel ihlal risklerini öngörmek, erken dönemde FM
haklarının etrafından dolaşma
olanaklarını değerlendirmek ve şirketinizdeki AR-GE
faaliyetlerini yönlendirmek için
önleyici araştırmalar da yürütebilir.
devamı için
tıklayınız >>> |
|
|
|
|
|
|
|