|
|
................... |
|
................... |
ÖDÜNÇ İŞ İLİŞKİSİ
ve ÖZEL İSTİHDAM BÜROLARI |
TISK |
|
|
................... |
|
................... |
ÖDÜNÇ İŞ İLİŞKİSİ’NİN
UYGULANDIĞI ÜLKELER VE UYGULANMA ŞEKLİ
|
-
ALMANYA Alman Medeni Kanunu’nun “şüphe halinde
hizmetlere yönelik (iş ifasına yönelik) talepler
devredilemez.” diyen hükmü işçi ödünç vermeye imkan
veren temel bir hüküm olarak görünmüş ve halen
görünmektedir. Mevsime ve işletmelerdeki konjonktüre
göre değişken bir yapı izlemektedir. Yasaya uygun
şekilde ödünç verilen işçilere ilgili yapılan bir
araştırmada elde edilen bilgilere göre; bunların %57’si
kadın olup, bunların %90’dan fazlası organizasyon ve
idari hizmetlerle diğer büro işlerinde çalışmaktadır.
Buna karşın erkek işçiler, toplam ödünç işçiler arasında
% 42’lik bir orana sahiptir. Almanya’da inşaat sektörü
hariç diğer bütün ekonomik alanlarda işçi ödünç
verildiği görülmektedir ve işçilerle yapılan hizmet
akitleri genellikle çok kısa bir süreyi kapsamaktadır.
-
İSVİÇRE Bu ülkede 1989’da kabul edilerek 1 Temmuz
1991’den itibaren yürürlük kazanan “İş Aracılığı ve
Personel Ödünç Vermeyle İlgili Federal Kanun”ve bu
kanunu uygulamaya taşıyan“İş Aracılığı ve Personel
Vermeyle İlgili Tüzük” bulunmaktadır. Bu yasal
düzenlemeler incelendiğinde İsviçre’de işçi ödünç
vermenin üç çeşidinin bulunduğu ve bunlar arasındaki
farkında hizmet akdinin devam süresiyle işçinin kural
olarak ödünç veren yanında istihdam edilip
edilmeyeceğinde yattığı görülmektedir.
-
AVUSTURYA 1 Temmuz 1988’de “İşgücü Verme Yasası”
çıkarılarak yürürlüğe girmiştir. Kanun koyucu burada
meslek edinilmiş şekilde işçi vermeyi düzenlemiştir ki
buna göre, meslek edinilmiş şekilde işçi verme “iş
ifasına yönelik olarak üçüncü kişiye verilmek üzere
işgücü istihdamı” şeklinde tanımlanmıştır. Yine bu
yasaya göre, işçinin ödünç olan yanında ki istihdamında
kural olarak bir süre sınırlaması mevcut değilse de,
Çalışma ve Sosyal Yönetim Bakanlığı’nın çıkaracağı
düzenlemeyle ödünç alan yanındaki istihdamı, belirli bir
süreyle sınırlama imkanı vardır.
-
İTALYA İtalya’da meslek edinilmiş şekilde işçi
verme, iş aracılığı kapsamında değerlendirilmektedir ve
iş aracılığı bir kamu hizmeti olarak devlete aittir
-
FRANSA 12 Temmuz 1990 tarihli ve 90-613 no’ lu
kanunla işçi ödünç verme konusu yeniden düzenlenmiştir.
Bugün uygulanmakta olan bu düzenlemeye baktığımızda işçi
ödünç vermenin çeşitli açılardan sınırlandırıldığı göze
çarpmaktadır. Bu sınırlamalardan birisi; işçi ödünç
vermenin, işletmelerde zaman itibariyle sınırlı bir iş
yığılmasında mevsimlik işlerde veya geçirici olarak
işyerinde bulunmayan bir işçinin yerine istihdam halinde
bulunmaktadır. Ödünç verilme süresi ilke olarak 18
ayı aşmazken, açıkça sayılmış istisnai haller de bu
sürenin üzerine çıkılabilmektedir. Ayrıca gerek hizmet
akdi ve gerekse ödünç olanlar ve ödünç veren arasındaki
işçi verme sözleşmesi yazılı şekle tabi bulunmaktadır.
-
PORTEKİZ 17.10.1989 tarihli yasayla meslek edinilmiş
biçimde işçi ödünç verme tafsilatlı bir biçimde
düzenlenmiştir.
-
BELÇİKA Belçika’da işçi vermeyle uğraşma, ilgili
kamu dairesinin iznine bağlıdır. İşçiyle ödünç veren
arasındaki sözleşmesi yazılı şekilde yapılmaktadır.
-
ABD Ödünç işçi vermenin anavatanı olarak kabul
edilmektedir. ABD’de sırf başkasını ücret karşılığı işçi
vermeyle uğraşan firmaların verdiği göze çarpmaktadır.
ABD ücretli özel iş aracılığını yasaklayıcı hükümler
içeren 96 no’lu ILO sözleşmesini uygulamaya
taşımamıştır.
-
İSPANYA 10 Mart 1980 tarihli kanunla yasaklanmış
olmasına rağmen uygulama görülmektedir. 150000 den fazla
ödünç iş ilişkisi çerçevesinde çalışan ödünç işçi
olduğu tahmin edilmektedir.
-
DANİMARKA Hiçbir sınırlama yoktur. 1980 yılından
itibaren meslek edinilmiş şekilde ödünç işçi verme
uygulanmaktadır.
-
LÜKSEMBURG Özel bir yasa mevcut olmayıp, konu
genel hükümler içinde değerlendirilmektedir. Meslek
edinilmiş türde dahil olmak üzere işçi verme serbesttir.
-
İRLANDA Ödünç işçi verme 1971 tarihli “İstihdam
Aracılığı Kanunu”nda düzenlenmiştir .Hala
amaç ve zaman sınırlaması yoktur.
-
İNGİLTERE Bugünkü mevcut durumda gerek meslek
edinilmiş biçimde işçi verme ve gerekse özel iş
aracılığı, Çalışma Bakanlığı’nın iznine tabi kılınsa da,
serbesttir. Ödünç işçi verme amaç ve zaman itibariyle
bir sınırlama taşımamaktadır.
-
YUNANİSTAN İşçi ödünç verilmesini düzenleyen bir
yasa mevcut değildir. Uygulamada işçi ödünç verilmesiyle
karşılaşılmaktadır. Yunan Medeni Kanununda üç köşeli
personel istihdamıyla ilgili genel hükümler mevcuttur.
Gerçek anlamda işçi ödünç verme ve görevli personeliyle
birlikte makine kiraya verilmesi mümkün olmasına rağmen,
meslek edinilmiş şekilde işçi verme yasak iş aracılığı
olarak kabul görmektedir.
-
HOLLANDA Bu ülkede ödünç işçi verme uzun bir geçmişe
sahiptir. 1991 yılında yapılan yasal düzenlemelerle
değişik bir anlayışla yeniden ele alınmıştır. Örneğin
1991 yılına kadar geçerli olan üç aylık azami ödünç
süresi 6 aya çıkarılmışsa da sınır ölçütü olarak 1000 iş
saatinin aşılamayacağı öngörülerek, 12 aya kadar çıkmaya
imkan tanınmıştır. 18 yaşından küçüklerin ödünç
verilemeyeceği kuralı kaldırılmışıtır. Yine 1991 yılında
çalışmayı Teşvik Kanunu ile getirilen hükümlerle
başkasına işçi verme tanımlanmış, İş Hukukuna ait olan
diğer üçlü ilişkilerden sınırlandırılmıştır. Ayrıca
kanunda; ödünç işçinin, ödünç alana veya üçüncü
kişiye verdiği zararlarda sorumluluk taşıdığı görülmekte
ve üçüncü kişiye karşı ödünç alanın ve verenin de
sorumlu olacağından da söz edilmektedir.
-
TÜRKİYE
- 1475 sayılı Kanun:
Düzenlenmemiştir.
- İş Kanunu Tasarısı:
İşveren, yazılı rızasını almak suretiyle bir işçiyi,
bir başka işverene iş görme edimini yerine getirmek
üzere geçici olarak verebilmektedir.
|
|
AB ÜLKELERİNDE ÖZEL
İSTİHDAM BÜROLARI
|
- ALMANYA : Kamu
sektörü (eğlence sektörü, aktör, müzisyen, manken vs
dışında) istihdam sağlama hizmetlerinde uzun yıllar
tekel konumunda kalmıştır. Ancak geçici iş piyasasında,
ÖİB büyük paya sahiptir. Geçici işçiler, maaşlarını, her
türlü sosyal haklarını geçici işçi bürolarından alırlar,
bu bürolar işçiler ile sürekli iş sözleşmesi yaparlar.
1994 yılında Alman Parlamentosu yeni bir yasayla ÖİB’nın
tüm bölgelerde serbest olmasına imkan tanımıştır. Geçici
işçiler için spesifik yasal düzenleme bulunmaktadır.
Düzenlemenin özünde geçici iş bürosu (GİB), işçi ve
bunu hizmetinde kullanan işveren arasındaki ilişkinin
düzenlenmesi bulunmaktadır. Geçici istihdam edilenlerin
toplam istihdam içindeki payı %0.6’dır. Sanayi
sektöründe yaygındır.
- AVUSTURYA : Kamu
istihdam hizmetleri köklü şekilde yapılandırılarak
farklı uygulamalara gidilmiştir. Geçici işçiler için
spesifik yasal düzenleme bulunmaktadır. Düzenlemenin
özünde geçici iş bürosu (GİB), işçi ve bunu hizmetinde
kullanan işveren arasındaki ilişkinin düzenlenmesi
bulunmaktadır. Geçici istihdam edilenlerin toplam
istihdam içindeki payı %1’dir. En yaygın sanayi
sektöründedir.
- BELÇİKA : Sürekli
işe yerleştirme, esas itibariyle devlet tekelindedir.
Geçici işe yerleştirmeler ise kamu kurumları yanında ÖİB
tarafından da yapılabilir. GİB, işçi ve işveren
arasındaki ilişkilerin düzenlenmesinin yanısıra geçici
çalıştırmaya statü kazandıran yasal düzenlemeler
bulunmaktadır. Geçici istihdam edilenlerin toplam
istihdam içindeki payı %1.4’tür. Sanayi sektöründe
yaygındır.
- DANİMARKA : Resmi
kanallar dışındaki olanaklar yoğun biçimde
kullanılmaktadır. ÖİB önemli role sahiptir. Geçici
istihdam bürolarına yasal engel yoktur. GİB, işçilerin
işvereni konumundadır. GİB, bu işçileri kullanıcı
firmaya kiralamak üzere istihdam eder. GİB, işçilerin
maaş ve sosyal sigorta ödemelerini yapmakla yükümlüdür.
Aralarında hizmet sözleşmesi imzalanır.GİB tanımı henüz
oluşmamıştır. Geçici işleri düzenleyen herhangi bir
düzenlemeye sahip değildir. Sınırlı yasal düzenlemeler
bulunmaktadır. Geçici istihdam edilenlerin toplam
istihdam içindeki payı %0.2’dir.
- FİNLANDİYA : GİB
tanımını henüz oluşmamıştır. Geçici işleri düzenleyen
herhangi bir düzenlemeye sahip değildir. Sınırlı yasal
düzenlemeler bulunmaktadır. Geçici istihdam edilenlerin
toplam istihdam içindeki payı %0.4’dür.
- FRANSA : İstihdam
hizmetlerinin sağlanmasında devlet tekeli egemendir.
Geçici işçilik uygulamalarında bu katılık
gevşetilmiştir. GİB, işçi ve işveren arasındaki
ilişkilerin düzenlenmesinin yanısıra geçici çalıştırmaya
statü kazandıran yasal düzenlemeler bulunmaktadır.
Geçici istihdam edilenlerin toplam istihdam içindeki
payı %1.9’dur.
- HOLLANDA : Kamu
istihdam kurumları, yarı resmi kuruluşlar olarak, üçlü
bir karar mekanizmasıyla çalışmaktadır. 1990’lardan
sonra istihdam hizmetleri devlet tekelinden çıkartılarak
sosyal ortaklardan alınan yeni bir örgüte
devredilmiştir. ÖİB özellikle üst düzey yönetici bulmada
daha etkin olmaktadır. ÖİB lisans ile faaliyet
gösterirler. Geçici işçiler için spesifik yasal
düzenleme bulunmaktadır. Düzenlemenin özünde geçici iş
bürosu (GİB), işçi ve bunu hizmetinde kullanan işveren
arasındaki ilişkinin düzenlenmesi bulunmaktadır. Geçici
istihdam edilenlerin toplam istihdam içindeki payı
%2.5’dir.
- İNGİLTERE : 1973
yılında çıkartılan bir yasa ile ÖİB kurulmasına olanak
tanınmıştır. Büyük kısmı geçici işlerin istihdamına
aracılık eder. GİB, çeşitli işçileri kendi işçileri gibi
istihdam etmekte ve talep halinde işverenlere
kiralamaktadır. ÖİB lisans ile faaliyet gösteririler.
GİB tanımını henüz oluşmamıştır. Geçici işleri
düzenleyen herhangi bir düzenlemeye sahip değildir.
Sınırlı yasal düzenlemeler bulunmaktadır. Geçici
istihdam edilenlerin toplam istihdam içindeki payı
%1’dir.
- İRLANDA : GİB
tanımı henüz oluşmamıştır. Geçici işleri düzenleyen
herhangi bir düzenlemeye sahip değildir. Sınırlı yasal
düzenlemeler bulunmaktadır. Belirli süreli hizmet akdi
ile çalışanların toplam istihdam içindeki payı %9.4’dür.
- İSVİÇRE :
İstihdamda devlet tekeli yoktur. KİH ve ÖİB işbirliği
ile istihdam hizmetlerini sağlamaktadır.
- İSVEÇ : Geçici
işçiler için spesifik yasal düzenleme bulunmaktadır.
Düzenlemenin özünde geçici iş bürosu (GİB), işçi ve bunu
hizmetinde kullanan işveren arasındaki ilişkinin
düzenlenmesi bulunmaktadır. Geçici istihdam edilenlerin
toplam istihdam içindeki payı %0.44’dür.
- İSPANYA : ÖİB ve
KİH bir arada istihdam hizmetleri sağlamaktadır. 1994
yılında da geçici işçiler için GİB kurulması
onaylanmıştır. Geçici işçiler için spesifik yasal
düzenleme bulunmaktadır. Düzenlemenin özünde geçici iş
bürosu (GİB), işçi ve bunu hizmetinde kullanan işveren
arasındaki ilişkinin düzenlenmesi bulunmaktadır. Geçici
istihdam edilenlerin toplam istihdam içindeki payı
%0.56’dır.
- İTALYA : İstihdam
hizmetlerinde kamu tekeli söz konusudur. Ancak hizmet
sektörleri için orta ve yüksek vasıf düzeyindeki
kişilere yönelik olarak GİB kurulabilir.GİB, işçi ve
işveren arasındaki ilişkilerin düzenlenmesinin yanısıra
geçici çalıştırmaya statü kazandıran yasal düzenlemeler
bulunmaktadır.
- LÜKSEMBURG :
Geçici işçiler için spesifik yasal düzenleme
bulunmaktadır. Düzenlemenin özünde geçici iş bürosu (GİB),
işçi ve bunu hizmetinde kullanan işveren arasındaki
ilişkinin düzenlenmesi bulunmaktadır. Geçici istihdam
edilenlerin toplam istihdam içindeki payı %3’dür.
- PORTEKİZ : GİB,
işçi ve işveren arasındaki ilişkilerin düzenlenmesinin
yanısıra geçici çalıştırmaya statü kazandıran yasal
düzenlemeler bulunmaktadır. Geçici istihdam edilenlerin
toplam istihdam içindeki payı %0.5’dir. Sanayi
sektöründe yaygındır.
- YUNANİSTAN : GİB,
işçi ve işveren arasındaki ilişkilerin düzenlenmesinin
yanısıra geçici çalıştırmaya statü kazandıran yasal
düzenlemeler bulunmaktadır. Belirli süreli hizmet akdi
ile çalışanların toplam istihdam içindeki payı %8.2’dir
- TÜRKİYE :
- 1475 sayılı Kanun:
Kamu tekeli egemendir.
- İş Kanunu Tasarısı:
İstihdam hizmetlerinin; Türkiye İş Kurumu ve bu
hususta özel izin verilen özel istihdam bürolarınca
yerine getirileceği öngörülmektedir.
|
|
|
|
|
|
|
|
|